Με βάση εκτεταμένο αρχειακό και προφορικό υλικό από διάφορες χώρες το βιβλίο του Ανδρέα Στεργίου «Διεκδικώντας αλληλεγγύη – Η Άμυνα της Ευρώπης και η Ελλάδα 1947 – 1996» επιχειρεί να αναλύσει την ενσωμάτωση της Ελλάδας στους ευρωαμερικανικούς στρατηγικούς σχεδιασμούς και θεσμικές πρωτοβουλίες γύρω από την άμυνα της Ευρώπης από τα τέλη της δεκαετίας του 1940 έως τα μέσα της δεκαετίας του 1990.
Πιο συγκεκριμένα, η μελέτη του ιστορικού και πολιτικού επιστήμονα με ειδίκευση στους Ευρωπαϊκούς Θεσμούς και τις Διεθνείς Σχέσεις, αναπληρωτή καθηγητή στο τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, παρακολουθεί όλες τις απόπειρες ένταξης της Ελλάδας σε όλα τα αμυντικά σύμφωνα και θεσμούς π από το 1947 και εξής με στόχο την άμυνα της Ευρώπης (τη Συνθήκη των Βρυξελλών το 1948, την Ευρωπαϊκή Αμυντική Κοινότητα, το ΝΑΤΟ, ΔΕΕ). Οι απόπειρες αυτές αντιμετώπισαν για μια σειρά από λόγους τη μόνιμη δυσπιστία ή και αντίθεση των ευρωπαϊκών χωρών είτε επειδή δεν ήθελαν να προκαλέσουν κάποια Σοβιετική αντίδραση, είτε επειδή είχαν δικούς τους γεωστρατηγικούς σχεδιασμούς για την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, είτε επειδή δεν ήθελαν διάσπαση της ευρωατλαντικής αποτρεπτικής ισχύος σε περισσότερες χώρες και μέτωπα, είτε, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, δεν ήθελαν να γίνουν μέτοχοι της ελληνοτουρκικής διένεξης.
Όπως υποστηρίζει ο συγγραφέας, «η επικύρωση της εισόδου της χώρας ως πλήρους μέλους στον αμυντικό οργανισμό της Δυτικοευρωπαϊκής Ένωσης το 1995 έγινε με τέτοιους όρους που δεν εκπλήρωναν τις προσδοκίες της Ελλάδας για αποτελεσματική θωράκιση της άμυνάς της και για τον λόγο αυτό αντιμετωπίστηκε μάλλον παγερά από την Αθήνα και την ελληνική κοινωνία παρ’ όλο που ολοκλήρωνε «αίσια» προσπάθειες δεκαετιών και την κατανάλωση τεράστιου διπλωματικού και πολιτικού κεφαλαίου».
Η διαδικασία οργάνωσης της ευρωπαϊκής άμυνας και η ένταξη της Ελλάδας στους ανάλογους θεσμούς αποτελεί το κεντρικό θέμα του νέου σας βιβλίου.
Ποια είναι τα βασικά στοιχεία που έρχεται να προσθέσει στην ιστορική έρευνα;
Το βιβλίο που εδράζεται σε πρωτογενές υλικό από διάφορες χώρες, δείχνει με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο το ότι οι άλλοι Ευρωπαίοι εταίροι ανέκαθεν έβλεπαν τα ελληνικά ζητήματα ασφάλειας ως ένα πρόβλημα που δεν ήθελαν να γίνουν μέρος τους είτε αυτό αφορούσε το ΝΑΤΟ, το οποίο δεν ήθελαν να επεκταθεί πέρα από τη Δυτική Ευρώπη, είτε αυτό αφορούσε τους διάφορους ευρωπαϊκούς αμυντικούς οργανισμούς, Σύμφωνο των Βρυξελλών, ΕΑΚ, ΔΕΕ. Για τον λόγο αυτό προσπάθησαν να εμποδίσουν την ένταξη της Ελλάδας στους εν λόγω οργανισμούς με κάθε τρόπο. Την ένταξή της στο ΝΑΤΟ μετά από πολλές προσπάθειες την οφείλει στην αμερικανική υποστήριξη, ενώ η ένταξή της στη ΔΕΕ το 1996 που σηματοδότησε την ενσωμάτωση της Ελλάδας στις ευρωπαϊκές δομές ασφάλειας, έγινε πιο αργά από όλα τα μέλη της ΕΕ και με τέτοιο τρόπο που ουσιαστικά αναιρούσε τα όποια οφέλη.
Πραγματοποιήσατε μια πολυετή έρευνα. Ποιες ήταν οι δυσκολίες της;
Χρειάστηκε να πάρω ειδικές άδειες για να μελετήσω δυσπρόσιτα αρχεία, όπως το αρχείο της ΔΕΕ, και να ταξιδέψω σε διάφορες χώρες και φυσικά η διαχείριση αυτού του υλικού σε ένα ευσύνοπτο βιβλίο αποτελεί από μόνο του μια τεράστια πρόκληση.
Στο βιβλίο σας εξηγείτε την αδυναμία των Ευρωπαίων να παράσχουν εγγυήσεις ασφάλειας. Τι σημαίνει αυτό σε περίπτωση στρατιωτικής αντιπαράθεσης με την Τουρκία;
Παρόλο που πλέον η Ελλάδα είναι πλέον ισότιμο μέλος της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Άμυνας και Ασφάλειας, οι δομικές αδυναμίες της εν λόγω πολιτικής (εν αντιθέσει με άλλους τομείς της ΕΕ τα κράτη δεν δεσμεύονται να ακολουθήσουν μια κοινή πολιτική) και η έλλειψη στρατιωτικών υποδομών και επιχειρησιακών δυνατοτήτων (operational capabiblities) της Ένωσης σε αυτό το πεδίο δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας. Η πολιτική αυτή είναι σχεδιασμένη για να προσφέρει κατά βάση αστυνομικού τύπου υπηρεσίες σε ώριμες συγκρουσιακά περιοχές.
Η Ελλάδα για την εθνική της ασφάλεια οφείλει να αναζητεί την ευρωπαϊκή ή την αμερικανική στήριξη;
Κάθε στήριξη είναι ευπρόσδεκτη και καμία δεν πρέπει να αποκλείεται. Πρώτα απ’ όλα, όμως, η Ελλάδα οφείλει να λύσει τα προβλήματα με την Τουρκία με έναν ειλικρινή διάλογο που θα λαμβάνει υπόψη και τις ευαισθησίες και της άλλης πλευράς. Στην Ελλάδα καλλιεργείται η άποψη από τα media ότι η Ελλάδα έχει σε όλα δίκιο και η Τουρκία σε όλα άδικο. Δεν είναι, όμως, έτσι, ούτε είναι όλοι οι Τούρκοι σαν τον Ερντογάν που καταδυναστεύει τον ίδιο του λαό και κατατυραννεί τους γείτονές του.
Ποιες εκτιμάτε ότι είναι οι επιπτώσεις μιας κοινής αμυντικής πολιτικής στην περίπτωση της Ουκρανίας;
Η ΕΕ δεν έχει στείλει στρατεύματα, μόνο επιμέρους χώρες έχουν στείλει κάποιες δυνάμεις. Ακόμα και να είχε στρατεύματα ικανά να αποτρέψουν μια τέτοια κρίση αποκλείεται να συμφωνήσουν και οι 27 χώρες σε κάτι τέτοιο και για το συγκεκριμένο ζήτημα απαιτείται ομοφωνία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί, όμως, να επιβάλει πολύ σοβαρές κυρώσεις στη Ρωσία, όπως έχει κάνει ήδη μέχρι τώρα σε πρόσωπα που έχουν εμπλακεί στην ουκρανική κρίση από το 2014 μέχρι σήμερα.