Επιμέλεια
Μαίρη Τσακνάκη Γαβαλά
Σημερινός καλεσμένος μας o διδάκτωρ της Ιστορίας της Ιατρικής, ο παιδίατρος Δημήτριος Καραμπερόπουλος, πρόεδρος της Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα.
Γιατρέ, καλώς ήρθατε στην κυριακάτικη «Θεσσαλία» λίγες μέρες πριν από το 8ο Διεθνές Συνέδριο στη γενέτειρα του Ρήγα και στη δική σας γενέτειρα.
Για τους λίγους που δεν σας γνωρίζουν, καταγωγή, σπουδές, καριέρα, οικογένεια.
Σας ευχαριστώ, αγαπητή κυρία Τσακνάκη-Γαβαλά για την πρόσκληση να απαντήσω στα ερωτήματα της θαυμάσιας στήλης της έγκριτης «Θεσσαλίας». Είδα το φως της ζωής στο Βελεστίνο, όπου έζησα τα παιδικά και νεανικά μου χρόνια, με βιώματα που είναι έντονα χαραγμένα. Με εντυπωσίαζε η άπλα του κάμπου, βλέποντας στο βάθος το Πήλιο, το Μαυροβούνι, τον Κίσσαβο και τις κορφές του Ολύμπου με τη μυθική κατοικία των Θεών των αρχαίων Ελλήνων. Φοίτησα στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, απέκτησα το 1980 την ειδικότητα της Παιδιατρικής στην Πανεπιστημιακή Παιδιατρική Κλινική του Νοσοκομείου Παίδων «Αγία Σοφία» και ασκώ την παιδιατρική στην Κηφισιά. Ανακηρύχθηκα με άριστα διδάκτορας στην Ιατρική Σχολή Αθηνών στην Ιστορία της Ιατρικής με μια πολυσέλιδη μελέτη για τα ελληνικά ιατρικά βιβλία της προεπαναστατικής εποχής (1745-1821). Ιδιαίτερα ασχολήθηκα στις μελέτες μου της Ιστορίας της Ιατρικής με τους ιατρούς της αρχαιότητας Ιπποκράτη και Γαληνό και την ελληνική ιατρική κατά την εποχή του Νεοελληνικού Διαφωτισμού μέχρι την ίδρυση το 1837 του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έκανα οικογένεια με την εκ Μαρκοπούλου Μεσογείων φαρμακοποιό Βασιλική Κωσταρέλου και αποκτήσαμε τρεις γιούς και μία κόρη.
Για την Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα της οποίας είστε ιδρυτής και πρόεδρός της.
Για την επιστημονική μελέτη και παρουσίαση του έργου του επαναστάτη Ρήγα Βελεστινλή, καθώς και της γενέτειράς του, του Βελεστίνου με τις αρχαίες Φερές, ιδρύσαμε το 1987 τον σχετικό φορέα, το επιστημονικό σωματείο. Πλαισιώθηκε κυρίως από επιστήμονες που συμμετείχαν στο Α’ Συνέδριο, ιστορικοί, αρχαιολόγοι, λαογράφοι, συγγραφείς, επιστήμονες κ.ά. Ήταν μια πολύ καλή ενέργεια. Σχηματίστηκε κατ’ αυτόν τον τρόπο ένας δυναμικός πυρήνας για τη συνέχιση της έρευνας και ανάδειξης των ιστορικών στοιχείων της περιοχής μας και ιδιαίτερα του μεγάλου τέκνου του Βελεστίνου, του Ρήγα.
Ποιος ήταν ο πρώτος βασικός σκοπός της Επιστημονικής σας Εταιρείας;
Λόγω του ότι Συνέδρια για τον Ρήγα δεν είχαν διοργανωθεί, πρώτος βασικός στόχος μας ήταν να διοργανώνεται στη γενέτειρα και μόνο του Ρήγα, το Βελεστίνο, κάθε πέντε χρόνια το Διεθνές Συνέδριο με το ίδιο θεματικό πλαίσιο, τις αρχαιολογικές μελέτες για τις Φερές, την τοπική ιστορία της περιοχής του Δήμου Ρήγα Φεραίου, και φυσικά για τη ζωή και το σημαντικό έργο του επαναστάτη Ρήγα. Μάλιστα, αυτή η επιμονή μας δέχθηκε στα πρώτα Συνέδρια το ειρωνικό σχόλιο του τότε προσκεκλημένου δημάρχου Βόλου, παίρνοντας αφορμή από τον χώρο διεξαγωγής του δεύτερου Συνεδρίου το 1992 σε αίθουσες του Δημοτικού Σχολείου Βελεστίνου. Και του απαντήσαμε πως αν και αυτόν τον χώρο του Δημοτικού Σχολείου δεν διαθέταμε, στον δρόμο θα πραγματοποιούσαμε το Συνέδριο. Θέλαμε η διοργάνωση των Διεθνών Συνεδρίων να καταστεί θεσμός στο Βελεστίνο, όπως και πράγματι έχει καταστεί.
Ο δεύτερος βασικός στόχος;
Δοθέντος ότι δεν είχαν εκδοθεί όλα τα έργα του Ρήγα, δεύτερος βασικός στόχος μας ήταν η έκδοση των ολοκληρωμένων Απάντων του, με ευρετήρια, που αποτελούν βασικό εργαλείο για τους μελετητές και ερευνητές. Αρχίσαμε με το Φυσικής απάνθισμα, το 1991, μετά το Σύνταγμα και το επετειακό έτος για τα διακόσια χρόνια από τον μαρτυρικό θάνατο του Ρήγα, 1798-1998, παρουσιάσαμε για πρώτη φορά την αυθεντική επανέκδοση της δωδεκάφυλλης Χάρτας σε μια μνημειώδη έκδοση. Προσθέσαμε το ευρετήριο όλων των ονομάτων της και δύο μελέτες σχετικά με τα πρότυπα της Χάρτας, που ο Ρήγας χρησιμοποίησε και για πρώτη φορά παρουσιάστηκαν με τις σχετικές έρευνές μας και μια άλλη σημαντική μελέτη για τα νομίσματα της Χάρτας της αρχαιολόγου-νομισματολόγου Βάσως Πέννα.
Στη συνέχεια εκδώσαμε την εικόνα του Μεγάλου Αλεξάνδρου με μια εμπεριστατωμένη εισαγωγή για τον σκοπό έκδοσής της από τον Ρήγα σε μια εποχή, το 1797, που όλοι υμνούσαν τον Ναπολέοντα σαν ελευθερωτή των λαών. Ο Ρήγας δεν έγραψε ούτε μια λέξη, ούτε έναν στίχο υπέρ του. Απεναντίας εξέδωσε την εικόνα του Μεγάλου Αλεξάνδρου δίνοντας έτσι ένα πρότυπο ανδρείας και αποφασιστικότητας στους σκλαβωμένους Έλληνες. Επανεκδώσαμε, επιπροσθέτως, τους χάρτες της Βλαχίας και Μολδαβίας, τον Ηθικό Τρίποδα, το Σχολείον των ντελικάτων εραστών και τον Νέο Ανάχαρσι. Και όλα τα έργα του Ρήγα σε αναστατική μορφή, με ευρετήρια και εισαγωγές, συγκεντρώθηκαν σε ένα ψηφιακό δίσκο, που εκδόθηκε το 2007. Αναρτήσαμε όλα τα έργα του Ρήγα, που επανεκδώσαμε, στην Ιστοσελίδα μας και είναι ελεύθερα σε κάθε επισκέπτη της, συμβάλλοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο στη διάδοση και διάχυση του έργου του Ρήγα.
Για τα Διεθνή Συνέδρια; Είστε στο 8ο φέτος.
Πράγματι, με αισθήματα χαράς και ικανοποίησης φθάσαμε στο 8ο Διεθνές Συνέδριο «Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας», Ιστορία-Αρχαιολογία-Λαογραφία της περιοχής του Δήμου Ρήγα Φεραίου. Διοργανώνεται την επόμενη εβδομάδα, 5-7 Μαΐου, στο Βελεστίνο, σε συνεργασία με τον Δήμο Ρήγα Φεραίου, υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Θεσσαλίας και του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Συμμετέχουν η Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας, το Ίδρυμα Ωνάση/Ωνάσειος Βιβλιοθήκη και τα ΓΑΚ-ΙΑΜ-Αρχείου Χαρτογραφικής Κληρονομιάς.
Εκφράζονται θερμότατες ευχαριστίες στον δήμαρχο κ. Δημ. Νασίκα, που ως επιστήμονας έχει αντιληφθεί τη σημασία του έργου της Επιστημονικής Εταιρείας και των Συνεδρίων, και ανέλαβε τα έξοδα, όπως και του προηγούμενου 7ου Συνεδρίου, και του τωρινού του 8ου Διεθνούς Συνεδρίου «Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας».
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι 72 ανακοινώσεις για τις τρεις θεματικές ενότητες του 8ου Συνεδρίου. Οι περισσότερες ανακοινώσεις είναι για τον Ρήγα Βελεστινλή, δεκατρείς για το νεότερο Βελεστίνο και επτά για τις αρχαίες Φερές. Επισημαίνεται ότι πολλά καινούργια στοιχεία θα παρουσιαστούν κατά το τριήμερο του 8ου Συνεδρίου. Μετά τους χαιρετισμούς, την Παρασκευή 5 Μαΐου θα γίνει η εναρκτήρια ομιλία από την εκ Τσαγκαράδας καταγόμενη, γνωστή από την πολυσχιδή δράση της και εμπνεύστρια της κεντημένης Χάρτας του Ρήγα από το Λύκειο των Ελληνίδων Βόλου Αικ. Πολυμέρου-Καμηλάκη, με θέμα «Η πολιτιστική κληρονομιά υπόβαθρο για την τοπική ανάπτυξη. Συνοπτική αποτίμηση των οκτώ Συνεδρίων της Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα».
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι συμμετέχουν από την περιοχή μας με ανακοινώσεις για τις τρεις θεματικές ενότητες οι: Α. Καραθανάσης, Χρ. Ξενάκης, Αργ. Ιντζεσίλογλου, Β. Γιασιράνη, Μ. Τσίγκρα, Στ. Παπαγεωργίου, Κ. Σακαβάλας, Α. Θάνου, Π. Αραχωβίτη, Α. Ντίνα, Μ. Ανετάκης, Μ. Ραφτοπούλου, κ.ά.
Ποια δράση παρουσιάζεται παράλληλα για τους μαθητές Δημοτικού της περιοχής;
Κατά τις εργασίες του 8ου Συνεδρίου θα πραγματοποιηθεί παράλληλη δράση για τους μαθητές 8-12 ετών, που θα συμμετάσχουν στο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα του Ιδρύματος Ωνάση/Ωνάσειος Βιβλιοθήκη με τίτλο «Ζωγραφήγηση: Ταξιδεύοντας με τα σύμβολα και τους μύθους της Χάρτας του Ρήγα» με τη συγγραφέα-εικονογράφο Λήδα Βαρβαρούση. Με την παραστατικότητά της οι μαθητές θα περιηγηθούν τη Χάρτα και θα αποκαλυφθούν οι ποικίλοι συμβολισμοί τους οποίους ο Ρήγας έχει βάλει σε διάφορα μέρη της Χάρτας του. Θα είναι μια πολύ καλή εμπειρία για τους μαθητές που θα το παρακολουθήσουν. Έχει γίνει σχετική ενημέρωση στα Δημοτικά Σχολεία του Βελεστίνου, Αερινού, Αγίου Γεωργίου Φερών, Ριζομύλου και Στεφανοβικείου, ώστε οι γονείς να φέρουν τους μαθητές να παρακολουθήσουν το σχετικό πρόγραμμα.
Εκδόσεις στον τομέα του Ρήγα, του Βελεστίνου.
Εκτός από τη διοργάνωση των Διεθνών Συνεδρίων και την έκδοση των Απάντων των έργων του Ρήγα, επιμελήθηκα την έκδοση του Συντάγματος του Ρήγα σε δέκα γλώσσες, Βαλκανικές και ευρωπαϊκές, το «Στρατιωτικόν Εγκόλπιον» και το Σύνταγμα του Ρήγα παράλληλα με το πρότυπο γαλλικό σύνταγμα του 1793, τα «Ανέκδοτα έγγραφα περί Ρήγα Βελεστινλή» του Λεγράν, 1891, και Κ. Αμάντου, 1930, που ήταν εξαντλημένα, προσθέτοντας τα σχετικά ευρετήρια. Επίσης, επιμελήθηκα τα μεταφρασμένα βιβλία «Η εκτέλεση του Ρήγα» του Σέρβου Ντούσαν Πάντελιτς, «Ρήγας και Ρακόβσκι» του καθηγητού Κίριλ Τοπάλοβ, που φέτος τιμάται στη Σόφια για τα ογδοντάχρονα της σημαντικής πνευματικής του δημιουργίας και προσφοράς.
Έχω συγγράψει ιδιαίτερες μελέτες, όπως «Όνομα και καταγωγή του Ρήγα Βελεστινλή», με το οποίο εξοβελίστηκε από τα σχολικά βιβλία Ιστορίας το ανιστόρητο «Αντώνιος Κυριαζής», σαν τάχα πραγματικό όνομα του Ρήγα. Τη μελέτη για τα «Ολύμπια» ότι είναι μετάφραση του Ρήγα και όχι φίλου του, όπως υποστηρίχθηκε και μέχρι πρόσφατα αναφέρονταν. Επίσης, τις μελέτες «Ρήγας και πίστη», «Το ρόπαλο του Ηρακλέους στους χάρτες του Ρήγα», «Οι άδικες επικρίσεις του Φαναριώτη Ιάκωβου Ρίζου Νερουλού», «Ένας όψιμος άδικος επικριτής του επαναστάτη Ρήγα Βελεστινλή», «Μηνύματα και διδάγματα του Ρήγα Βελεστινλή μέσα από τα έργα του», «Ρήγας Βελεστινλής και το στρατηγικό σχέδιο της επανάστασής του» και ένα πολυσέλιδο βιβλίο 1.200 σελίδων με τις δημοσιεύσεις τριάντα ετών σε επιστημονικά περιοδικά, τόμους πρακτικών, εφημερίδες και τίτλο «Μελέτες για τον Ρήγα Βελεστινλή».
Επίσης, έχω δημοσιεύσει μια «Συνοπτική ιστορική αναδρομή του Βελεστίνου», «Ο Ιερός Ναός του Αγίου Αθανασίου Βελεστίνου στην εποχή του Ρήγα και σήμερα» και επιμελήθηκα το βιβλίο της Βασιλείας Γιασιράνη-Κυρίτση, «Ένας τόπος – Μια ζωή. Βελεστίνο και Σταύρος Τρ. Καραμπερόπουλος (1880-1949)».
Γιατρέ, έχετε 4 παιδιά και 5 εγγόνια. Τι σημαίνει για σας ελληνική οικογένεια; Τι θα συμβουλεύατε στους νέους που με τα ζόρι κάνουν ένα παιδί αν και όταν αποφασίσουν να παντρευτούν;
Ο χώρος όπου τα παιδιά αναπτύσσονται φυσιολογικά είναι ο χώρος της οικογένειας, μέσα στην αγάπη, τη στοργή, τη ζεστασιά και το αίσθημα της ασφάλειας. Η νεοελληνική οικογένεια θα πρέπει να έχει τρία, τέσσερα παιδιά τουλάχιστον, για να δημιουργείται ομάδα και να σπάει η αντιπαλότητα των δύο παιδιών. Παράλληλα, πέρα από τον ηρωισμό μερικών γονιών για τα τέσσερα παιδιά και η πολιτεία να κάνει το καθήκον της, να προσφέρει τα ανάλογα επιδόματα. Φαντασθείτε ότι για το τρίτο παιδί στην Ελλάδα το κράτος δίνει μόνο σαράντα ευρώ, ενώ σε Γερμανία, Βέλγιο, Γαλλία, για παράδειγμα, δίνονται στη οικογένεια πάνω από τετρακόσια ευρώ. Αντί οι πολιτικοί της χώρας να «κλαίνε» για την έλλειψη εργατικών χεριών, την υπογεννητικότητα, τη μείωση του πληθυσμού, καλά θα κάνουν να δώσουν τη σχετική οικονομική βοήθεια. Αρκετοί νέοι γονείς μού έχουν αναφέρει στο ιατρείο μου πως θα έκαναν τρίτο και τέταρτο παιδί αν είχαν τη σχετική οικονομική βοήθεια.
Σας ευχαριστώ πολύ, γιατρέ, για τη τιμή της σημερινής παρουσίας σας στο Ερωτηματολόγιο του Proust. Καλή επιτυχία στο 8ο Διεθνές Συνέδριο «Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας».