«Μια στιγμή… Σκέφτομαι!»

Της Ζωής Μακρονάσιου

Ο χρόνος που αναλογεί στα παιδιά μέσα στην τάξη για να σκεφτούν, να αντιδράσουν, να δράσουν.
Ζούμε σε μια κοινωνία που κατακλύζεται από γρήγορους ρυθμούς. Στην καθημερινότητά μας μικροί και μεγάλοι σπεύδουμε να προλάβουμε τον χρόνο, ο οποίος κυλά πάντα αστραπιαία, ενώ συχνά δεν προφταίνουμε να ανταποκριθούμε σε ένα σωρό απαιτήσεις. Οι γρήγοροι αυτοί ρυθμοί, η ένταση, ο αγώνας δρόμου σε ό,τι αφορά στον χρόνο αποτυπώνονται και στην εκπαίδευση, καθώς δάσκαλοι, γονείς και μαθητές «τρέχουν» για να καλύψουν την ύλη, δεσμευμένοι πάντα από ένα βαρύ Αναλυτικό Πρόγραμμα του υπουργείου Παιδείας με υψηλούς στόχους.
Πόσο χρόνο όμως δίνουμε πραγματικά στα παιδιά, για να σκεφτούν και πόσο εκείνα τον έχουν όντως ανάγκη;
Δεν είναι τυχαία η φράση του λαού μας «ο χρόνος είναι χρήμα» και όταν αναφερόμαστε στα παιδιά, η πρόταση αυτή καθίσταται ακόμα πιο επιτακτική. Βιώνουμε αναμφισβήτητα ένα άκρως γνωσιοκεντρικό σχολείο έχοντας συνηθίσει τον δάσκαλο κατά κύριο λόγο να μιλάει. Έρευνες έχουν δείξει ότι ο χρόνος που αναλογεί στον εκπαιδευτικό είναι συντριπτικά μεγαλύτερος από αυτόν που αντιστοιχεί σε κάθε μαθητή ξεχωριστά, φτάνοντας έτσι και σε ένα δύσκολο σημείο, όπου ο εκπαιδευτικός περιορίζεται μόνο στο να δίνει πληροφορίες ως ένα βαθμό, προσπαθώντας τα παιδιά να ανταποκριθούν από την άλλη πλευρά.

Είμαστε εδώ για να αφήσουμε χώρο στον χρόνο που χρειάζονται οι μαθητές για να σκεφτούν και να απαντήσουν σε ερωτήσεις γνωστικού περιεχομένου, να αναδείξουν το ταλέντο τους στις καλές τέχνες (μουσική, εικαστικά), να ξεδιπλώσουν τις ικανότητές τους σε ψυχοκοινωνικές δεξιότητες στον χώρο του σχολείου, ακόμα ακόμα και στο να αλληλεπιδράσουν με τον δάσκαλό τους ή με τις ομάδες συνομηλίκων. Στο σημείο αυτό θα βοηθούσε πολύ η αλλαγή στον τρόπο διδασκαλίας από δασκαλοκεντρική σε ομαδοσυνεργατική, καθώς η εργασία σε μικρές ομάδες παιδιών αποδεδειγμένα έχει τεράστια οφέλη στη μάθηση, ενώ δίνεται ακόμα περισσότερος χώρος και χρόνος στους μαθητές, καθώς οι ίδιοι με τη σειρά τους οικοδομούν τη γνώση τους. Ας αναφέρουμε εδώ χαρακτηριστικά το μάθημα της Φυσικής στο Δημοτικό και συγκεκριμένα την Ενότητα «Φως- Χρώματα», όπου τα παιδιά συνεργαζόμενα μπορούν στο τέλος να «αφήσουν» την παλιά γνώση ότι το χρώμα αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα του αντικειμένου του και οικοδομώντας τη νέα γνώση σχετικά με αυτό.

Ο χρόνος τελικά που προσφέρουμε στα παιδιά είναι πολύτιμος, ευεργετικός και καθοριστικός, γιατί αφενός τα σεβόμαστε, όπως ακριβώς πρέπει να κάνουμε με κάθε ομιλητή, αφετέρου δε τους προσφέρουμε εμπιστοσύνη και ενίσχυση ωθώντας τα σε μια θετική απάντηση. Κι αν όλοι χρειαζόμαστε τον χρόνο μας, για να σκεφτούμε, να αντιδράσουμε, να αποφασίσουμε, πόσο μάλλον περισσότερο τα παιδιά, που είναι σε μια ηλικία, κατά την οποία διαμορφώνονται και καλλιεργούνται όλα τα στάδια και επίπεδα της νοημοσύνης.
Ας σεβαστούμε λοιπόν αυτή τη μέγιστη ανάγκη όλων μας κι ας την αναγνωρίσουμε ακόμα περισσότερο στους μαθητές μας. Το μόνο βέβαιο είναι ότι θα το αντιληφθούν, θα το αξιοποιήσουν και εντέλει θα μας το ανταποδώσουν, προάγοντας έννοιες και αξίες σε μια κοινωνία που αποζητεί και επιδιώκει τελικά την ποιότητα και όχι την ποσότητα.