Του Γεώργιου Καπουρνιώτη
O Μωυσής προσπάθησε να αναζητήσει τρόπους, με σκοπό να αποκτήσουν οι Ισραηλίτες δικαιώματα και να μην αποτελούν πια τους δούλους της Αιγύπτου και το κατάφερε. Έπειτα από σαράντα μέρες και νύχτες προσωπικής σκέψης αλλά και συνδιαλλαγής με τον Θεό, έφερε τις δέκα εντολές. Οι δέκα εντολές αναφέρονται σε σημαντικές πτυχές της ζωής και μέσα από αυτές τονίζεται ο σεβασμός και η αγάπη προς όλους τους ανθρώπους. Την κεντρική θέση κατέχει η 5η εντολή: «Τίμα τον πατέρα σου και τη μητέρα σου ….. ης Κύριος ο Θεός σου δίδωσί σου», «Τίμα τον πατέρα σου και τη μητέρα σου, για να γίνεις μακροχρόνιος επάνω στη γη, που σου δίνει ο Κύριος ο Θεός σου». H πέμπτη και κεντρική θέση δεν είναι τυχαία αλλά χαρακτηρίζει τη σπουδαιότητα της ύπαρξής της.
Ο ρόλος του γονέα είναι περίπλοκος. Η σχέση γονέων και παιδιών είναι ένας δεσμός διαρκούς αλληλεπίδρασης, ο οποίος λειτουργεί θετικά ή αρνητικά στον ψυχισμό του παιδιού και διαμορφώνει πρότυπα και συμπεριφορές. Από τη στιγμή που θα γεννηθεί ένα παιδί ώς την ενηλικίωσή του απαιτεί διαρκή φροντίδα, αγάπη και προσοχή. Η σχέση μεταξύ του γονέα και του παιδιού καλλιεργεί τη συναισθηματική, σωματική και κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού, αποτελώντας μία από τις βασικότερες ανθρώπινες σχέσεις. Δεν είναι όμως οι σχέσεις απλές και εύκολες. Απαιτούν υπομονή και επιμονή. Όπως όλοι οι άνθρωποι δεν είναι ίδιοι, έτσι και οι γονείς διαφέρουν. Δυστυχώς, υπάρχουν παιδιά που βασανίζονται, βιάζονται, γίνονται προϊόντα εκμετάλλευσης, εξευτελίζονται και ταπεινώνονται καθημερινά. Τι βλέπουν τα παιδιά αυτά στο πρόσωπο των γονιών τους; Είναι πολύ στενάχωρο να γίνονται αθώες ψυχές θύματα εκμετάλλευσης. Δημιουργούνται στο παιδί αρνητικά συναισθήματα όπως η ντροπή, το μίσος, η απογοήτευση, η αγανάκτηση, τα οποία, τα συνοδεύουν σε όλη τους τη ζωή.
Το νόημα της 5ης εντολής είναι πως πρέπει να τιμάμε τους γονείς μας, παρά τα λάθη τους και τις αποτυχίες τους. Να τους σεβόμαστε και να προσπαθούμε να είμαστε σωστοί απέναντί τους. Μπορεί η επιθετικότητα που νιώθουμε απέναντί τους να είναι δικαιολογημένη, έως ότου όμως μπορέσουμε να κυριαρχήσουμε πάνω της, αυτή δε θα πάψει να μας πληγώνει. Τα διαρκή συναισθήματα εχθρότητας απέναντι στους γονείς μας είναι ενδεικτικά της περιορισμένης κατανόησής μας απέναντί τους. Εάν είμαστε επιθετικοί και εχθρικοί απέναντι στους γονείς μας, μπορούμε να υποθέσουμε ότι κάτι έχει πάει στραβά στη ζωή τους ή ότι κάτι έχει πάει στραβά στη δική μας αντίληψη για εκείνους. Συνήθως όσοι γονείς πληγώνουν τα παιδιά τους με οποιοδήποτε τρόπο, σημαίνει ότι έχουν πληγωθεί και οι ίδιοι στη ζωή τους. Πώς να τιμωρήσεις κάποιον ο οποίος έχει ήδη πληγωθεί και κατά συνέπεια τιμωρηθεί στη ζωή του; Πώς αντιμετωπίζεται μία τέτοια δυσάρεστη κατάσταση; Πώς μπορεί κάποιος στην πραγματικότητα να δείξει κατανόηση; Πρέπει να κατανοήσουμε πως όταν μπορούμε να υπερβούμε τον πόνο μας και να δούμε ένα πληγωμένο γονιό με κατανόηση, τότε μπορούμε να του αποδώσουμε σεβασμό, τη στιγμή που, επιφανειακά, δεν του οφείλουμε καθόλου κάτι τέτοιο. Πρέπει, λοιπόν, να συνειδητοποιήσουμε ότι ο κάθε γονέας ανάλογα με τα πρότυπα με τα οποία έχει μεγαλώσει, τις προσδοκίες του και τις προτιμήσεις του, διαμορφώνει τη συμπεριφορά του απέναντι στα παιδιά.
Δείχνοντας κατανόηση στους γονείς μας, είμαστε ικανοί να δείξουμε κατανόηση και να αντιμετωπίσουμε με υπομονή σε διάφορες καταστάσεις που αφορούν στα παιδιά μας, συγγενικά μας πρόσωπα, φίλους μας. Βλέπουμε περισσότερο και κρίνουμε λιγότερο. Έτσι γινόμαστε πιο συγκαταβατικοί στη ζωή μας και μαθαίνουμε να συμπαραστεκόμαστε και να ακούμε τα παιδιά μας. Με τον τρόπο αυτό καταλαβαίνουν και τα παιδιά μας την προσπάθειά μας και την αγωνία μας, να σταθούμε δίπλα τους όποτε μάς έχουν ανάγκη και να τα βοηθήσουμε.
Σύμφωνα με την πέμπτη εντολή, οι γονείς αξίζουν το σεβασμό των παιδιών γιατί οι ίδιοι περάσαν πολλές δυσκολίες, άγχος, κινδύνους για την ανατροφή τους. Πολλοί γονείς θυσιάζουν την προσωπική τους ζωή για να μεγαλώσουν τα παιδιά τους και να γίνουν αυτά άνθρωποι με αξίες και αρχές. Ταλαιπωρούνται πολλά έτη για να το επιτύχουν. Όπως προαναφέραμε, όμως, υπάρχουν και οι περιπτώσεις παιδιών που ανατρέφονται σε οικογένειες, με πολλά προβλήματα και δεν λαμβάνουν την απαραίτητη φροντίδα και αγάπη. Όταν αυτά ενηλικιωθούν πρέπει να είναι σε θέση να κάνουν πρώτα τη συμφιλιωτική κίνηση με τους γονείς τους. Δεν θα πρέπει να συμπεριφέρονται άσχημα στους γονείς τους αλλά να προσπαθούν να δείχνουν κατανόηση.
Τέλος, οι σχέσεις γονέων και παιδιών αποτελούν ένα δεσμό διαρκούς αλληλεπίδρασης, που θέτει γερά θεμέλια για ολόκληρη τη ζωή του παιδιού. Οι γονείς πρέπει να δίνουν αγάπη στα παιδιά τους και να τους μαθαίνουν από μικρή ηλικία να σέβονται τον εαυτό τους, τους γονείς τους και τους συνανθρώπους τους. Όποια, όμως, και να είναι η συμπεριφορά των γονιών μας απέναντί μας στη νεαρή μας ηλικία, εμείς θα πρέπει κατά την ενηλικίωσή μας και στα γεράματά τους, να σταθούμε δίπλα τους γιατί αυτό θα μας κάνει πιο συμπονετικούς, καλούς, σωστούς ανθρώπους. Αυτά διδασκόμαστε από την 5η εντολή και από τον Κύριό μας και θα πρέπει να τα τηρούμε για να γινόμαστε καλύτεροι άνθρωποι …