Του
Αχιλλέα Παπαρσένου*
Βιβλίο: Nuclear War: A Scenario
Συγγραφέας: Annie Jacobsen
Εκδ. Dutton, 2024, σελ. 400
Ο Νικίτα Χρουστσόφ είχε πει ότι μετά από ένα πυρηνικό πόλεμο όσοι μείνουν ζωντανοί θα ζηλεύουν τους πεθαμένους. Τη φρικιαστική πραγματικότητα μιας πυρηνικής σύγκρουσης που απειλεί με αφανισμό τον κόσμο, όπως τον ξέρουμε, περιγράφει το νεοεκδοθέν βιβλίο της Ανι Τζέικομπσεν, Αμερικανίδας ερευνητικής δημοσιογράφου και συγγραφέα έξι άλλων βιβλίων για θέματα εθνικής ασφαλείας.
Με μία αφήγηση που σφίγγει το στομάχι, η Τζέικομπσεν ξετυλίγει λεπτό προς λεπτό ένα μακάβριο σενάριο, που καταλήγει στην επίγεια κόλαση. Οι ανατριχιστικές λεπτομέρειες δεν είναι προϊόν επιστημονικής φαντασίας, αλλά βασίζονται σε ντοκουμέντα, που έχουν αποχαρακτηρισθεί και σε συνεντεύξεις με Αμερικανούς αξιωματούχους, περιλαμβανομένων και πρώην υπουργών Άμυνας, γνώστες των πυρηνικών σχεδίων και της καταστροφικής ισχύος των σύγχρονων πυρηνικών όπλων, που απέναντί τους ωχριούν οι ατομικές βόμβες, που έπεσαν στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι τον Αύγουστο 1945. Βρισκόμαστε στην κόψη του ξυραφιού προειδοποιούν οι συνομιλητές της, μόλις μια παρεξήγηση και ένα μοιραίο λάθος μακριά από τον πυρηνικό Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο, που θα διαρκέσει λιγότερο από δύο ώρες και υπολογίζεται ότι θα αφήσει τουλάχιστον δύο δισεκατομμύρια νεκρούς.
Από τα 70.000 πυρηνικά όπλα που υπήρχαν το 1986, όταν οι ηγέτες της Αμερικής και Σοβ. Ένωσης Ρέιγκαν και Γκορμπατσόφ συμφώνησαν στον δραστικό περιορισμό τους, σήμερα εννέα χώρες υπολογίζεται ότι κατέχουν 12.119 πυρηνικά όπλα, οι ΗΠΑ (5.044), Ρωσία (5.580), Κίνα (500), Γαλλία (290), Βρετανία (225), Πακιστάν (170), Ινδία (170), Βόρεια Κορέα (50) και Ισραήλ (90). Η αποτροπή της «αμοιβαίας εγγυημένης καταστροφής», που επικράτησε τα τελευταία 79 χρόνια, πρόσφερε τη σταθερότητα της «ισορροπίας του τρόμου». Η δεκαετία όμως που διανύουμε χαρακτηρίζεται από ανασφάλεια. Σημαντικές συμφωνίες περιορισμού των στρατηγικών πυρηνικών όπλων μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας εκπνέουν σε μια διετία με αβέβαιη την ανανέωσή τους. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι το Ιράν βρίσκεται στα πρόθυρα κατασκευής πυρηνικής βόμβας σε μια εύφλεκτη περιοχή, όπου το Ισραήλ διαθέτει ήδη πυρηνικό οπλοστάσιο. Ο Πούτιν χρησιμοποιεί συχνά το φόβητρο των τακτικών πυρηνικών όπλων στον ρωσοουκρανικό πόλεμο. Η Βόρεια Κορέα εκτελεί δοκιμές βαλλιστικών πυραύλων, με βεληνεκές τη Βόρεια Αμερική. Διάφορες χώρες και τρομοκρατικές ομάδες φέρονται να φλερτάρουν με την ιδέα απόκτησης πυρηνικών όπλων ως ασπίδα προστασίας ή εργαλείο εκφοβισμού των αντιπάλων τους. Τι θα συμβεί όμως αν ένας παρανοϊκός ηγέτης της σχολής «après moi, le déluge», διαβεί το πυρηνικό κατώφλι παρασύροντας στον όλεθρο όχι μόνο τη χώρα του, αλλά και μεγάλο τμήμα του κόσμου;
Στο υποθετικό «σενάριο του διαβόλου», που περιγράφει η συγγραφέας, την πόρτα του φρενοκομείου ανοίγει η Βόρεια Κορέα με αιφνιδιαστική επίθεση εναντίον της Αμερικής εξαπολύοντας δύο βαλλιστικούς πυραύλους εξοπλισμένους με πυρηνικές κεφαλές, εναντίον του Πενταγώνου και ενός πυρηνικού εργοστασίου στην Καλιφόρνια. Το 1960 είχε υπολογισθεί ότι ένας βαλλιστικός πύραυλος από τη Σοβ. Ένωση θα χρειαζόταν 26 λεπτά και 40 δευτερόλεπτα για να πλήξει τον στόχο του στις ΗΠΑ. Από τη Βόρεια Κορέα η διάρκεια είναι 33 λεπτά. Όταν επιβεβαιωθεί ότι επίκειται πυρηνική επίθεση, το αμερικανικό πυρηνικό δόγμα προβλέπει ότι η Ουάσιγκτον δεν θα περιμένει να υποστεί το πλήγμα, πριν αντιδράσει. Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει έξι λεπτά στη διάθεσή του να αποφασίσει την επιλογή των αντιποίνων από το «μαύρο βιβλίο» με τους πυρηνικούς κώδικες, που υπάρχουν σε ένα βαλιτσάκι, που τον ακολουθεί σε όλες τις μετακινήσεις του. Βάσει αυτών των σχεδίων 82 πυρηνικές κεφαλές τοποθετημένες σε βαλλιστικούς πυραύλους που εκτοξεύονται από την ξηρά και τη θάλασσα, με εκρηκτική ισχύ εκατοντάδες φορές μεγαλύτερη από τις ατομικές βόμβες, που έπληξαν την Ιαπωνία το 1945, θα χτυπήσουν ισάριθμους επιλεγμένους στόχους στη Βόρεια Κορέα.
Η πυρηνική σύγκρουση θα κλιμακωθεί, όταν 50 αμερικανικοί διηπειρωτικοί πύραυλοι θα πρέπει να περάσουν πάνω από τη Ρωσία καθ’ οδόν προς τη Βόρεια Κορέα. Καθώς η προσπάθεια του Λευκού Οίκου να ειδοποιηθεί ο Ρώσος πρόεδρος μένει αναπάντητη, η τροχιά των πυραύλων εκλαμβάνεται από τη Μόσχα ως αμερικανική επίθεση εναντίον της Ρωσίας και διατάσσεται μαζική πυρηνική αντεπίθεση κατά 1.000 στόχων στην Αμερική, η οποία με τη σειρά της θα ανταπαντήσει κατά ανάλογων στρατηγικών στόχων στη Ρωσία. Η πυρηνική αλληλουχία θα διαρκέσει συνολικά 72 λεπτά με εκατοντάδες εκατομμύρια νεκρούς στην Αμερική, τη Ρωσία, την Ευρώπη και την Κορεατική Χερσόνησο. Άλλοι τόσοι επιζήσαντες θα χαθούν στον «πυρηνικό χειμώνα», που θα ακολουθήσει τους επόμενους μήνες, θύματα της μόλυνσης από την εξάπλωση του ραδιενεργού νέφους, την καταστροφή των βασικών υποδομών, τη λιμοκτονία και τις ασθένειες.
Τα ερωτήματα παραμένουν. Γιατί κατά της Βόρειας Κορέας δεν χρησιμοποιήθηκαν μόνο πυρηνικά υποβρύχια στον Ειρηνικό, αλλά και διηπειρωτικοί πύραυλοι, που για γεωγραφικούς λόγους θα ακολουθούσαν τροχιά πάνω από τη Ρωσία, όταν ελλόχευε ο κίνδυνος παρερμηνείας και εμπλοκής της Μόσχας; Γιατί απέτυχε η κρίσιμη επικοινωνία του Αμερικανού προέδρου με τον Ρώσο ομόλογό του, ώστε να τον ενημερώσει για τον πραγματικό στόχο της επίθεσης; Ήταν δυνατόν να αναχαιτισθεί ο βορειοκορεατικός βαλλιστικός πύραυλος πριν πλήξει την Ουάσιγκτον; Ποιος παράφρων θα αρχίσει μια πυρηνική επίθεση, όταν γνωρίζει ότι αυτή θα τελειώσει με ολοκαύτωμα;
Τα δικαιώματα για τη μεταφορά του βιβλίου στον κινηματογράφο έχουν ήδη αγορασθεί. Θα έχει άραγε η ταινία την ίδια απήχηση που είχε ο «Οπενχάιμερ» του Κρίστοφερ Νόλαν; Θα σοκάρει την κοινή γνώμη, όπως η φρίκη που ανέδειξε πριν 40 χρόνια η ταινία «Η Επόμενη Μέρα», ώστε να δοθεί εκ νέου υψίστη προτεραιότητα στην πυρηνική απειλή και να μην αποτολμηθεί η παραφροσύνη του «πρώτου πυρηνικού πλήγματος»;
*Ο Αχιλλέας Παπαρσένος υπηρέτησε στην ελληνική πρεσβεία της Ουάσιγκτον ως προϊστάμενος του Γραφείου Τύπου και Επικοινωνίας.