Fake News: Στην υπηρεσία κάποιου συμφέροντος

Του Mάκη Μπαλλή*

Η ιστορία με τα fake news, αυτό το δυστύχημα της δημοσιογραφίας και της ενημέρωσης, δεν είναι καινούργια, ούτε είναι μόνο ελληνική. Η παραποίηση μίας πραγματικής είδησης, ή πολύ περισσότερο η δημιουργία και μαζική αναπαραγωγή μίας ψεύτικης είδησης, προκειμένου να εξυπηρετηθούν κάποια συμφέροντα (πολιτικά, οικονομικά ή άλλα) είναι δυστυχώς συνηθισμένο φαινόμενο.

Ίσως ένα χαρακτηριστικό ιστορικό παράδειγμα δημοσιογραφικής εξαπάτησης για εξυπηρέτηση συμφερόντων, να είναι η ιστορία του 1897 όταν σιγόβραζε και η επανάσταση της Ανεξαρτησίας της Κούβας από την ισπανική κατοχή. Τον Ιανουάριο εκείνης της χρονιάς, ο Αμερικανός εκδότης Γουίλιαμ Ρούντολφ Χιρστ έστειλε τον μεγάλο εικονογράφο της εποχής Φρέντερικ Ρέμινγκτον για να καλύψει την κουβανική εξέγερση έχοντας και τον ρόλο του ανταποκριτή. Ο Ρέμινγκτον πήγε και αμέσως τηλεγράφησε στον εκδότη του: «Όλα είναι ήσυχα. Δεν υπάρχουν φασαρίες. Δεν θα γίνει πόλεμος. Επιθυμώ να γυρίσω». Ο Χιρστ τού ανταπάντησε: «Παρακαλώ, μείνε. Αν μου προμηθεύσεις τις εικόνες, θα σου προμηθεύσω εγώ τον πόλεμο». Πράγματι, μετά μια σειρά γεγονότων και άλλων τόσων πλασματικών ειδήσεων, το 1898 οι ΗΠΑ κήρυξαν τον πόλεμο στην Ισπανία.
Έναν συνεχή πόλεμο μέσω fake news αντιμετωπίζει από την πρώτη μέρα της εκλογής της η κυβέρνηση. Μέσα από κατασκευασμένες ειδήσεις από ΜΜΕ τόσο της Ελλάδας, όσο και κάποιων του εξωτερικού. Να θυμίσω το ψεύτικο δημοσίευμα της Die Welt για τους πρόσφυγες, την ανταπόκριση του Reuters για δήθεν επικείμενη συνέντευξη Τύπου του Τσίπρα για να ανακοινώσει πρόωρες εκλογές (εν μέσω κρίσιμων διαπραγματεύσεων με την τρόικα κ.ά.). Να θυμίσω την περιβόητη φωτογραφία από δήθεν συμπλοκές προσφύγων στη Λέσβο, μόνο που η φωτογραφία ήταν από την… Αφρική.

Άλλα χαρακτηριστικά παραδείγματα: Ο δήθεν τραπεζικός λογαριασμός της τότε υπουργού Νάντιας Βαλαβάνη που έβγαλε χρήματα εν μέσω capital controls, η δήθεν εταιρεία Νίκου Παππά-Χρ. Σπίρτζη με φωτογραφίες και από… τα γραφεία της εταιρείας τους, το επίδομα «σφραγίδας» στο Δημόσιο, η κλήρωση μέσω… ΟΠΑΠ για τους σημαιοφόρους και, φυσικά, αρκετά πρόσφατο αυτό, η αντεστραμμένη εικόνα με τον δείκτη πορείας της οικονομίας από τον ΣΚΑΙ, ώστε η πορεία του δείκτη να δείχνει… καθοδική!
Αν κάποια λιγάκι παλαιότερα τέτοια «νέα», όπως το… ζεϊμπέκικο του Κουρουμπλή στο πάρτι του πλοιοκτήτη του «Αγία Ζώνη ΙΙ», η ισλαμική προσευχή στο βιβλίο της Δ’ Δημοτικού, το επίδομα 2.500 ευρώ σε μετανάστη (μόνο που το σχετικό έγγραφο ήταν από την Κύπρο και αφορούσε σε νόμιμο κάτοικο της Κύπρου), η… σαδομαζοχιστική σύναξη καλλιτεχνών στο ΥΠ.ΠΟ (με φωτογραφία από το …Βερολίνο) και δεκάδες άλλα, έχουν ξεχαστεί, να θυμίσω τα τελείως πρόσφατα «νέα» για τη «χολέρα» στο Νοσοκομείο, για την κατάρρευση των εσόδων, για την απαγόρευση διανομής του υπερπλεονάσματος, για την αποτυχία της τρίτης αξιολόγησης (που ακόμα ουσιαστικά δεν άρχισε) κ.ά.
Κλείνοντας: Τα ψεύτικα δημοσιεύματα στα πρωταπριλιάτικα δημοσιογραφικά φύλλα είναι δείγμα χιούμορ. Τις άλλες μέρες είναι δείγμα απελπισίας.

*βουλευτής Μαγνησίας του ΣΥΡΙΖΑ