Μάνος Κοντολέων “Η Μήδεια, δυστυχώς, αποδεικνύεται πάντα επίκαιρη”

«Σαν Μήδεια» (εκδόσεις Πατάκη) είναι ο τίτλος του τελευταίου βιβλίου του Μάνου Κοντολέων, του συγγραφέα που προσεγγίζει έννοιες που αναλογούν σε συμπεριφορές και ένστικτα προσδιορίζοντας καταστάσεις. «Σαν Μήδεια» για το βιβλίο που έχει εγείρει το ενδιαφέρον αναγνωστών που το έχουν υποδεχθεί με ενθουσιασμό οι κριτικοί λογοτεχνίας με την ευκαιρία της παρουσίασής του στον Βόλο, την Πέμπτη 1 Φεβρουαρίου, στις 7 το απόγευμα, στον χώρο της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του Δήμου Βόλου, στο κτήριο Σπίρερ, κατέθεσε τις απόψεις του ο Μάνος Κοντολέων…

Να σημειωθεί πως την παρουσίαση του βιβλίου διοργανώνουν η Διεύθυνση Αρχείων, Μουσείων, Βιβλιοθηκών Δήμου Βόλου, το βιβλιοπωλείο Πλαστελίνη και οι Εκδόσεις Πατάκη, ενώ θα μιλήσουν οι: Ασημένια Σαράφη, φιλόλογος, συγγραφέας, Βασιλική Μαντζώρου, φιλόλογος, πρόεδρος Συνδέσμου Φιλολόγων Μαγνησίας και ο συγγραφέας. Θα συντονίσει ο Αντώνης Αντωνίου, υπεύθυνος Σχολικών Δραστηριοτήτων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ν. Μαγνησίας, ποιητής. Με τη στήριξη των: 1ου Σοροπτιμιστικού Ομίλου Βόλου, Ελληνικής Μέριμνας Βόλου, Συλλόγου Αποφοίτων Ελληνογαλλικής Σχολής «Άγιος Ιωσήφ».

Συνέντευξη
ΛΟΪΖΟΣ ΑΣΒΕΣΤΑΣ

Ένα βιβλίο, ένα δικό σας πόνημα για τη Μήδεια, για τη γυναίκα που εγείρει πολλά ερωτηματικά… Την επιλέξατε ή σας επέλεξε;
Κάθε βιβλίο έχει τη δική του αφετηρία. Στην περίπτωση του «Σαν Μήδεια» η αφετηρία ήταν το μυθιστόρημά μου «Η Κασσάνδρα στη Μαύρη Άμμο». Για λόγους που έχω στο παρελθόν εξηγήσει η προσωπικότητα εκείνης της πριγκίπισσας της Τροίας με ακολουθούσε από τα νεανικά μου χρόνια και έτσι κάποια στιγμή στάθηκα και αποφάσισα να τη μετατρέψω σε ηρωίδα δικού μου μυθιστορήματος. Αμέσως μετά, ήρθε η ώρα να ασχοληθώ με τη μεγάλη αντίπαλό της, τη βασίλισσα των Μυκηνών, την Κλυταιμνήστρα. Και έγραψα το «Οι σκιές της Κλυταιμνήστρας». Οπότε οι γυναίκες που φτάνουν ώς τις μέρες μας μέσα από τους μύθους και τις αρχαίες τραγωδίες, μου έγιναν κατά κάποιο τρόπο όχι μόνο οικεία πρόσωπα, αλλά και κλειδιά για να ερμηνεύω σημερινές καταστάσεις. Λογικό ήταν την ομάδα να την ολοκληρώσει η Μήδεια που δυστυχώς αποδεικνύεται πάντα επίκαιρη. Αλλά για να είμαι δίκαιος και προς τις άλλες δύο, και εκείνες παραμένουν – η κάθε μια με τον τρόπο της – επίκαιρες. Και αυτή την επικαιρότητα θέλησα με τη ματιά ενός σημερινού συγγραφέα να φωτίσω.

Ως καταληκτική προσέγγιση της τριλογίας σας (Κλυταιμνήστρα, Κασσάνδρα, Μήδεια) θεωρείτε ότι το δικό μας, αρχαίο ελληνικό θέατρο, έχει προσδιορίσει έννοιες και καταστάσεις που ακόμα και σήμερα προσπαθούμε να ορίσουμε;
Ασφαλώς και έχει όπως ακόμα προσφέρει και νέες αναγνώσεις. Αλλά αυτό θεωρώ πως είναι απόλυτα φυσιολογικό όταν έχουμε να κάνουμε με τόσο σημαντικά έργα. Οι ήρωες και οι ηρωίδες των έργων αυτών, αν και φαίνονται να ζούνε μια ζωή μέσα σε εντελώς διαφορετικές συνθήκες από τις σημερινές, εντούτοις βιώνουν και εκφράζουν συναισθήματα και καταστάσεις διαχρονικές. Γιατί πάντα διαχρονική είναι η αλαζονεία της εξουσίας, η μη ισότιμη σχέση άνδρα και γυναίκας, το πρόσταγμα για μια πιο ισορροπημένη σχέση. Αν και στα τρία αυτά μυθιστορήματά μου κράτησα την αφήγηση σε εκείνες τις παλιές εποχές, είχα απόλυτη συνείδηση πως μιλούσα – και έπρεπε να μιλώ – για καταστάσεις του σήμερα.

Πιστεύετε ότι η θέση της γυναίκας τότε και τώρα είναι να κυριαρχεί ή να κυριαρχείται από περιορισμούς και ενοχές;
Πολλά έχουν αλλάξει από τότε σε σχέση με τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία, αλλά και σε σχέση με τη συνύπαρξή της με τον άνδρα. Μα πάντα όλη η ζωή μας κινείται γύρω από το δίπολο αρσενικό – θηλυκό… Και εδώ βιάζομαι να προλάβω τον πιθανό χαρακτηρισμό μου ως συντηρητικού και να δηλώσω πως όταν μιλώ για αρσενικό και θηλυκό αναφέρομαι σε βιολογικά φύλα και όχι σε κοινωνικά. Άλλωστε πλέον ακόμα κι αυτός ο διαχωρισμός συχνά αμφισβητείται ή και παρακάμπτεται μέσω της εξέλιξης της επιστήμης. Αλλά το δίπολο στην όποια σχέση είναι αναγκαίο, μιας και που χωρίς αυτό δεν υπάρχει σχέση, υπάρχει μοναχικότητα. Μα για να επιστρέψω στο αρχικό σας ερώτημα θα σας έλεγα πως η σύγχρονη γυναίκα, πιστεύω πως δεν κυριαρχείται από ενοχές, μα σίγουρα περιβάλλεται από περιορισμούς

Η Μήδεια είναι ηρωίδα ή θρύλος, είναι η έννοια της απόλυτης αγάπης ή του μίσους;
Πολλά έχουν γραφτεί για τη Μήδεια και πολλά ακόμα γράφονται και θα γράφονται. Ο καθένας με τον δικό του τρόπο την προσεγγίζει. Εγώ την είδα σαν το θηλυκό εκείνο πλάσμα που ταυτίστηκε με τη βασική ταυτότητα της θεάς Γαίας και θέλησε να βρει και να ενωθεί με τον αντίστοιχο αρσενικό απόγονο του θεού Ουρανού. Και όπως από την ένωση εκείνων των δυο αρχέγονων θεοτήτων δημιουργήθηκε ο κόσμος, έτσι και η Μήδεια θέλησε να βρει ένα σύγχρονό της αρσενικό και από την ένωση μαζί του να δημιουργήσει μια νέα γενιά ανθρώπων που θα είχαν όλα τα χαρακτηριστικά όντων ικανών να πλάσουν μια νέα ζωή. Από τη στιγμή που ο Ιάσονας απέδειξε πως δεν ήταν αυτό το αρσενικό πλάσμα, αλλά ένας άνδρας με όλα τα προτερήματα μα και κυρίως τα ελαττώματα των ανδρών, τα παιδιά που είχαν γεννηθεί από την ένωσή τους δεν μπορούσαν να γίνουν οι ιδρυτές μιας νέας φυλής ανθρώπων πλασμένων να είναι κατ’ εικόνα και ομοίωση των βασικών θεοτήτων. Οπότε… Ναι, με τρόπο τραγικό και επώδυνο, η Μήδεια αναγνωρίζει πως είχε διαψευσθεί.

Ανάμεσα στη Μήδεια του Ευριπίδη και στη Μήδεια του Ανουίγ υπάρχει χώρος και για μια άλλη ματιά, επιβάλλει ο χρόνος μια διαφορετική θεώρηση;
Ο Ευριπίδης στο τέλος της τραγωδίας οδηγεί τη Μήδεια στο άρμα του Ήλιου και δεν της επιφυλάσσει την όποια μορφής τιμωρία. Γιατί άραγε; Από την άλλη ο Ανούιγ και πάλι χρησιμοποιεί το φως, αλλά με τη μορφή της φωτιάς και οδηγεί τη δική του Μήδεια στην αυτοκτονία και συνεπακόλουθα και στη δολοφονία των παιδιών της. Σαφέστατα ο Ευριπίδης χειρίζεται το θέμα του στραμμένος προς μια υπερβατική λύση. Ο Ανούιγ προς κάτι το πλέον ρεαλιστικό. Εγώ προσπάθησα να βρω τη δική μου εξήγηση. Κάτι ανάμεσα στις ερμηνείες των άλλων δύο. Στην ουσία στάθηκα πιο κοντά στον Γάλλο συγγραφέα, αλλά προσπάθησα και να κρατήσω το όλο κλίμα μιας ιερής αποστολής για την αναγέννηση του ανθρώπινου είδους.