Μια αερομαχία του 1974 στο Αιγαίο με «πρωταγωνιστές» τα F-5 των Θωμά Σκαμπαρδώνη και Ιωάννη Δινόπουλου που απογειώθηκαν από την αεροπορική βάση της Νέας Αγχιάλου έγινε πρόσφατα γνωστή. Οι δύο Έλληνες πιλότοι ενεπλάκησαν σε μία αερομαχία με τουρκικά F-102 και ο σήμερα αντιπτέραρχος εν αποστρατεία Σκαμπαδώνης αφηγήθηκε τι συνέβη εκείνη την ημέρα, τον Ιούλιο του 1974 αλλά και τι ακολούθησε στην πορεία. Ο τουρκικός στρατός είχε κάνει απόβαση στην Κύπρο και η Ελλάδα κήρυξε γενική επιστράτευση. O 27χρονος τότε ανθυποσμηναγός Θωμάς Σκαμπαρδώνης είχε παντρευτεί πρόσφατα και είχε πάρει άδεια. Όταν κηρύχθηκε στις 20 Ιουλίου γενική επιστράτευση και άκουσε την είδηση στο ραδιόφωνο, πήγε μόνος του στην Αγχίαλο και μπήκε σε επιφυλακή.
Μεράκι από μικρός να γίνει αεροπόρος
Μιλώντας στην «Καθημερινή» και στην Αλεξία Καλαϊτζή, ο Θωμάς Σκαμπαρδώνης δήλωσε ότι ήθελε να γίνει αεροπόρος από τότε που έβλεπε τα αεροπλάνα να πετούν πάνω από το μικρό χωριό των 400 κατοίκων, στη λίμνη Πλαστήρα όπου ζούσε. «Ήταν μεράκι. Ήταν ο στόχος από τότε που ήμουν 10 ετών». Στα 21 του χρόνια, έδωσε στη Σχολή Ικάρων και πέρασε, ξεκινώντας την καριέρα του στην Πολεμική Αεροπορία. «Μόλις είχα βγει ετοιμοπόλεμος. Μετά τη Σχολή Ικάρων, τοποθετείσαι σε μια μοίρα μαχητικών αεροσκαφών και περνάς ένα στάδιο που ονομάζουμε πολεμικό». Με την επιφυλακή του ’74 βρίσκονταν όλοι στα αεροπλάνα και περιμέναν το «go».
Η αερομαχία
«Πιστεύαμε ότι θα κάνουμε μια αναχαίτιση ειρηνικής περιόδου. Ούτε ο διοικητής της μονάδας ούτε της μοίρας, ούτε το αρχηγείο έδωσε οδηγίες ώστε να είμαστε έτοιμοι σε περίπτωση που εμπλακούμε με Τούρκους, να αμυνθούμε δηλαδή» δήλωσε. Ο κ. Σκαμπαρδώνης ήταν ζευγάρι μαζί με τον υποσμηναγό Ιωάννη Δινόπουλο, που ήταν και ο αρχηγός του ζεύγους. Στις 22 Ιουλίου, τους έδωσαν την αποδέσμευση να απογειωθούν.
«Βάζουμε μπροστά τα αεροπλάνα. Έρχεται ο Δινόπουλος που ήταν πιο πίσω από εμένα. Μόλις φτάνει στο ύψος μου, μου κάνει το σήμα ότι δεν έχει ασύρματο. Εκείνη την εποχή όμως, όταν υπήρχε ένταση ή πόλεμος, έπρεπε να απογειωθείς και χωρίς ασύρματο. Μου λέει αυτό και μου κάνει νόημα να περάσω μπροστά» δήλωσε στην «Κ». Τα F-5 τους κατευθύνθηκαν στο Αιγαίο προς την περιοχή της Λήμνου.
«Οι αντίπαλοι στόχοι ήταν πάρα πολλοί. Με ανεβοκατέβαζαν: «Κατέβα στα 10.000 πόδια, ανέβα στα 18.000 πόδια». Όταν έφτασα στα 18.000 πόδια, συνάντησα δύο τουρκικά αεροπλάνα F-102. Το ανέφερα στο ραντάρ και οι εντολές ήταν ειρηνικής περιόδου, να μην έχεις δηλαδή τους διακόπτες των όπλων σου στη θέση on, προκειμένου να είναι έτοιμα τα όπλα για να πολεμήσεις αν χρειαστεί. Κάνω μια στροφή προς το μέρος τους και ενώ είχα ανατολική, παίρνω δυτική πορεία. Προς στιγμήν λέω ότι εφόσον έδωσα την αναφορά μου, είμαι εντάξει. Πονηρεύτηκα όμως και ήθελα να δω τι κάνουν αυτοί. Ξαναστρίβω και βλέπω ότι με έχουν πάρει σχεδόν από πίσω. Είναι στο πλάι μου και στην «ώρα έξι». Αρχίζω τους ελιγμούς αποφυγής. Αναφέρω στο ραντάρ ότι έχω εμπλακεί με δύο τουρκικά. Μου λένε: «Πρόσεχε». Πρόσεχε σημαίνει ότι πρέπει να τους αποφύγεις. Οι ελιγμοί που έκανα ήταν ικανοί να αποτρέψουν την κατάρριψή μου. Αντέδρασα στιγμιαία και γλίτωσα» ανέφερε.
Ακόμη, τα τουρκικά αεροσκάφη δεν είχαν εντοπίσει το αεροσκάφος του Δινόπουλου. «Από τη στιγμή που απογειωθήκαμε, πήγε υψηλότερα από εμένα και με είχε σε οπτική επαφή. Είδε – εγώ δεν το είδα – ότι μου έριξαν βλήματα, τα οποία λόγω των ελιγμών που έκανα, απέτυχαν. Τότε μπήκε από πίσω και τους έριξε. Είχε όμως και αυτός τους διακόπτες off. Έβαλε τους διακόπτες [στο on] αλλά τα όπλα, οι (πύραυλοι) σάιντ γουάιντερ, είχαν μια καθυστέρηση στο να ζεσταθούν και να λοκάρουν τον στόχο. Δεν το περίμενε αυτό. Το πρώτο βλήμα δεν πήγε στον στόχο. Το δεύτερο όμως ζεστάθηκε» δήλωσε ο Θ. Σκαμπαρδώνης στην «Καθημερινή» και πρόσθεσε ότι ο Δινόπουλος είχε το δικαίωμα να ρίξει εφόσον είχε δει από ψηλά ότι έριξαν στον συνάδελφό του. «Και εγώ να ήμουν, το ίδιο θα έκανα» τόνισε. Στον αέρα όμως είχε δει μόνο έναν παφλασμό στη θάλασσα και νόμιζε ότι τα τουρκικά αεροσκάφη είχαν ρίξει στον Δινόπουλο. Ο Σκαμπαρδώνης προσγειώθηκε νομίζοντας ότι είχαν καταρρίψει το αεροσκάφος του αλλά αργότερα προσγειώθηκε και το F-5 του Δινόπουλου. Τότε παρατήρησε ότι τα βλήματα έλειπαν και όπως ανέφερε στην «Κ» είχε καταλάβει ότι ο παφλασμός που είχε δει οφειλόταν στην κατάρριψη του τουρκικού αεροσκάφους. Μετά την προσγείωση, οι δύο τους οδηγήθηκαν χωριστά στο αρχηγείο στη Λάρισα για να δώσουν καταθέσεις.
Η επιστροφή στην Πτέρυγα
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της Καθημερινής, ο Σκαμπαρδώνης ανέφερε πως ούτε τους συνεχάρησαν αλλά και ούτε τους επέπληξαν μετά την αερομαχία. «Δεν μας επέπληξαν για το θέμα, παρότι θα μπορούσε να είχε γίνει διπλωματικό επεισόδιο» είπε.
Λίγες ημέρες αργότερα, συναντήθηκε με τον Δινόπουλο και συζήτησαν τι είχε συμβεί. Ο δεύτερος πύραυλος του Δινόπουλου βρήκε τον στόχο του και κατέρριψε το τουρκικό αεροσκάφος που έπεσε μαζί με τον πιλότο του στη θάλασσα. Μετά την πτώση, ο έτερος Τούρκος πιλότος έχασε τον προσανατολισμό του και, σύμφωνα με τον Σκαμπαρδώνη, έφτασε μέχρι την Κόρινθο. Εκεί αντιλήφθηκε ότι πήρε λάθος πορεία, επέστρεψε αλλά είχε ξεμείνει από καύσιμα και έτσι προσγειώθηκε ανώμαλα σε έναν δρόμο της Τουρκίας, με αποτέλεσμα να τραυματιστεί βαριά και αργότερα να πεθάνει. Πάντως όπως ανέφερε ο ίδιος, το συμβάν δεν γράφτηκε στα φύλλα ποιότητάς τους. Για το τι συνέβη εκείνη την ημέρα, ο Σκαμπαρδώνης μίλησε στα γραφεία του ΝΑΤΟ στη Νάπολη, σε έναν αξιωματικό Τούρκο συνάδελφό του. Ο Τούρκος τον πλησίασε και του είπε «Θωμά, το 1974 σας καταρρίψαμε δύο αεροπλάνα». Τότε ο Σκαμπαρδώνης του απάντησε:
«Αν σου μοιάζω για φάντασμα σίγουρα μας έχετε καταρρίψει. Εγώ είμαι αυτός που υποτίθεται ρίξατε. Δεν με πλησίασε ξανά». Όπως υποστηρίζει ο 74χρονος πια αντιπτέραρχος, η Τουρκία προσπάθησε τότε να κάνει προπαγάνδα ισχυριζόμενη πως αυτή κατάφερε να ρίξει τα ελληνικά F-5.
Σύμφωνα με την «Κ» η μετέπειτα πορεία του Θωμά Σκαμπαρδώνη στην αεροπορία δεν ήταν αυτή που ο ίδιος ήθελε και φανταζόταν. Στη βάση της Νέας Αγχιάλου υπηρέτησε μέχρι το 1977. Έπειτα πήγε στην Τανάγρα, στα Μιράζ F1, από εκεί στην Καλαμάτα στην εκπαίδευση Ικάρων, στα γραφεία του ΝΑΤΟ στη Νάπολη για δύο χρόνια και τέλος στο Ηράκλειο, όπου ολοκλήρωσε την καριέρα του ως γενικός επιθεωρητής στο Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας. Αποστρατεύτηκε παρά τη θέλησή του, όπως δηλώνει, έπειτα από 29 χρόνια υπηρεσίας, το 1996 με τον βαθμό του αντιπτεράρχου εν αποστρατεία.
Η «Καθημερινή» επικοινώνησε με τον Ιωάννη Δινόπουλο, ο οποίος αρνήθηκε να μιλήσει για το συμβάν αυτό δημόσια.