Καρκίνος του μαστού: Παράγοντες κινδύνου – νέες απόψεις

Του Βαγγέλη Βουτσινά*

Ο καρκίνος του μαστού (BRC) είναι ένας από τους πιο συχνά διαγεγνωσμένους διηθητικούς καρκίνους (περίπου το ένα τέταρτο των καρκίνων στις γυναίκες) και στη Δύση εκτιμάται ότι μία στις εννέα γυναίκες θα εμφανίσει καρκίνο του μαστού πριν την ηλικία των 85 ετών.
Γνωστοί παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του μαστού είναι η μεγάλη ηλικία, οι αναπαραγωγικοί παράγοντες, όπως η τεκνοποίηση, η πυκνότητα του μαστού, καθώς και οι γενετικοί παράγοντες και το θετικό οικογενειακό ιστορικό. Άλλοι παράγοντες όπως η πλούσια σε λιπαρά διατροφή, καθώς και η έκθεση σε διάφορες χημικές ενώσεις, όπως διαλύτες, παρασιτοκτόνα κτλ. θεωρούνται εν δυνάμει επικίνδυνοι, χωρίς ωστόσο αυτό να έχει αποδειχθεί επιστημονικά μέχρι στιγμής. Για τις περισσότερες περιπτώσεις όμως καρκίνου του μαστού, η αληθινή αιτία παραμένει άγνωστη.
Διεθνείς μελέτες γνωστοποιούν επιπλέον παράγοντες κινδύνου αποδιδόμενους από τις ίδιες τις ασθενείς με καρκίνο του μαστού, περιλαμβανομένου του άγχους και άλλων ψυχοκοινωνικών αιτιών. Γενικά υπάρχει η τάση από αρκετές γυναίκες, πάσχουσες και μη, να ενοχοποιούν κακώσεις και εγκαύματα του μαστού, ιογενείς ή μικροβιακές λοιμώξεις, προσθετικά τροφίμων, ηλεκτρονικές συσκευές ή καλώδια ηλεκτρισμού, καθώς και θρησκευτικές αιτίες ή «κακή» τύχη.
Το να κατανοήσουμε που αποδίδουν οι γυναίκες την αιτία του BRC είναι πολύ σημαντικό για την Υγεία γιατί επηρεάζει την επαρκή γνώση του μαστού τους, την παρακολούθηση κάποιου σωστού προγράμματος πρόληψης (όπως ο προληπτικός μαστογραφικός και υπερηχοτομογραφικός έλεγχος) ή/και μετά αντιμετώπισης.
Μια μη επαρκής γνώση των «αληθινών», επιστημονικά αποδεδειγμένων παραγόντων κινδύνου μπορεί να οδηγήσει σε μια υποεκτίμηση (ή και αγνόηση) αυτών, και, αντίθετα, σε μια υπερεκτίμηση (έως την υπερβολή) άλλων όχι τόσο ή και καθόλου σημαντικών. Χαρακτηριστικά, μια συχνή συμπεριφορά είναι και η «διόγκωση» του γενετικού παράγοντα (αφορά μόνο το 5% των BRC) μεταξύ των μη πασχόντων γυναικών σε σημείο πολλές φορές να απειλεί και την σωστή πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση. Επίσης δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι και η αναγκαστική εύρεση ενός «εξωτερικού» παράγοντα είναι σημαντική για την ψυχική ισορροπία κάποιων πασχόντων, γιατί έτσι απαλύνεται τυχόν αίσθημα ενοχής. Επιπλέον μια καλά διαφημισμένη από τα ΜΜΕ έρευνα που ενοχοποιεί ένα π.χ. τρόφιμο, δύσκολα βγαίνει από το μυαλό του κοινού, παρά τις όσες μετέπειτα έρευνες που να υποστηρίζουν το αντίθετο. Όλα αυτά εντείνουν το χάσμα μεταξύ αληθινών και μη παραγόντων για τον BRC και μπορεί να επηρεάσουν την αποτελεσματικότητα της διάγνωσης ή/και της θεραπείας.

*Ο Βαγγέλης Βουτσινάς είναι Ιατρός Ακτινολόγος