Η παρουσίαση του βιβλίου «Μια μέρα με τον Μπετόβεν» του συγγραφέα και δημοσιογράφου Μηνά Βιντιάδη με τη δραματοποίησή του από μαθητές της Γ΄ τάξης του 2ου Δημοτικού Σχολείου Βόλου έδωσε την αφορμή για συζήτηση με τους δημιουργούς και υποστηρικτές αυτού του εξαίρετου εγχειρήματος που άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις σε όσους είχαν την τύχη να το παρακολουθήσουν στην ανοικτή εκδήλωση που πραγματοποίηθηκε πρόσφατα στον Βόλο. Με τα θερμά συγχαρητήρια του συγγραφέα και τα χειροκροτήματα του κοινού οι ερασιτέχνες ηθοποιοί απέδειξαν ότι το μεράκι και το ταλέντο αναδεικνύονται όταν δοθούν οι κατάλληλες ευκαιρίες και υπάρχουν ικανές συνθήκες… Κι αυτό ακριβώς πιστοποιούν η διευθύντρια του 2ου Δημοτικού Σχολείου Βόλου Δέσποινα Μουζαλά και ο εκπαιδευτικός ειδικής αγωγής του σχολείου Βασίλης Αλεξανδρής…
Δέσποινα Μουζαλά: Με όραμα
τη γνώση και την καλλιέργεια
δίνει πνοή δράσης σε μαθητές
και εκπαιδευτικούς
Η παράσταση για τη ζωή του Μπετόβεν με αφορμή το βιβλίο του Μ. Βιντιάδη μας προσέφερε μια εξαιρετική δραματοποιημένη παράσταση με τους μαθητές της Γ’ τάξης του 2ου Δημοτικού Σχολείου Βόλου, του οποίου ηγείσθε ως διευθύντρια, αλλά και ως «ηθική αυτουργός» μικρών και μεγάλων θαυμάτων… Πώς καταφέρνετε να ξεπερνάτε την καθημερινότητα και να περνάτε σε τόσες ωραίες δημιουργίες;
Το σχολείο μας υφίσταται όχι μόνο ως χώρος γνώσης, αλλά και ως χώρος παιδείας ενός γενικότερου προβληματισμού των νέων προκλήσεων της εποχής μας, της αισθητικής καλλιέργειας και του πολιτισμού, διευρύνοντας τον τρόπο διαδραστικής επικοινωνίας του με καθετί «ωραίο», με απώτερο σκοπό τη δημιουργία ενός γνωστικά δυνατού σκεπτόμενου, ολοκληρωμένου και ευτυχισμένου μαθητή. Γι’ αυτό επιζητούμε τόσο τη γνώση μέσα από γνωστικά αντικείμενα και καινοτόμα προγράμματα, αλλά και την καλλιέργεια της ανθρώπινης ψυχής, του συναισθήματος, της αισθητικής, της κριτικής σκέψης, της συνεργασίας της επικοινωνίας μέσα από δράσεις που ομορφαίνουν την ψυχή του παιδιού, μέσα από αισθητικές – εικαστικές -πολιτιστικές παρεμβάσεις χρώματος και φαντασίας με θέματα που αφορούν στο περιβάλλον, την ιστορία, τη μουσική, το θέατρο, τον πολιτισμό και του αποδεικνύουν ότι υπάρχουμε δίπλα του με πλήρη ενσυναίσθηση των αναγκών του. Αυτά μας δίνουν ζωή, χαρίζοντάς μας παράλληλα μια άλλη καθημερινότητα στη σχολική μας πραγματικότητα.
Κι σ’ αυτό το έργο είμαστε όλοι μαζί.
Θεωρείτε ότι οι δράσεις προσφέρουν στα παιδιά παράλληλα οφέλη με τη γνώση και την αναζήτησή της μέσα από τα μαθήματα;
Η διευθύντρια που εκτός από τη διοίκηση και την υλοποίηση των έργων, οραματίζεται και μετατρέπει το σχολείο σε μια «κοινότητα μάθησης» τόσο για τους εκπαιδευτικούς, όσο και για τους μαθητές με κύρια χαρακτηριστικά την ενθάρρυνση, τον αναστοχασμό, την αναθεώρηση αντιλήψεων, τον πειραματισμό, την ανάπτυξη νέων πρακτικών, αλλά και την υποστήριξή τους με στόχο την προσωπική τους ανάπτυξη, τη συνεχή βελτίωση και καινοτομικότητάς τους, στοιχεία που μέσα από τη διαφορετική κουλτούρα που αναπτύσσεται, οδηγούν σ’ ένα ποιοτικό και αποτελεσματικό σχολείο.
Είναι γνωστή η αγάπη σας για ανάπτυξη δεξιοτήτων και ανάδειξη ικανοτήτων των μαθητών, αλλά και των συναδέλφων σας των εκπαιδευτικών. Ποια είναι η προσωπική σας θεώρηση όσον αφορά στη θέση του μαθητή, του δασκάλου, αλλά και του γονιού;
Ο μικρός μαθητής, η μικρή μας μαθήτρια που αναζητά, εξερευνά, εκφράζεται, δημιουργεί, χαίρεται κι ανακαλύπτει τη μάθηση και τη γνώση, αλλά και το συναίσθημα, τον διαφορετικό τρόπο έκφρασης μέσα από την τέχνη σαν λόγο και δημιουργικό πλαίσιο πλήρους αποδοχής σεβασμού της αυτόνομης προσωπικότητάς του από τον εκπαιδευτικό… Ο δάσκαλος που καταθέτει ψυχή και γνώσεις, εμψυγχώνει, δημιουργεί σχέσεις εμπιστοσύνης, εξασφαλίζει ίσες ευκαιρίες για όλους τους μαθητές, διευκολύνει επιδεικνύει ευελιξία, αφουγκράζεται και ενισχύει το όνειρο του κάθε μαθητή χωριστά για έναν κόσμο πιο όμορφο και δημιουργικό… Ο γονιός που βιώνοντας την παιδεία αυτή, γίνεται καλύτερος, αποδέχεται και σέβεται την προσωπικότητα, τις ανησυχίες και τα «θέλω» του παιδιού και στέκεται δίπλα τόσο στον μαθητή, όσο και στον εκπαιδευτικό μέσω διακριτών ρόλων..
Ποιο είναι το προσωπικό σας όραμα; Τι πιστεύτε και τι επιδιώκετε, πώς ονειρεύεστε το σχολείο, την εκπαίδευση, την Παιδεία;
Είναι για μένα ζητούμενο, ως εκπαιδευτικό και ως διευθύντρια εδώ και 22 χρόνια στο ίδιο σχολείο, να βλέπω αυτόν τον μαθητή, αυτήν τη μαθήτριά μου, μέσα από αυτό το όραμα, μέσα από αυτό το σύνολο των δράσεων που σηματοδοτούν την έννοια ενός «ανοιχτού» σχολείου στην κοινωνία, που ανταποκρίνεται σε κάθε πρόκληση των καιρών, να έχει κατακτήσει τις έννοιες γνωρίζω, μοιράζομαι, συνεργάζομαι, μπορώ, θέλω, σκέφτομαι, νοιάζομαι, αισθάνομαι, εκφράζομαι, παίζω, τολμώ, εκτίθεμαι, δεν παραιτούμαι, ονειρεύομαι και διεκδικώ την ποιότητα στη ζωή μου!
Και να ξέρεις ότι έχεις βάλει και εσύ το λιθαράκι σε όλο αυτό….
Βασίλης Αλεξανδρής, ο εκπαιδευτικός
ειδικής αγωγής που προσφέρει αγωγή
ψυχής και πνευματική καλλιέργεια
Η παρουσίαση – παράσταση για τη ζωή του Μπετοβεν εκτός από υπερήφανο για τους μικρούς σας ήρωες τι άλλο σας έμαθε;
Η συνταγή για ένα πετυχημένο θεατρικό έργο είναι απλή. Μια ομάδα αφοσιωμένων παιδιών που διψούν για έκφραση κι ένα καλό βιβλίο είναι τα μόνα συστατικά που χρειάζονται. Ως εκπαιδευτικός, είχα την ευκαιρία να χρησιμοποιήσω και τα δύο για μια δράση που είχαμε ανάγκη αμφότεροι. Γνωρίσαμε λοιπόν από κοινού τις ιδιαίτερες πτυχές του χαρακτήρα του σπουδαίου αυτού συνθέτη κι εμπλουτίσαμε με πληροφορίες το γνωστικό μας οπλοστάσιο μέσα απ’ αυτό το υπέροχο σύγγραμα που αποτελεί άλλη μια σανίδα ψυχικής σωτηρίας στις άγριες μέρες που διανύουμε. Πέρα απ’ αυτό, αρετές όπως φαντασία, δημιουργικότητα, επιμονή κι υπομονή δοκιμάστηκαν απ’ όλους τους εμπλεκόμενους κι εν τέλει άνθισαν κι αυτές πρόβα με την πρόβα μέχρι την κάθαρση που έφερε η παράστασή μας.
Πώς αναλάβατε μια τόσο απαιτητική παρουσίαση που εμπεριέχει μουσική και λόγο;
Έχοντας ασχοληθεί προσωπικά αρκετά χρόνια με το παιδικό θέατρο ως σκηνοθέτης και εμψυχωτής σε θεατρικά εργαστήρια και συλλόγους εντός κι εκτός σχολείων μου ήταν αυτονόητο και κυρίως ευχάριστο να αναλάβω την οργάνωση του εγχειρήματος. Η πρόκληση μάλιστα να προσαρμόσω το βιβλίο στο γνωστικό και συναισθηματικό υπόβαθρο των μαθητών της τάξης μου μέσα από ένα σύνθετο θεατρικό έργο 23 ρόλων ήταν ιδιαίτερα ελκυστική, καθώς είχαμε με τα παιδιά την πλήρη ελευθερία να εξερευνήσουμε μαζί τον κάθε χαρακτήρα προβληματιζόμενοι για τα λόγια, τις κινήσεις και τις εκφράσεις του πάνω στη σκηνή. Φυσικά δεν θα μπορούσε να λείπει η μουσική, παράγοντας ο οποίος δεν μας ανησύχησε καθόλου, καθώς με τους ίδιους μαθητές δουλέψαμε αρκετό χρονικό διάστημα και ηχογραφήσαμε την περσινή χρονιά δύο τραγούδια που συνέθεσα με θέμα τον εθελοντισμό και τη διαφορετικότητα αντίστοιχα και η μουσική τους αντίληψη και συντονισμός βρίσκονται σε πάρα πολύ καλό επίπεδο.
Οι μαθητές πώς αντιμετωπίζουν την προοπτική μιας δράσης, μιας εκδήλωσης;
Όταν ανακοίνωσα στα παιδιά πως προέκυψε ένα θεατρικό έργο προς παράσταση και τους πρότεινα να το αναλάβουμε ακούστηκε στην τάξη ένα πανηγυρικό ναι απ’ όλους ανεξαιρέτως και δεν είναι διόλου παράξενο. Αν η πανδημία και ο περιορισμός στο σπίτι άλλαξε εμάς τους μεγάλους, αναλογιστείτε τι αντίκτυπο έχει στην καρδιά και τη διάθεση ενός υπερδραστήριου εννιάχρονου που βιώνει ένα τόσο πρωτόγνωρο και ανυπόφορο φαινόμενο εδώ και δυο χρόνια. Οι μαθητές έχουν τεράστια ανάγκη να εκφραστούν και να εκτονώσουν την ένταση αυτής της πραγματικότητας και όταν το μέσο είναι η τέχνη, αυτό γίνεται ακόμη πιο εύκολο, ευχάριστο και καλλιτεχνικά απελευθερωτικό.
Συνεργάζεστε μαζί τους, ακολουθείτε τη γνώμη τους, συζητάτε με αφορμή το θέμα;
Το σπουδαιότερο χαρακτηριστικό μιας ομάδας, στην προκειμένη περίπτωση μιας σχολικής τάξης, είναι η εμπιστοσύνη μεταξύ των μελών της. Η παιδεία συμπληρώνεται από τις γνωστικές πληροφορίες και δεξιότητες, καλλιεργείται όμως και σμιλεύεται από τη δόμηση μιας ολοκληρωμένης προσωπικότητας και ενός ηθικά ακέραιου ανθρώπου που χαρακτηρίζεται από ενσυναίσθηση και κριτική σκέψη. Ως εκπαιδευτικός θεωρώ χρέος μου να καλλιεργήσω αυτές τις αρετές στους μαθητές και το αποτέλεσμα δικαιώνει. Τα παιδιά είχαν χιλιάδες απορίες και προτάσεις αναφορικά με τους ήρωες του έργου, τις εκφράσεις του προσώπου, την κίνηση πάνω στη σκηνή. Καθ’ όλη τη διάρκεια του εγχειρήματος συζητήσαμε, τροποποιήσαμε και επαναπροσεγγίσαμε το έργο από κοινού αμέτρητες φορές μέχρι να καταλήξουμε στην τελική του μορφή.
Δώστε μας την εικόνα της προετοιμασίας της συγκεκριμένης εξαιρετικής παρουσίασης όσον αφορά στους χρόνους, τον χώρο, τη σχέση μεταξύ μαθητών και δασκάλου, τις αγωνίες ή τις διαφωνίες…
Η όλη διαδικασία ξεκινά πάντα με την αφιέρωση κάποιου χρονικού διαστήματος στην αναφορά και τη συζήτηση αναφορικά με την εποχή στην οποία αναφέρεται το θεατρικό έργο. Μίλησα στα παιδιά για την Ευρώπη του 17ου και του 18ου αιώνα, τον Ρομαντισμό, την κλασική μουσική, τις διαφορετικές σε σχέση με σήμερα κοινωνικές και πολιτικές αντιλήψεις εκείνης της εποχής και ακούσαμε αρκετά μουσικά έργα του συνθέτη. Μετά από εποικοδομητικούς διαλόγους και ακροάσεις προχωρήσαμε στη γνωριμία με το έργο καθαυτό. Όπως προανέφερα έγιναν αναρίθμητες αλλαγές στα λόγια, τις σκηνές, ακόμη και στους ίδιους τους ρόλους μέχρι ν’ αποκτήσουμε μια ροή σαν ομάδα. Την κατάσταση δυσκόλεψε ιδιαίτερα η έλλειψη χρόνου μέχρι την παράσταση, καθώς και οι συχνές απουσίες μαθητών κι εκπαιδευτικών λόγω ασθενείας. Κάποιες πρόβες πραγματοποιούνταν στην τάξη, ενώ άλλες στην αίθουσα εκδηλώσεων. Δουλέψαμε αρκετά τμηματικά μέχρι να φτάσουμε στο σημείο αναπαραγωγής του έργου από την αρχή ώς το τέλος. Κάθε μέρα επεξεργαζόμασταν και κάποια διαφορετική σκηνή, όπου σταματούσαμε, διορθώναμε, προτείναμε και δοκιμάζαμε μέχρι να μείνουμε ικανοποιημένοι. Έπαιζα κι εγώ μαζί με τους μαθητές, δείχνοντάς τους τη δική μου εκδοχή για τον κάθε ρόλο ξεχωριστά και καλώντας τους να δανειστούν στοιχεία, όμως να παρουσιάσουν ένα δικό τους αποτέλεσμα. Αυτό λειτούργησε πολύ απελευθερωτικά για τα παιδιά, επιβεβαιώνοντας πόσο σημαντικό είναι ένας δάσκαλος να «τσαλακώνεται» μπροστά στους μαθητές του, δείχνοντάς τους την ανθρώπινη πλευρά του και παρέχοντάς τους την ασφάλεια και την επιβεβαίωση πως είναι δίπλα τους σε κάθε βήμα. Η κατανόηση των παιδιών στο θέμα αυτό και η ειλικρίνεια του λόγου τους απέναντί μου αποτελεί για μένα τη μεγαλύτερη επιβράβευση και τιμή που μπορώ να αισθανθώ ως εκπαιδευτικός.
Ποια είναι η επόμενη δράση σας;
Νομίζω πως μετά την παρουσίαση αυτού του μεγαθήριου όλοι στο σχολείο έχουμε ανάγκη λίγη ξεκούραση ώστε να εκτιμήσουμε το μέγεθος και το αποτέλεσμα του επιτεύγματος αυτού. Μετά από συζήτηση που έκανα με τους μαθητές, οι προτάσεις που δεχθήκαμε να επεξεργαστούμε περαιτέρω το έργο, διανθίζοντάς το με ζωντανή μουσική, επιπλέον σκηνές και να το παρουσιάσουμε εκ νέου σε κάποια άλλη θεατρική σκηνή της πόλης, έγιναν δεκτές με επευφημίες. Προς το παρόν θα ασχοληθούμε με τραγούδι και μουσική μέσα στην τάξη με κιθάρα και ξυλόφωνα γιορτάζοντας την άνοιξη γιατί αυτός ο χειμώνας μας ταλαιπώρησε όλους αρκετά. Έπειτα, όπως λέει και η «Έμπνευση» μέσα στο έργο: «Μεγαλεία, ερχόμαστε!!!».