Από «Το Χαμόγελο του Παιδιού» για τη σχολική χρονιά 2023-2024 πραγματοποιήθηκε πανελλαδική έρευνα, όπου σύμφωνα με τα συμπεράσματά της ο σχολικός εκφοβισμός (bullying) έχει αυξηθεί σε σχέση με τη προηγούμενη σχολική χρονιά. Φτώχεια και ανισότητες συμβάλλουν στην αύξηση και την έντασή του, ενώ πλημμύρες και πυρκαγιές στη Μαγνησία φαίνεται να ενίσχυσαν το φαινόμενο αυτό ακόμη περισσότερο. Από την εμπειρία που είχε το «Χαμόγελο του Παιδιού» στην περιοχή, διαφαίνεται πως μαθητές σχολείων εκδήλωσαν περισσότερο άγχος μέσα στις δύσκολες καταστάσεις που βίωσαν.
Η Στέλλα Βλόστου, ψυχολόγος στο «Χαμόγελο του παιδιού» στη Θεσσαλία εξηγεί γιατί τα περιστατικά που αναφέρονται πιο πολύ και πιο έντονα είναι στο Γυμνάσιο, πώς επιδρούν οι φυσικές καταστροφές στην αύξηση των περιστατικών, ενώ αναφέρεται και στις δράσεις πρόληψης από τον Οργανισμό.
Στο μεταξύ, καθώς φαίνεται πως τα παιδιά που έχουν υποστεί βία αποκαλύπτουν το πρόβλημά τους κυρίως με… μηνύματα, το Κέντρο για τη Βία και τον Εκφοβισμό βρίσκεται ήδη στο πλευρό τους για να προσφέρει την απαραίτητη υποστήριξη.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΧΑΛΑΤΣΗ
Tι χαρακτηρίζει κυρίως τον σχολικό εκφοβισμό;
Ο σχολικός εκφοβισμός είναι ένα φαινόμενο νεανικής παραβατικότητας, ένα είδος bullying. Αναφέρεται στη χρήση βίας μεταξύ μαθητών ή συνομηλίκων παιδιών, με στόχο να προκληθεί φόβος, πόνος ή αναστάτωση. Είναι σημαντικό να ονοματίζουμε τα γεγονότα προκειμένου να μπορέσουμε να τα κατανοήσουμε καλύτερα και να τα αντιμετωπίσουμε. Να αντιλαμβανόμαστε ποια είναι τα όρια. Πώς μπορώ να φέρω σε δύσκολη θέση κάποιο συμμαθητή μου; Τι χρειάζεται να κάνω αν ακόμη άθελα μου τον έχω φέρει σε κάποια δύσκολη θέση; Πώς μπορώ να δείξω μεταμέλεια ώστε να νιώσουμε όλοι ασφαλείς μέσα στο σχολικό περιβάλλον; Ο σχολικός εκφοβισμός είναι μια συμπεριφορά εκφοβισμού. Είναι μια συμπεριφορά άσχημη που γίνεται με πρόθεση, που συμβαίνει καθημερινά και φυσικά όταν έχουμε ένα παιδί το οποίο αισθάνεται δυσάρεστα και άβολα, ενδεχομένως και να νιώθει ενοχή ή ντροπή. Δεν μπορούμε να το υποτιμήσουμε.
Από ποια ηλικία παρατηρούμε φαινόμενα σχολικού εκφοβισμού;
Ο σχολικός εκφοβισμός καταγράφεται κυρίως τόσο σε ένταση, όσο και σε περιστατικά κυρίως στις τάξεις του Γυμνασίου. Όμως υπάρχουν και περιστατικά που έχουν αναφερθεί και σε μικρότερες, αλλά και σε μεγαλύτερες ηλικίες. Ομολογουμένως, τα περιστατικά που αναφέρονται πιο πολύ και πιο έντονα είναι στο Γυμνάσιο. Δεν φαίνεται κάποια μεγάλη διαφορά μεταξύ αγοριών και κοριτσιών. Όμως σίγουρα το πολιτισμικό πλαίσιο, το κοινωνικό πλαίσιο επηρεάζει τα παιδιά.
Πώς συνοψίζονται τα αποτέλεσμα της τελευταίας έρευνας από «Το Χαμόγελο του Παιδιού»;
Τα αποτελέσματα της έρευνας συνοψίζονται στα ακόλουθα:
1 στα 3 παιδιά (35,5%) σε όλη τη χώρα δηλώνει ότι έχει δεχθεί εκφοβισμό.
1 στα 3 παιδιά που δηλώνει ότι ξοδεύει πολλές ώρες σε οθόνες ημερησίως, βιώνει σχολικό εκφοβισμό.
1 στα 4 παιδιά (26,6%), σε εθνικό επίπεδο, σε σύνολο Σχολικών Βαθμίδων, δηλώνει ότι αισθάνεται πως το σχολείο δεν του μαθαίνει να μην εκφοβίζει τους συμμαθητές του.
Το 100% των παιδιών που συμμετείχαν στην έρευνα θα προτιμούσε να απευθυνθεί για βοήθεια σε τηλεφωνική γραμμή, επιλέγοντας την Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή SOS 1056 του Οργανισμού.
1 στα 2 παιδιά στις Περιφέρειες Θεσσαλίας, Νοτίου Αιγαίου, Ιονίων Νήσων, Ηπείρου και Αττικής δηλώνει ότι έχει δεχθεί εκφοβισμό. Οι περιοχές Θεσσαλίας και Ιονίων Νήσων επλήγησαν πρόσφατα από πλημμύρες και πυρκαγιές.
Καταγράφεται με μικρή διαφορά υψηλότερο ποσοστό εκφοβισμού σε κορίτσια συγκριτικά με τα αγόρια.
Η Μαγνησία και η Θεσσαλία επλήγησαν στην αρχή της τρέχουσας εκπαιδευτικής χρονιάς από πυρκαγιές και πλημμύρες. Πόσο τα φαινόμενα αυτά συνδέονται με αύξηση σχολικού εκφοβισμού;
Δεν μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει μια σχέση αίτιο – αποτέλεσμα. Σε μια περιοχή, εάν υπάρξει μια κρίση, μία αλλαγή περιβαλλοντικών συνθηκών και κατ’ επέκταση μια αλλαγή στη ζωή των κατοίκων, όπως τα αποτελέσματα μιας πλημμύρας, αυτό επηρεάζει την ψυχολογία όλων των πολιτών, όπως και των παιδιών. Μπορούμε να πούμε ξεκάθαρα ότι τα παιδιά επηρεάζονται. Είναι μέλη της κοινωνίας και οπωσδήποτε επηρεάζονται από αυτό που συμβαίνει γύρω τους κι επιβαρύνεται η ψυχολογία τους. Τόσο οι πλημμύρες όσο και πυρκαγιές αποτελούν επιβαρυντικούς παράγοντες.
Η έρευνα έδειξε πως σε περιοχές με πλημμύρες και πυρκαγιές, υπάρχουν πιο έντονα στοιχεία σχολικού εκφοβισμού σε σχέση με άλλες περιοχές. Και στη Θεσσαλία και στη Μαγνησία η έρευνα έδειξε ότι παρατηρήθηκε μια αύξηση σχολικού εκφοβισμού σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι οικογένειες ακόμη δυσκολεύονται στην καθημερινότητά τους και προσπαθούν να αποκαταστήσουν ζημιές και να επανέλθουν στις ισορροπίες. Όλα αυτά είναι παράγοντες που επηρεάζουν τη συμπεριφορά των παιδιών. Δεν σημαίνει ότι μια οικογένεια η οποία έχει βιώσει μια δυσκολία αναμένεται το παιδί να συμπεριφερθεί με εκφοβιστική συμπεριφορά προς τους συμμαθητές του, αλλά ωστόσο είναι συνθήκες που επηρεάζουν και επιβαρύνουν συναισθηματικά όλους τους ανθρώπους και ειδικότερα τα παιδιά που είναι τα πιο ευαίσθητα μέλη της κοινωνίας μας.
Πώς βοηθά «το Χαμόγελο του Παιδιού» προς την κατεύθυνση της μείωσης του σχολικού εκφοβισμού;
Στο «Χαμόγελο του Παιδιού» υπάρχει το τμήμα πρόληψης και ευαισθητοποίησης που έχει ψυχολόγους που εργάζονται και έχουν αναλάβει να πηγαίνουν σε σχολεία σε όλη την Ελλάδα, ώστε να έχουν τη δυνατότητα όλοι οι μαθητές, αλλά και οι γονείς και κηδεμόνες και οι εκπαιδευτικοί να βρεθούν σε παρουσιάσεις και συζητήσεις. Αυτές οι ομιλίες φέρουν νέες πληροφορίες που έχουν να κάνουν με τον σχολικό εκφοβισμό. Μέσα από αυτή την επικοινωνία δίνονται απαντήσεις, όπως πώς αναγνωρίζουμε τα σημάδια σχολικού εκφοβισμού, πώς τα αντιμετωπίζουμε και τι μπορούμε να κάνουμε άμεσα για να προλάβουμε γεγονότα και καταστάσεις. Σκοπός μας είναι να προλάβουμε ανεπιθύμητες καταστάσεις στο σχολικό περιβάλλον. Οι επιμορφώσεις απευθύνονται και είναι διαφορετικά φτιαγμένες ανάλογα με το κοινό που απευθύνονται. Έτσι είναι διαφορετικές για τους μαθητές, για τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς. Σκοπός μας είναι να δώσουμε στον ακροατή να καταλάβει πώς ο καθένας από τη δική του πλευρά μπορεί να αντιδράσει ώστε να προλάβει τέτοια περιστατικά και ποιος είναι ο κατάλληλος τρόπος.
Μετά από μια τέτοια ενημέρωση τα παιδιά βλέπετε να αλλάζουν συμπεριφορά; Επηρεάζονται από τις ομιλίες και τις ενημερώσεις;
Η ενημέρωση μπορεί να προλάβει ανεπιθύμητες καταστάσεις. Τα παιδιά φαίνεται ότι συγκινούνται βαθιά και πολλές φορές μας πλησιάζουν ώστε να μοιραστούν εμπειρίες τους. Θέλουν να συζητήσουν και να κουβεντιάσουν. Έτσι σε πολλές περιπτώσεις τυχαίνει να ξαναπάμε στο ίδιο σχολείο ώστε να δούμε εάν τα όσα είπαμε και μοιραστήκαμε με τα παιδιά για τον σχολικό εκφοβισμό έφεραν θετικό αποτέλεσμα. Υπάρχει λοιπόν επαφή, που σε βάθος χρόνου μπορεί να μας δώσει συμπεράσματα.
Πώς μπορεί ένα παιδί, που νιώθει την ανάγκη, να επικοινωνήσει με «το Χαμόγελο του παιδιού»;
Η κοινωνία και κάθε ένας από εμάς είναι σημαντικό να είναι ενημερωμένος και να γνωρίζει τις πηγές στήριξης και βοήθειας που έχει. Μέσα από «το Χαμόγελο του Παιδιού» υπάρχει η δυνατότητα να επικοινωνήσει με τη γραμμή βοήθειας SOS 1056 όλο το 24ωρο δωρεάν και ανώνυμα για να αναφερθεί οποιοδήποτε περιστατικό το έχει δυσκολέψει. Μπορούμε να κάνουμε κάποια συμβουλευτική με έναν ειδικά εκπαιδευμένο κοινωνικό λειτουργό ή ψυχολόγο επάνω σε ζητήματα που αφορούν στην παιδική προστασία. Υπάρχει και δυνατότητα της γραπτής επικοινωνίας μέσω μιας εφαρμογής chat για όσους επιθυμούν να αλληλεπιδράσουν με αυτόν τον τρόπο, καθώς παρατηρούμε ότι οι νέοι και νέες αισθάνονται καλύτερα με τον γραπτό λόγο και με τα μηνύματα. Υπάρχει η δυνατότητα να εκμεταλλευτούμε το site www.hamogelo.gr μέσω της CyberTipline Hellas, όπου μπορούμε να αναφέρουμε ένα περιστατικό που έχει πέσει στην αντίληψή μας και φυσικά υπάρχει και η εκστρατεία «Μίλα Τώρα», που απευθύνεται σε παιδιά ώστε να προτρέπουν άλλα παιδιά να μιλήσουν για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού. Είναι σημαντικό να διαβάζουμε και να είμαστε ενημερωμένοι. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι μπορούμε να απευθυνθούμε σε φορείς που μπορούν να μας βοηθήσουν και να μας στηρίξουν, όπως το «Χαμόγελο του Παιδιού».
Στο πλευρό των παιδιών το Κέντρο
για τη Βία και τον Εκφοβισμό
Το Κέντρο για τη βία και τον εκφοβισμό – bullying το 2023 σημείωσε:
1 συμβουλευτική κάθε 2 ημέρες για bullying σε παιδιά – 252 σύνολο.
Αύξηση 47% στον αριθμό των μαθητών και μαθητριών που συμμετείχαν σε παρεμβάσεις πρόληψης για θέματα βίας.
Κάθε σχολική ημέρα, πραγματοποιήθηκαν παρεμβάσεις πρόληψης σε 230 μαθητές και μαθήτριες.
Θέλοντας λοιπόν να βοηθήσουμε προς την κατεύθυνση της εξάλειψης του σχολικού εκφοβισμούς, ας αναφερθούμε στους τρόπους που τα παιδιά μπορούν να βοηθηθούν από «το χαμόγελο του παιδιού».
Το Κέντρο για τη Βία και τον Εκφοβισμό (Bullying) του Οργανισμού πάντα δίπλα στα παιδιά που έχουν υποστεί βία μέσω:
- CyberTipline Hellas https://www.hamogelo.gr/gr/el/paidia-thimata-vias:cyber-tipline/.
- Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά SOS 1056.
- Ευρωπαϊκή Γραμμή Υποστήριξης Παιδιών 116111.
- Εφαρμογή Chat 1056.
- Εκστρατεία Ενημέρωσης «ΜΙΛΑ ΤΩΡΑ».
- Κινητές μονάδες άμεσης ψυχολογικής υποστήριξης.
- Πρόληψη & Ευαισθητοποίηση Παιδιών, Εκπαιδευτικών, Γονέων & Κηδεμόνων.
- Κέντρο Ημέρας Εξατομικευμένης Παροχής Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας σε Παιδιά και Εφήβους, «Το Σπίτι του Παιδιού».
- Ακαδημία Εκπαίδευσης & Επιμόρφωσης «Smile Academy».