ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΜΕ ΤΙΣ ΛΕΞΕΙΣ: Μήπως να πάρουμε τα βουνά (μας πίσω);

της Αντιγόνης Σδρόλια

Ο βουνός είναι αρχαία λέξη. Σε κάποια χωριά ακόμη και σήμερα χρησιμοποιείται ιδιωματικά από τους παλιούς το αρσενικό γένος, και ακόμη συνηθέστερα στα τοπωνύμια. Στη μεσαιωνική ελληνική ο βουνός μεταπλάστηκε με βάση την αιτιατική (τόν βουνόν) κατ’ αναλογία με το ουσιαστικό «τό ὄρος» και άλλαξε γένος. Έγινε ουδέτερο. Πιθανολογείται ότι υπάρχει ετυμολογική σχέση με τη λέξη «ὁ βουβών», που σημαίνει τον μεταξύ των μηρών τόπο. Το πρήξιμο των βουβώνων και η βουβωνική χώρα είναι όροι που χρησιμοποιούνται και σήμερα, αλλά δύσκολα μπορεί να πάει ο νους μας στο βουνό.
Το πόσο σημαντικά είναι τα βουνά είναι κάτι αυτόδηλο και αυταπόδεικτο. Ωστόσο, χρειάστηκε να καθιερωθεί μια Παγκόσμια Ημέρα, η 11η Δεκεμβρίου, ως Διεθνής Ημέρα Βουνού. Κάτι σημαίνει αυτό. Θεσπίζουμε τις Παγκόσμιες Ημέρες για ό,τι κινδυνεύει, για ό,τι απειλείται, για ό,τι αξίζει να διασωθεί. Κοινώς αφιερώνουμε μία ημέρα προστασίας για ό,τι τίθεται σε κίνδυνο τις υπόλοιπες 364. Στάση ενοχική και εξόχως υποκριτική.

Άρα τα βουνά απειλούνται. Και απειλούνται από τον ίδιο αμείλικτο εχθρό: Τον άνθρωπο που λεηλατεί, τον άνθρωπο που καίει από πρόθεση ή απροσεξία, τον άνθρωπο που κερδοσκοπεί ασύστολα. Η αποψίλωση, οι εμπρησμοί, η υπέρμετρη εκμετάλλευση, η απώλεια της βιοποικιλότητας, η απειλή των οικοσυστημάτων, έχουν κοινή γενεσιουργό αιτία: τον ανθρώπινο παράγοντα. Το ίδιο και οι αυθαίρετες ιδιοκτησίες, οι καταπατήσεις, η λαθροϋλοτομία, η καμένη γη, οι ανεμογεννήτριες, οι απαγορευμένες ζώνες ελέγχου και τα συναφή.
Μαθημένα τα βουνά απ’ τα χιόνια, θα πείτε. Όμως, το βουνό από τον άνθρωπο πάλι θα σωθεί. «Ὁ τρώσας καί ἰάσεται», έλεγαν οι αρχαίοι. Το βουνό χρειάζεται τον άνθρωπο, για να το σώσει από τον άνθρωπο. Μπορεί βουνό με βουνό να μη σμίγει, ωστόσο στο βουνό σμίγουν οι καλοί και οι κακοί. Οι ορειβάτες, οι αναρριχητές, οι πεζοπόροι, οι ποδηλάτες βουνού, οι ιππότες των δασών, εκτιμούν την άγρια ζωή και τη φυσική ομορφιά, τη γεύονται και επιθυμούν να τη διασώσουν.
Μήνυμα της 11ης Δεκεμβρίου ας είναι αυτό: Παίρνουμε τα βουνά, για να γλιτώσουμε από τους φρενήρεις ρυθμούς ζωής, καθώς -ως γνωστόν- η τρέλα δεν πάει στα βουνά. Και παίρνουμε τα βουνά μας πίσω, για να τα διασώσουμε από τις αδηφάγες ορέξεις. Θέλουμε οι επόμενες γενιές να έχουν τύχη βουνό και να ζήσουν σαν τα ψηλά βουνά! Τα βουνά χρειάζονται την ενεργό δράση μας και ας μας φαίνεται βουνό η διάσωσή τους. Πυξίδα μας τα λόγια του ποιητή:

«Τα θεμέλιά μου στα βουνά
και τα βουνά σηκώνουν οι λαοί στον ώμο τους
και πάνω τους η μνήμη καίει άκαυτη βάτος!»
Οδυσσέας Ελύτης, Το Άξιον Εστί, 1959.