Το ετήσιο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Θρησκευτικών Επιστημών (EuARe) πραγματοποιήθηκε φέτος στη Μπολόνια της Ιταλίας, με φυσική παρουσία, από τις 20 ως τις 23 Ιουνίου. Σημαντική εκδήλωση για τους μελετητές που εργάζονται στις Θρησκευτικές Σπουδές και τη Θεολογία, το Συνέδριο της EuARe συγκέντρωσε περίπου 800 συνέδρους από όλο τον κόσμο, δημιουργώντας έναν ενδιαφέροντα διαθρησκειακό και διεπιστημονικό διάλογο. Το φετινό Συνέδριο διοργανώθηκε από την Fondanzione per le Scienze Religiose (Fscire) της Μπολόνια και το γενικό θέμα ήταν «Θρησκεία και διαφορετικότητα».
Η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου συμμετείχε διοργανώνοντας τρεις συνεδρίες, ενώ συνεργάτες της Ακαδημίας παρουσίασαν εργασίες σε άλλες επτά συνεδρίες. Αναλυτικά:
1. Τη Δευτέρα 20 Ιουνίου, ο Δρ. Νικόλαος Ασπρούλης (αναπληρωτής διευθυντής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου και διδάσκων του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου) συμμετείχε στη συνεδρία «Η Νεοπατερική Σύνθεση του π. Γεωργίου Φλωρόφσκυ και η σύγχρονη στροφή των ρωμαιοκαθολικών προς τη συναφειακή θεολογία», που διοργανώθηκε από τον Thomas Cattoi (Ιησουιτική Σχολή Θεολογίας, Πανεπιστήμιο Santa Clara, Graduate Theological Union) με προεδρεύοντα τον Paul Gavrilyuk (Πανεπιστήμιο St. Thomas, Μιννεάπολις, ΗΠΑ). Η συνεδρία διερεύνησε τα σημεία επαφής μεταξύ του νεοπατερικού οράματος του π. Γεωργίου Φλωρόφσκυ και της σύγχρονης καθολικής στροφής προς τη συναφειακή θεολογία, αντιμετωπίζοντας ζητήματα όπως η διχοτομία μεταξύ «της σοφίας των Πατέρων» και του σύγχρονου θεολογικού προβληματισμού ή το αυξανόμενο ενδιαφέρον των Καθολικών για τον θεολογικό εμπολιτισμό, καθώς και τα κοινά σημεία μεταξύ του Φλωρόφσκυ και του Ρωμαιοκαθολικού ομολόγου του, Ζαν Ντανιελού, σχετικά με την πρόσληψη της πατερικής παράδοσης. Ο Νικόλαος Ασπρούλης μίλησε με θέμα «Οι Πατέρες αποτελούν μέσο ή κανονιστικό κριτήριο για την παραγωγή Ορθόδοξης θεολογίας; Ο π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ σε διάλογο με τη Nouvelle Théologie για τη φύση της θεολογίας».
2. Την ίδια μέρα, ο Γιώργος Βλαντής (Διευθυντής του Συμβουλίου Χριστιανικών Εκκλησιών (ACK) στη Βαυαρία, Επιστημονικός Συνεργάτης της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών) συμμετείχε στη συνεδρία «Η έννοια της μειονότητας ως κεντρικό στοιχείο της θρησκευτικής-χριστιανικής πολυμορφίας στην Ευρώπη: πώς δομούνται και πώς ερμηνεύονται η θρησκευτική ζωή και η Εκκλησία σε περιβάλλον κοινωνιολογικής μειονότητας;», με συντονιστή τον Δρ. Matthias Ehmann (Ανώτατη Θεολογική Σχολή του Ewersbach). Η συνεδρία ασχολήθηκε με το θέμα της συνύπαρξης εκκλησιών της πλειοψηφίας και των μειονοτήτων σε διάφορες χώρες της Ευρώπης που επηρεάζονται έντονα από τα μεταναστευτικά κινήματα του 20ου αιώνα και την αυξημένη εκκοσμίκευση των ευρωπαϊκών χωρών. Ο Γεώργιος Βλαντής μίλησε με θέμα «Ευαγγελισμός ή Διασπορά; Ανατολικές Ορθόδοξες Μειονότητες στη Δύση», εστιάζοντας στις προκλήσεις που συνδέονται με την Ορθόδοξη παρουσία στη Γερμανία.
3. Την Τρίτη 21 Ιουνίου, ο Δρ Παντελής Καλαϊτζίδης (Διευθυντής, Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου, Μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής του EuAre, Επιστημονικός Συνεργάτης των Πανεπιστημίων KU Leuven και Münster) συμμετείχε στη συνεδρία με θέμα «Θέωση σε Ανατολή και Δύση: Νέες προσεγγίσεις», με προεδρεύοντα τον Paul Gavrilyuk, μαζί με ομιλητές όπως ο Norman Russell (Οίκος Αγίου Στεφάνου, Πανεπιστήμιο Οξφόρδης), ο Frederick Aquino (Χριστιανικό Πανεπιστήμιο Abilene) και ο Mark McInroy (Πανεπιστήμιο St. Thomas). Η συνεδρία επιχείρησε μια ολοκληρωμένη αντιμετώπιση της θέωσης από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, με μεθοδολογική και ερμηνευτική ακρίβεια και σαφή προσδιορισμό των σημείων σύγκλισης και διαφωνίας στα επιμέρους στοιχεία της θέωσης στους ποικίλους συγγραφείς και παραδόσεις και, τέλος, στη θεμελιώδη σημασία της για τον μελλοντικό οικουμενικό διάλογο. Ο Παντελής Καλαϊτζίδης μίλησε με θέμα «Η θέωση στους σύγχρονους Έλληνες ορθόδοξους συγγραφείς»
4. Την ίδια μέρα, ο Παντελής Καλαϊτζίδης, μαζί με την Κατερίνα Πεκρίδου (Διάσκεψη Ευρωπαϊκών Εκκλησιών, CEC), τον Αριστοτέλη Παπανικολάου (Πανεπιστήμιο Fordham, Νέα Υόρκη), την Kristina Stoeckl (Πανεπιστήμιο Innsbruck, Αυστρία) και τον π. Cyril Hovorun (Θεολογική Σχολή της Στοκχόλμης), συμμετείχαν στη συνεδρία «Θεολογίες και πρακτικές του θρησκευτικού πλουραλισμού: χριστιανικές προοπτικές – Συνεδρία για την Ορθοδοξία», με πρόεδρο τον José Casanova (Πανεπιστήμιο Georgetown). Αυτή η συνεδρία ήταν μέρος ενός ευρύτερου προγράμματος που διερευνά τρέχουσες συζητήσεις και θέματα πλουραλισμού εντός αλλά και καθ’ υπέρβαση των θρησκευτικών παραδόσεων, όπως και τον τρόπο με τον οποίο ορισμένες τέτοιες συζητήσεις αναδιαμορφώνουν τη θέση της θρησκείας στους δημόσιους χώρους, υπό το φως πρόσφατων γεγονότων όπως οι Οικουμενικές κινήσεις και η Δεύτερη Σύνοδος του Βατικανού, η οποία πυροδότησε αλλαγές στις αντιλήψεις για τη θρησκευτική ποικιλομορφία μεταξύ των Χριστιανών καθώς και στις αντιλήψεις για την αλήθεια των άλλων θρησκευτικών παραδόσεων. Ο Παντελής Καλαϊτζίδης μίλησε με θέμα «Θεολογικός Πλουραλισμός και Ακαδημαϊκή Ελευθερία στην Ορθόδοξη Θεολογία»
5. Την ίδια μέρα, ο Δρ. Νικόλαος Ασπρούλης προήδρευσε στη συνεδρία με θέμα «Η υπέρβαση των ορίων στην οικο-θεολογική σκέψη: Η αποδοχή του πλουραλισμού και της δημιουργίας του θεού και ο μετασχηματισμός της κοινότητας». Μεταξύ των ομιλητών ήταν η Christina Nellist (Κέντρο για την ηθική αντιμετώπιση των Ζώων, Οξφόρδη), ο Ionut Biliuta (Ρουμανική Ακαδημία Επιστημών), και ο π. Αμφιλόχιος Μίλτος (Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου, η εισήγηση διαβάστηκε in abstentia). Η συνεδρία επικεντρώθηκε στην κλιματική κρίση που προκαλείται από τον άνθρωπο και στη σχέση των δικαιωμάτων των ζώων με την κλιματική κρίση, παρουσίασε παραδείγματα καλών πρακτικών από διάφορους χώρους και πρότεινε πιθανές οικολογικές πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση της συνεχιζόμενης κλιματικής κρίσης (π.χ. «πράσινες ενορίες») , τονίζοντας την ανάγκη ηθικών αρχών που θα καθοδηγούν τόσο τη συνέχιση της ανθρώπινης δραστηριότητας όσο και την οικονομική ανάπτυξη.
Την ίδια μέρα, ο Δρ. Νίκος Κουρεμένος συμμετείχε στη συνεδρία «Η χαρτογράφηση του Συμβόλου της Πίστεως», με προεδρεύοντα τον Antonio Gerace του Fscire. Η συνεδρία μελέτησε τις μεταφράσεις του Συμβόλου της Πίστεως στην πρώιμη νεωτερικότητα, μέσω της ανάλυσης πρωτογενών πηγών όπως βιβλίων κατήχησης και δογματικών εγχειριδίων από ειδικούς σε διάφορες γλώσσες, διερευνώντας επίσης τις νέες δυνατότητες που έχουν εισαγάγει τα ψηφιακά στην έρευνα σε πρωτογενείς πηγές, βελτιώνοντας έτσι την επίγνωσή μας για τις σημασιολογικές αποχρώσεις που εμφανίζονται στον καθορισμό της θεολογικής βάσης της πίστης. Ο Νίκος Κουρεμένος μίλησε με θέμα «Το Αποστολικό Σύμβολο της Πίστεως στις ελληνικές μεταφράσεις της Μικρής Κατήχησης του Λουθήρου: Προκαταρκτικές παρατηρήσεις».
7. Την Τετάρτη 22 Ιουνίου, ο Δρ. Παντελής ΚαλαΙτζίδης προήδρευσε και μίλησε στη συνεδρία με θέμα «Η Διακήρυξη των Ορθοδόξων Θεολόγων για τον Ρωσικό Κόσμο». Η Διακήρυξη αυτή, που δημοσιεύθηκε στις 13 Μαρτίου, αντέκρουσε το επιχείρημα της ύπαρξης ενός «Ρωσικού Κόσμου», ο οποίος, εκτός από τη Ρωσία, περιλαμβάνει τα κράτη της Λευκορωσίας και της Ουκρανίας, αλλά και της Μολδαβίας και του Καζαχστάν, και η συζήτηση στη συνεδρία επικεντρώθηκε στην εξέλιξη της ιδέας του Ρωσικού Κόσμου μέσα στο χρόνο, την αποδοχή και την αξιοποίησή της από τις διάφορες κοινωνικές ομάδες στη Ρωσία, αλλά και από συντηρητικά και ακροδεξιά κινήματα σε όλο τον κόσμο. Στο συνεδρία συμμετείχαν ο José Casanova, ο π. Cyril Hovorun, η Annamária Amik (ανεξάρτητη δημοσιογράφος και μεταφράστρια, Ρουμανία) και η Kristina Stoeckl.
8. Την ίδια μέρα, ο Δρ. Νικόλαος Ασπρούλης συμμετείχε στη συνεδρία με θέμα «Η ποικιλομορφία των ερμηνευτικών προσεγγίσεων: Το μέλλον της Γραφής και της Θεολογίας», με προεδρεύοντες την Elisabeth Maikranz (Πανεπιστήμιο Χαϊδελβέργης, Γερμανία) και τον Roger Revell (Πανεπιστήμιο Οξφόρδης), που αντιμετώπισε το φάσμα των ερμηνευτικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει η σύγχρονη βιβλική ερμηνεία και θεολογία. Εξ αρχής, η θεολογία εκπηγάζει από τέτοιες ερμηνευτικές αναζητήσεις. Ακόμη και η ίδια η Γραφή μπορεί να γίνει κατανοητή ως μια συλλογή ερμηνευτικών προσπαθειών για την κατανόηση των θείων ενεργειών και των ανθρώπινων εμπειριών του Θεού. Οι πολυποίκιλοι τρόποι άσκησης της ερμηνευτικής παρέχουν μια εξαιρετική ευκαιρία να ερευνηθούν νέες ιδέες και να ανακαλυφθούν τρόποι προσέγγισης του παρελθόντος σε νέες μορφές λόγου. Ο Νικόλαος Ασπρούλης μίλησε στην επιμέρους συνεδρία «Το Μέλλον της Γραφής και της Θεολογίας».
9. Την ίδια μέρα, ο Δρ. Νικόλαος Ασπρούλης συμμετείχε στη συνεδρία της Ομάδας του προγράμματος RESILIENCE «Το πρόγραμμα RESILIENCE συναντά την κοινωνία». Τη συνεδρία συντόνισε η Δρ. Karla Boersma. Το πρόγραμμα RESILIENCE, η Ερευνητική Υποδομή για τις Θρησκευτικές Σπουδές, πέρασε στην επόμενη φάση του. Αυτό σημαίνει ότι η ομάδα συνεχίζει να αναπτύσσει το RESILIENCE, αντιμετωπίζοντας τόσο τη ζήτηση γνώσης για θρησκευτικά θέματα όσο και την ανάπτυξη τεχνικών εργαλείων που θα υποστηρίξουν αυτή τη ζήτηση, αλλά και καθιστώντας διαθέσιμες τις υπηρεσίες της, όπως με τις υποτροφίες Διακρατικής Πρόσβασης (TNA), παρέχοντας άμεση, γρήγορη και αποτελεσματική πρόσβαση σε συλλογές, καθοδηγούμενη από ειδικούς, αλλά και με τη βάση δεδομένων ReIReSearch, που είναι διαθέσιμη για ποικίλους ψηφιακούς πόρους και βάσεις δεδομένων που σχετίζονται με τις θρησκευτικές σπουδές με ενιαίο και τυποποιημένο τρόπο.
10. Τέλος, την Πέμπτη 23 Ιουνίου, ο Γιώργος Βλαντής προήδρευσε στη συνεδρία «“Υπέρ της του κόσμου ζωής”: Το κείμενο του Οικουμενικού Πατριαρχείου για το Κοινωνικό Ήθος της Ορθόδοξης Εκκλησίας». Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στις αρχές του 2020, με στόχο να δώσει μια θεολογική ώθηση στη συζήτηση για την ορθόδοξη κοινωνική ηθική, αποτελώντας καρπό της εντατικής συνεργασίας ενός μεγάλου δικτύου Ορθοδόξων θεολόγων από διάφορους χώρους, εγκεκριμένο από τη Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Η συνεδρία αναφέρθηκε στις θεολογικές συνεισφορές του κειμένου και επίσης στη διορθόδοξη και οικουμενική πρόσληψη του. Ο Γιώργος Βλαντής παρουσίασε το κείμενο και μίλησε με θέμα «Συνοδικές διαδικασίες και ακαδημαϊκή ελευθερία». Μεταξύ των ομιλητών ήταν επίσης ο Δημήτριος Κεραμιδάς (Pontificia Università “San Tommaso d’Aquino” – Angelicum), ο π. Dietmar Shon OP (Ινστιτούτο Ανατολικών Εκκλησιών, Regensburg) και η Ίνγκα Λεόνοβα (αρχισυντάκτης του περιοδικού “The Wheel”).
Εκτός από τις εργασίες του Συνεδρίου, η Ευρωπαϊκή Ακαδημία Θρησκευτικών Επιστημών πραγματοποίησε μέσα στο διάστημα αυτό την ετήσια Γενική Συνέλευση της, η οποία διεξήγαγε και εκλογές για τη νέα Εκτελεστική Επιτροπή. Ο Δρ Παντελής Καλαϊτζίδης, Διευθυντής της Ακαδημίας Βόλου, επανεξελέγη μέλος αυτής της Εκτελεστικής Επιτροπής για την επόμενη τετραετία.