Η «Ελευσίς» του Νίκου Αλεξίου με τις εικαστικές δημιουργίες «Περσεφόνη» της Κατερίνας Σαμαρά

Της
Μαρίας Σπανού

Παρουσιάστηκε το Σάββατο 27 Ιανουαρίου στην κατάμεστη «Χάρτα» από το Κέντρο Βιβλίου Μαγνησιωτών Συγγραφέων (ΚεΒιΜαΣυ) η νέα ποιητική συλλογή «Ελευσίς» του Βολιώτη καθηγητή στο Queen’s College της Νέας Υόρκης Νίκου Αλεξίου. Η «Ελευσίς» (έκδοση Ι.Μ.Τ.Ι.Ι.Ε., Πειραιάς 2023) γράφηκε από τον δημιουργό της – που εκτός από πανεπιστημιακός, είναι ποιητής, λογοτέχνης, ερευνητής, σημαίνον μέλος του «Κοινού των Μαγνήτων» και της βολιώτικης διασποράς γενικά – με αφορμή την επιλογή της πόλης της Ελευσίνας ως Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης για το 2023.
Η ευσύνοπτη αυτή δίγλωσση έκδοση (ελληνικά – αγγλικά) περιλαμβάνει συνολικά επτά βαθυστόχαστα ποιήματα του Ν. Αλεξίου γεμάτα συμβολισμό και δύναμη, που η αφετηρία της έμπνευσής τους στηρίζεται στην αρχαιοελληνική μυθολογία, σχετιζόμενη με την Ελευσίνα και πιο συγκεκριμένα με τα πρόσωπα της Δήμητρας, της Περσεφόνης, του Πλούτωνα και του Ορφέα. Το ευτυχές της έκδοσης είναι, ότι το πόνημα αυτό δένει αρμονικά με τις εικαστικές δημιουργίες της επίσης Βολιώτισσας Κατερίνας Σαμαρά, με τίτλο «Περσεφόνη», αγαπημένο της θέμα από παλιά. Έτσι, και οι δύο μαζί διακεκριμένοι καλλιτέχνες δημιουργούν μια άκρως ενδιαφέρουσα «διαλεκτική σύνθεση παράλληλης διαχρονικής διαδρομής», όπως σημειώνεται από τους ίδιους, μια πετυχημένη σύζευξη, που αξίζει να την απολαύσουμε. Το βιβλίο προλογίζεται από τον Χρίστο Αλεξίου, τ. καθηγητή Νεοελληνικής Λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου του Βirmigham και επίτιμο διδάκτορα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Την ποιητική συλλογή παρουσίασε στο κοινό η Σταματία Μωραΐτη, εκπαιδευτικός και συγγραφέας, αναλύοντας εξαντλητικά, με υποδειγματική πληρότητα και δεξιοτεχνικό τρόπο, τα έργα. Συντόνισε ο Πασχάλης Δήμου, σύμβουλος Εκπαίδευσης – γραμματέας ΚεΒιΜαΣυ και διάβασαν αποσπάσματα δυο μικρές μαθήτριες του 16ου Δημοτικού Σχολείου, οι Δέσποινα και Ιουλία Τσούκα. Τη δουλειά της Κατερίνας Σαμαρά παρουσίασε η Μάγδα Κουμπαρέλου, ιστορικός τέχνης, αναλύοντας κριτικά γιατί το θέμα της Ελευσίνας και των μυστηρίων της, αλληλένδετα συνδεδεμένο με το μύθο της Δήμητρας και κόρης (Περσεφόνης), κυριαρχεί διαχρονικά στη θεματική πολλών καλλιτεχνών στην παγκόσμια ιστορία της τέχνης και πώς ερμηνεύεται το θέμα της ζωής και του θανάτου, το άγνωστο του Κάτω Κόσμου, το τραύμα της αρπαγής και το αέναο της ζωής και του θανάτου, του κύκλου της ζωής και της δημιουργίας. Και εν προκειμένω, όπως τόνισε «η φίλη Κ. Σαμαρά επέλεξε να επουλώσει τις τραυματικές της μνήμες μέσα από την τέχνη και τους κώδικές της, γεννώντας ένα σπουδαίο και σημαντικό έργο ενάντια στη λήθη. Όπως ήταν φυσικό οι αναζητήσεις της που αφορούσαν τη ζωή και τον θάνατο που τόσο δυνατά βίωσε ως παιδί και τα ερωτήματα που γεννήθηκαν γύρω από όλη αυτή την ιστορία, την έφεραν στον χώρο της Ελευσίνας και στα μυστήρια γύρω από τη Δήμητρα και την κόρη της την Περσεφόνη».
Σίγουρα η φίλη καλλιτέχνης Κ. Σαμαρά στην εν λόγω έκδοση λειτουργεί φορτισμένη από το κοινωνικό, ιστορικό και πολιτισμικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο βίωσε εμπειρίες, η ίδια, η οικογένειά της και το ευρύτερο κοινωνικό της περιβάλλον. Ως εκ τούτου και τα έργα της, ανοικτά σε κάθε είδους ερμηνείες, έχουν τη δυναμική να επηρεάσουν την κοινωνική ομάδα, προτείνοντας τρόπους σκέψης και καλλιεργώντας αξίες για το μέλλον. Το ίδιο ακριβώς γίνεται και με τα στοχαστικά ποιήματα του Ν. Αλεξίου. Έτσι και αλλιώς, εάν θεωρήσουμε ότι τα έργα τέχνης είναι φορείς πολλαπλών αξιών που υπερβαίνουν τα άτομα που τα δημιούργησαν, εν τέλει γίνονται «πολιτιστική ιδιοκτησία» μιας ολόκληρης κοινωνίας. Έτσι συμβαίνει και εδώ. Με αυτή την υπόθεση, η «Ελευσίς» αποκτά μια ιδιαίτερη συλλογική ταυτότητα με ιδιαίτερο ποιητικό και εικαστικό ενδιαφέρον, που αποτυπώνει το ταλέντο και την ευαισθησία των δημιουργών της.