Του Αντώνη Παπαγεωργίου
Στ’ Η Θεσσαλία επί τουρκοκρατίας (συνέχεια)
Όλοι εκείνοι οι ήρωες ελάμπρυναν την ομάδα των ακριτών της ελληνικής ελευθερίας. Αλλά και σπουδαίοι άρχοντες αναφέρονται πολλοί στη Θεσσαλία, όπως ο Κωνσταντίνος Τζιολάκογλου στη Ρεντίνα, ο Κωνσταντίνος Ζαχαράκης, ο Δημήτριος Τζιολάκογλου στη Ρεντίνα (1775 – 1817) και ο γιος του Κωνσταντίνος, ο Γκαβοστέργιος ή Λογοθέτης στα Φουρνά (1817 – 1822), ο Δημάκης ή Χατζής εκ Μαυρίλου και άλλοι πολλοί. Έτσι αφενός μεν οι άρχοντες ασκώντας καλή πολιτική προς τους Τούρκους εξασφαλίζοντας την ανεξαρτησία της χώρας, φρόντιζαν για τη μόρφωση του λαού, ενισχύουν και διατηρούσαν τα σώματα των πολεμιστών, αφετέρου δε αυτοί οι πολεμιστές, στους οποίους από αιώνες κληροδοτήθηκε το μίσος κατά των Τούρκων, καλλιεργείτο το πολεμικό πνεύμα για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού και την επανάκτηση της ανεξαρτησίας της πατρίδα. Η πρώτη επανάσταση έγινε το 1601 με αρχηγό τον σοφό και διαπρεπή επίσκοπο Τρίκκης Διονύσιο, τον οποίο οι Τούρκοι αποκαλούσαν Σκυλόσοφο. Ο Διονύσιος πήγε στη Ρωσία, στη Βενετία, στη Ρώμη, στην Ισπανία και ζήτησε βοήθεια. Αλλά εκείνες οι ενέργειές του δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα. Έτσι απεφάσισε να τεθεί ο ίδιος ο ιεράρχης επικεφαλής κινήματος κατά των Τούρκων μαζί με πατριώτες, που τον ακολουθούσαν πιστά. Αποβιβάστηκαν από την Κέρκυρα στον Βουθρωτό και προχώρησε προς Ιωάννινα με την πρόθεση να καταλάβει την πόλη. Αλλά ο Τούρκος πασάς των Ιωαννίνων έστειλε εναντίον του δυνάμεις στρατού. Κατά τη μάχη που έγινε έπεσε ενδόξως ο Ιεράρχης και οι επαναστάτες διασκορπίστηκαν. Μετά ταύτα ο Ρήγας ο Φεραίος έδωσε πρώτος το σάλπισμα της γενικής εξέγερσης. Αλλά και άλλοι λόγιοι και μέλη της Φιλικής Εταιρείας, όπως ο Άνθιμος Γαζής, ο Κωνσταντάς, ο Φιλιππίδης, ο Δημητριάδης, ο Κούμας, ο Κωνσταντίνος Οικονόμος, ο Φαρμακίδης κ.λπ. Όμως οι προσπάθειες αυτές δεν πέτυχαν όπως και των Μπασδέκη και Κοντονίκου στο Βελεστίνο, του Καρατάσσου στο Τρίκκερι και του Κωνσταντίνου Βελή στη Ρεντίνα. Αργότερα κατά τον 19ο αιώνα επαναστάτησαν πολλές φορές τα Άγραφα και το Πήλιο. α) Το 1854 κατά τον Κριμαϊκό πόλεμο μάχη του Χριστοδούλου Χατζηπέτρου, του Λεωτσάκου, του Πετροπουλάκη και του Μπασδέκη στην Καλαμπάκα, μάχες του Καραστάθη και του Χαμχούγια στη Μονή Ρεντίνας, μάχες του Αλεξανδρή στην Αργιθέα μάχες του Φροσκυλιά στο Μπέλεσι). β) Το 1867 κατά την Κρητική Επανάσταση (μάχες του Κατσούλα στη Μονή Ρεντίνας, μάχες στη Γούρα) και γ) το 1887 κατά τον ρωσοτουρκικό πόλεμο (μάχες του Τερτίπη και του Λαΐου στο Χαλαμβρέζι, στο Λουτρό και στον Πύργο Ματαργάκας, μάχες του Νικολαΐδου στον Πλάτανο του Αλμυρού, μάχες του Μπασδέκη στη Μακρινίτσα του Βόλου, μάχη του Γ. Γαλλή στη Σέκλιτσα, μάχες στο Λιτόχωρο). Αυτές οι αλλεπάλληλες επαναστάσεις έφεραν την καταστροφή και την ερήμωση των χωριών, συντηρούσαν όμως άσβεστο τον πόθο για ελευθερία. Τέλος, το 1881 έγινε η προσάρτηση της Θεσσαλίας στην Ελλάδα, μετά τη συνθήκη του Βερολίνου (9 Ιουνίου 1878).
Ζ’ Η Θεσσαλία μετά την προσάρτησή της στην Ελλάδα (1881 – 1912)
Οι περιπέτειες όμως της Θεσσαλίας δεν τελείωσαν. 1) Το 1882 έγιναν συμπλοκές του στρατού μας με τους Τούρκους για τον καθορισμό της μεθορίου στο Καραλή – Δερβέν, Ν του Πλαταμώνα. 2) Το 1885 κατά την προσάρτηση της Ανατολικής Ρωμυλίας στη Βουλγαρία και τον επακολουθήσαντα σερβοβουλγαρικό πόλεμο (Νοέμβριος 1885), η Ελλάς συγκέντρωσε στη Θεσσαλία 85.000 άνδρες. Τον Μάιο του 1886 έγιναν συμπλοκές στη μεθόριο και οι Τούρκοι στην Κούτρα παρά το Ζάρκο αιχμαλώτισαν το 5ο τάγμα Ευζώνων. 3) Το 1897 στον ελληνοτουρκικό πόλεμο (5 Απριλίου – 7 Μαΐου 1897) έγιναν μάχες συνόρων, των Δελερίων και του Λοσφάκι, της Φαρσάλου, του Βελεστίνου, του Δομοκού, της Δερβέν Φούρκας και της Ταράτσας (Β της Λαμίας). Το 1897 ήταν η πρώτη φορά κατά την οποία ενωμένοι οι Έλληνες εμάχοντο σ’ ένα κοινό της παρατάξεως αγώνα κατά των Τούρκων. Το πολιτικό αποτέλεσμα εκείνου του πολέμου υπήρξε όχι ανάξιο λόγου, διότι ενώ στα προς Β σύνορα ετηρήθηκε το status quo, απαλλάχθηκε από την κυριαρχία του Σουλτάνου η Κρήτη, στην οποία ο Έλληνας πρίγκηπας Γεώργιος έδωσε πλήρη αυτονομία και 4) το 1912, όταν εξερράγη ο βαλκανοτουρκικός πόλεμος έγιναν στη Θεσσαλία, οι μάχες Ελασσόνας και Σαρανταπόρου με νικηφόρο προέλαση του ελληνικού στρατού προς Μακεδονία.
Από τη σύντομη αυτή ιστορική ανασκόπηση κρίνεται εύκολα ότι η γεωγραφική θέση της Θεσσαλίας και η γονιμότητα των εδαφών της προσέλκυσαν σ’ όλες τις εποχές την προσοχή πολλών επιδρομέων και ως εκ τούτου η χώρα αποτέλεσε θέατρο σπουδαίων πολεμικών επιχειρήσεων.
Βιβλιογραφία Θεσσαλικά Χρονικά