Της
Αναστασίας Βελέντζα
Δεν είναι η χρηστική ή η αισθητική αξία των αντικειμένων που τα κάνει σημαντικά, αλλά η ιστορία και οι προσωπικοί συνειρμοί. Τα αντικείμενα έχουν τη δύναμη να προκαλούν συναισθήματα, σκέψεις και αναμνήσεις και αυτή η ιδιότητα τα κάνει αχώριστα από τα γεγονότα της ζωής μας. Όπως δηλώνει η καθηγήτρια Κοινωνικών Σπουδών και συγγραφέας Sherry Turkle, «σκεφτόμαστε με τα αντικείμενα που αγαπάμε, αγαπάμε τα αντικείμενα με τα οποία σκεφτόμαστε». Ως εκ τούτου, ο υλικός πολιτισμός γίνεται ένα κρίσιμο συστατικό των ανθρώπινων σχέσεων.
Το Μουσείο των Κατεστραμμένων Σχέσεων είναι ένα καινοτόμο, ιδιόμορφο και ιδιόκτητο μουσείο. Στεγάζεται στο όμορφο μπαρόκ παλάτι Kulmer στην Άνω Πόλη της πόλης του Ζάγκρεμπ, ένα ιστορικό μέρος πλούσιο σε τουριστικά αξιοθέατα, στην Κροατία. Από το 2016, λειτουργεί το πρώτο παράρτημα του μουσείου στο Λος Άντζελες.
Η αρχική ιδέα και η δημιουργία του οφείλεται σε δυο καλλιτέχνες του Ζάγκρεμπ, την παραγωγό ταινιών Ολίνκα Βίστιτσα και τον γλύπτη Ντράζεν Γκρουμπίσιτς. Μετά τον χωρισμό τους, το 2003, είχαν και οι δυο την ιδέα για τη δημιουργία ενός μουσείου που θα στέγαζε τα προσωπικά τους αντικείμενα από τη σχέση τους. Λίγα χρόνια μετά η ιδέα έγινε πράξη και εμπλουτίστηκε από αντικείμενα επίσης χωρισμένων φίλων τους.
Η τέχνη είναι ένας ελεύθερος τρόπος έκφρασης, μια άποψη για την ζωή, μια κατάθεση ψυχής και συναισθημάτων. Έτσι οι δημιουργοί του Μουσείου το περιγράφουν ως μια άποψη τέχνης και σκοπός του είναι να δημιουργηθεί ένας χώρος προστασίας των αναμνήσεων προκειμένου να διατηρηθεί η υλική και μη υλική κληρονομιά των αποτυχημένων σχέσεων.
Το πρώτο Μουσείο άνοιξε το 2006, ενώ εκείνοι ταξίδεψαν σε όλο τον κόσμο συλλέγοντας αντικείμενα χωρισμένων, παρακινώντας τους ανθρώπους να δωρίσουν ό,τι δεν ήθελαν να έχουν από πρώην σχέσεις τους. Το Μουσείο έχει σήμερα μια συλλογή από περίπου 2.785 αντικείμενα. Τα ίδια τα αντικείμενα δεν είναι το ζητούμενο, αλλά η ιστορία πίσω από κάθε αντικείμενο είναι που έχει σημασία.
Το Μουσείο χωρίζεται σε τρεις κατηγορίες. 1. Τη μόνιμη έκθεση που εκτίθενται αντικείμενα και έγγραφα όπως φωτογραφίες, επιστολές ή μηνύματα μαζί με τις αντίστοιχες ιστορίες τους. Τα εκθέματα παρουσιάζονται με τοποθεσίες και ημερομηνίες, καθώς και με τους σχολιασμούς από τους άγνωστους δωρητές τους. 2. Το εικονικό διαδικτυακό μουσείο, που επιτρέπει σε επισκέπτες να γίνουν δωρητές μέσω της αποστολής εγγράφων ή φωτογραφιών τους από διάφορα αντικείμενα. 3. Το εξομολογητήριο, όπου είναι το διαδραστικό μέρος του εικονικού μουσείου, και οι επισκέπτες μπορούν να μοιραστούν την ιστορία τους ή να καρφιτσώσουν τον χωρισμό τους στον παγκόσμιο χάρτη των ραγισμένων καρδιών.
Οι επισκέπτες σε αυτό το Μουσείο αισθάνονται ένα επιπλέον επίπεδο συμμετοχής συνεισφέροντας στην έκθεση, δηλαδή γράφοντας τις δικές τους ιστορίες στο βιβλίο επισκεπτών, που τους δίνει μια μοναδική εμπειρία, καθώς και μια ευκαιρία να ξεπεράσουν τον χωρισμό τους. Ακριβώς αυτά τα χαρακτηριστικά, δηλαδή η συμμετοχή και η συν-δημιουργία της εμπειρίας είναι αναμφισβήτητα μερικοί από τους λόγους, για τους οποίους το Μουσείο κέρδισε το Βραβείο EMYA Kenneth Hudson Award ως το πιο καινοτόμο μουσείο της Ευρώπης το 2011.
Στο Μουσείο διατίθεται κατάστημα δώρων Brokenships που προσφέρει μοναδικά αναμνηστικά του Μουσείου όπως ρούχα, χαρτικά, αξεσουάρ, Bad Memories Eraser, Anti-stress Pencil, Pillowships και άλλα που αφορούν στις αποτυχημένες σχέσεις με διασκεδαστικό, ειρωνικό ή παρήγορο τρόπο. Επιπλέον, στο Μουσείο λειτουργεί το Cafe Bistro Brokenships που προσφέρει εκλεκτές τοπικές γεύσεις από διακεκριμένους Κροάτες σεφ.
Σημαντικό είναι να αναφερθεί και η έκδοση του βιβλίου «The Museum of Broken Relationships». Στο βιβλίο συγκεντρώνονται 203 από τις καλύτερες, πιο αστείες και πιο συγκινητικές ιστορίες αποτυχημένων σχέσεων. Το βιβλίο είναι μπεστ σέλερ και διατίθεται στο κατάστημα αναμνηστικών του Μουσείου και στο διαδίκτυο.
Όπως διαπιστώνεται, το Μουσείο των Κατεστραμμένων Σχέσεων είναι ένα μοναδικό μουσείο στον κόσμο, καθώς και μια υπέροχη επιχειρηματική ιδέα! Τα μουσεία της εποχής μας διαφέρουν ριζικά από τα μουσεία άλλων εποχών, καθώς έχει επεκταθεί ο ρόλος τους από τον παραδοσιακό στον πιο σύγχρονο, που βρίσκεται πιο κοντά στην αντίληψη του μάρκετινγκ. Τα σύγχρονα μουσεία επιδιώκουν να προσαρμόζονται στις νέες κοινωνικές συνθήκες και να αναπτύσσουν επικοινωνιακή πολιτική που τα καθιστά βιώσιμα, αλλά και φιλικά προς το ευρύ κοινό.
Βασικός σκοπός τους δεν είναι μόνο η προστασία και η προβολή του υλικού πολιτιστικού πλούτου, αλλά η ουσιαστική επικοινωνία με το κοινό τους. Δηλαδή, επικεντρώνονται περισσότερο στο κοινό τους και έχουν ως σκοπό τη διευκόλυνση του κοινού να προσεγγίσει, να κατανοήσει και να αξιοποιήσει τα εκθέματα, αλλά και συνολικά τον μουσειακό χώρο, συμμετέχοντας ενεργητικά. Επιπλέον, τα νέα μέσα και η τεχνολογική εξέλιξη έρχονται να προσθέσουν μια νέα τάση στα μουσεία, κάνοντας την εμπειρία του κοινού ευχάριστη και τη διάδραση με αυτό διασκεδαστική.
Με διάφορους τρόπους λοιπόν τα μουσεία καλούνται να «σπάσουν» τους τοίχους τους και να απευθύνονται στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον τους. Δεν αναμένουν παθητικά το κοινό, πηγαίνουν τα ίδια προς το κοινό, που για διάφορους λόγους δεν μπορεί ή δεν συνηθίζει να τα επισκέπτεται και αυτό το κομμάτι του κοινού ίσως θα λέγαμε είναι και η μεγαλύτερη πρόκληση που έχουν να αντιμετωπίσουν τα σύγχρονα μουσεία.