Στο 2% των κορυφαίων ερευνητών-επιστημόνων παγκοσμίως κατατάσσεται η δρ Μαρίνα Παπαστεργίου, καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, με τη βασιζόμενη σε ψηφιακά παιχνίδια μάθηση, με την επιμόρφωση εκπαιδευτικών στις τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας, καθώς και με την αξιοποίηση κινητικών διαδραστικών βιντεοπαιχνιδιών, εφαρμογών εκγύμνασης και παιχνιδιών για κινητές συσκευές στη φυσική αγωγή.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΑΪΣΜΕΝΟΣ
Ποιο ακριβώς είναι το αντικείμενό σας; Τι σημαίνει και με τι ασχολείστε;
«Το αντικείμενό μου είναι η πληροφορική στην εκπαίδευση και τα ψηφιακά μέσα μάθησης για τη φυσική αγωγή. Περιλαμβάνει τρεις βασικές συνιστώσες: την πληροφορική ως αυτόνομο διδακτικό αντικείμενο, τις τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας ως μέσο διδασκαλίας και μάθησης άλλων αντικειμένων και τα ψηφιακά μέσα για την εκμάθηση εννοιών φυσικής αγωγής και κινητικών δεξιοτήτων. Τα αντίστοιχα κύρια ζητούμενα είναι, πρώτον, πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τους νέους (π.χ. μαθητές/τριες της σχολικής εκπαίδευσης) να κατανοήσουν έννοιες πληροφορικής (π.χ. έννοιες προγραμματισμού) και να αναπτύξουν σχετικές δεξιότητες. Δεύτερον, πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε ελκυστικά για τους νέους και αποτελεσματικά περιβάλλοντα μάθησης αξιοποιώντας τις δυνατότητες που προσφέρουν οι τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας και, τρίτον, πώς μπορούμε να εκμεταλλευτούμε τις τεχνολογίες αυτές για να βοηθήσουμε τους νέους να κατανοήσουν την αξία της άσκησης και να τους ωθήσουμε να κινούνται και να αθλούνται περισσότερο. Ασχολούμαι με ζητήματα διδακτικής της πληροφορικής και καλλιέργειας ψηφιακών δεξιοτήτων, με τη σχεδίαση και αξιολόγηση πολυμεσικών μαθησιακών πόρων και ψηφιακών περιβαλλόντων μάθησης, με τη βασιζόμενη σε ψηφιακά παιχνίδια μάθηση, με την επιμόρφωση εκπαιδευτικών στις τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας, καθώς και με την αξιοποίηση κινητικών διαδραστικών βιντεοπαιχνιδιών, εφαρμογών εκγύμνασης και παιχνιδιών για κινητές συσκευές στη φυσική αγωγή».
Τι είναι αυτό που σας οδήγησε στο 2% των κορυφαίων ερευνητών-επιστημόνων παγκοσμίως;
Δεν είναι κάτι που επεδίωξα. Απλά κάνω κάτι που μου αρέσει και προσπαθώ να το κάνω όσο καλύτερα μπορώ.
Υπάρχουν δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες σε έναν ανδροκρατούμενο χώρο;
Νομίζω ότι το ελληνικό πανεπιστήμιο (μιλάω για την Ελλάδα καθώς δεν έχω εργαστεί στο εξωτερικό) σήμερα δεν θέτει ευθέως εμπόδια στις γυναίκες που θέλουν να ακολουθήσουν ακαδημαϊκή καριέρα. Ωστόσο, λείπουν πολιτικές ενθάρρυνσης και στήριξης των γυναικών μελών του διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού. Η μεγαλύτερη δυσκολία που θεωρώ ότι αντιμετωπίζει μια γυναίκα είναι ότι κρίνεται (ορθώς) με τα ίδια κριτήρια με τα οποία κρίνονται οι άντρες συνάδελφοί της και ότι υπάρχουν από εκείνη ακριβώς οι ίδιες απαιτήσεις που υπάρχουν και από έναν άντρα πανεπιστημιακό (ορθώς επίσης), ενώ όταν επιστρέφει στο σπίτι της η ισότιμη αυτή αντιμετώπιση παύει να ισχύει. Στην ελληνική κοινωνία, στην οποία η πατριαρχία είναι βαθιά ριζωμένη, συνήθως η γυναίκα είναι (και θεωρείται «φυσιολογικό» και πρέπον να είναι) εκείνη που επωμίζεται εξ ολοκλήρου το νοικοκυριό και τη φροντίδα των παιδιών. Και σε αυτές τις ανελαστικές της υποχρεώσεις οφείλεται κατά κύριο λόγο το ότι το ποσοστό των γυναικών που φτάνουν στην ανώτατη ακαδημαϊκή βαθμίδα στην Ελλάδα είναι πολύ μικρότερο του αντίστοιχου ποσοστού των αντρών.
Πώς μια γυναίκα ισορροπεί αυτά τα τεράστια ακαδημαϊκά επιτεύγματα με τις υπόλοιπες πτυχές της ζωής και της καθημερινότητάς της;
Δεν θα αναφερθώ μόνο στις γυναίκες που καταφέρνουν να αποσπάσουν κάποια ακαδημαϊκή διάκριση, αλλά σε όλες τις γυναίκες πανεπιστημιακούς. Το ακαδημαϊκό περιβάλλον είναι απαιτητικό και ανταγωνιστικό. Ανεξάρτητα από φύλο, θα πρέπει να αφιερώνεται κανείς στη δουλειά του/της για μεγάλα διαστήματα. Η εύρεση της ισορροπίας στην οποία αναφέρεστε είναι, επομένως, μια δύσκολη υπόθεση. Ειδικά για τις γυναίκες, η παραπάνω αντίφαση, ανάμεσα στην ισότητα στο εργασιακό περιβάλλον και την ανισότητα στο σπίτι, τις αναγκάζει αρκετές φορές να φτάνουν στα όρια των αντοχών τους προκειμένου να ανταπεξέλθουν στους πολλαπλούς τους ρόλους και τις αποστερεί από ποιοτικό χρόνο για τον εαυτό τους ο οποίος θα τις βοηθούσε να χαλαρώσουν, αλλά και να επιστρέψουν με αναζωογονημένο πνεύμα στη δουλειά τους.
Πώς αναμένεται ο τομέας της πληροφορικής να διαμορφώσει το επαγγελματικό μέλλον και ποιες είναι οι μελλοντικές επιλογές των φοιτητών πληροφορικής;
Αν και δεν είμαι η καταλληλότερη να απαντήσω στην ερώτηση αυτή, νομίζω ότι τα χρόνια που έρχονται θα δημιουργηθούν νέα επαγγέλματα σχετιζόμενα με την πληροφορική. Για παράδειγμα, θα χρειάζονται μηχανικοί πληροφορικής, οι οποίοι θα εκπαιδεύουν μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης, όπως είναι τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα. Τα τμήματα πληροφορικής θα πρέπει να παρακολουθούν διαρκώς τις εξελίξεις και να αναπροσαρμόζουν τα προγράμματα σπουδών τους ώστε οι απόφοιτοί τους να διαθέτουν τις απαιτούμενες νέες γνώσεις και δεξιότητες. Πέρα από το κομμάτι της τεχνητής νοημοσύνης και των μεγάλων δεδομένων, δεν θα πρέπει να αγνοείται και το κομμάτι των υποδομών (π.χ. υπολογιστικών συστημάτων, δικτύων) που θα απαιτούνται για την υποστήριξη των παραπάνω. Επομένως, θα εξακολουθήσουν να χρειάζονται ειδικοί στους τομείς αυτούς. Το σίγουρο είναι ότι οι επαγγελματικές προοπτικές των αποφοίτων πληροφορικής διαγράφονται καλές και ότι αυτή τη στιγμή στη χώρα μας λείπουν χιλιάδες απόφοιτοι πληροφορικής. Αλλά, οι εξελίξεις στην πληροφορική επηρεάζουν και τη σχολική εκπαίδευση. Και τα σχολικά προγράμματα σπουδών θα πρέπει να ανανεώνονται ώστε οι μαθητές/τριες όχι μόνο να αποκτούν νέες ψηφιακές δεξιότητες, αλλά και να είναι σε θέση να κατανοούν κριτικά τις ηθικές και κοινωνικές συνέπειες των εξελίξεων στην πληροφορική.
Τι μήνυμα έχετε να δώσετε σε κάποιον νέο, ή αν θέλετε πιο συγκεκριμένα, νέα, που πιθανότατα θέλει να ακολουθήσει τη σταδιοδρομία σας;
Να ακολουθεί τα θέλω της, να μην επηρεάζεται από παρωχημένα έμφυλα στερεότυπα, να έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό της και να διεκδικεί τον σεβασμό και την ισότιμη μεταχείριση σε όποιο περιβάλλον βρίσκεται.