Η σωστή επικοινωνία του γονέα με το παιδί του αποτελεί καθοριστικής σημασίας προϋπόθεση, προκειμένου ο έφηβος να μην αποφασίσει να στραφεί στη χρήση ουσιών. Σε μια εποχή, όπου οι έφηβοι και οι νέοι μπορούν να βρουν τις ουσίες οπουδήποτε θέλουν, έχει τεράστια σημασία ο διάλογος μέσα στην οικογένεια. Τουλάχιστον το θετικό είναι πως η συντριπτική πλειονότητα των εφήβων που μπλέκουν με τις ουσίες, καταφέρνουν να αποτραβηχτούν και να επιστρέψουν στην κανονικότητα. Και για αυτή την εξέλιξη πολύ σημαντικός είναι ο ρόλος του ΚΕΘΕΑ Πιλότος στον Βόλο με τις υπηρεσίες, τις δομές και το προσωπικό του.
Τα στοιχεία της έρευνας σε μαθητές Γυμνασίων του Νομού που πραγματοποίησε το ΚΕΘΕΑ Πιλότος του Βόλου πριν μερικούς μήνες, έδειξαν ότι ένα ποσοστό 3% έχει εμπλοκή με τις ουσίες και κυρίως με την κάνναβη.
Βέβαια η πραγματική εμπειρία για τους ανθρώπους του ΚΕΘΕΑ Πιλότος είναι πως προκύπτουν πολύ περισσότερα περιστατικά. Μάλιστα στο Λύκειο το φαινόμενο της χρήσης είναι σε μεγαλύτερη ένταση.
Για το θέμα των εξαρτήσεων από τις ουσίες μίλησε στη διαδικτυακή εκπομπή «Θεσσαλία Παντού» ο υπεύθυνος του τομέα Εκπαίδευσης και Έρευνας του ΚΕΘΕΑ Πιλότος Βόλου κ. Ξενοφών Σελπεσάκης που σημείωσε πως «το 2019 είδαμε σε επίπεδο συμβουλευτικής, έγκαιρης παρέμβασης και αποθεραπείας στο ΚΕΘΕΑ Πιλότος 550 περιστατικά με εφήβους, γονείς και νέους που ήρθαν στις υπηρεσίες μας για να ζητήσουν βοήθεια, ενώ παράλληλα κάναμε ενημερωτικές παρεμβάσεις στο πλαίσιο της πρόληψης σε 5.500 άτομα. Υπάρχει μεγάλη ανάγκη στους νέους ανθρώπους για παρεμβάσεις, ώστε να αλλάξουν πορεία. Η εξάρτηση δεν είναι μια ίωση που θα περάσει. Η εξάρτηση από ουσίες είναι μια απόφαση, μια συμπεριφορά των εφήβων και των νέων με την οποία μπορεί να καλύπτουν μια ανάγκη. Και, όσο πιο νωρίς εντοπιστούν και παρέμβουμε, τόσο περισσότερο θα μπορέσουμε να βοηθήσουμε».
Πολυπαραγοντική η στροφή στις ουσίες
Ο κ. Σελπεσάκης τόνισε πως «είναι πολλοί οι λόγοι που ένας έφηβος ή νέος στρέφεται στις ουσίες. Η φάση της εφηβείας είναι εξελικτική, αρχίζει να διαμορφώνεται η ταυτότητα των εφήβων και διάφοροι παράγοντες μπορεί να επηρεάσουν.
Το φαινόμενο είναι πολυπαραγοντικό και σχετίζεται με το ίδιο το παιδί, τον χαρακτήρα και την ψυχοσύνθεσή του, το περιβάλλον στο οποίο κινείται, τα συναισθήματα που μπορεί να νιώθει ο έφηβος, όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση, η ανάγκη να αναδειχθεί μέσα από την παρέα. Και μιλάμε για μια εποχή που ο έφηβος μπορεί να βρει τις ουσίες πολύ εύκολα στους διάφορους χώρους που κινείται, ακόμη και έξω από τα σχολεία, ή να έχει πρόσβαση σε «συνταγές» στο ίντερνετ».
Επιμένουν στην κάνναβη
«Στη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων που έρχονται στο ΚΕΘΕΑ η πρώτη ουσία που δοκιμάζουν είναι η κάνναβη. Παλιότερα η κάνναβη έστρωνε το χαλί και για τις άλλες ουσίες, όπως η ηρωίνη. Πλέον αυτό έχει αλλάξει και η κάνναβη παραμένει η κύρια ουσία κατάχρησης για τους εφήβους και τους νέους που τη συνδυάζουν κάποιες φορές με χάπια» αναφέρει ο κ. Σελπεσάκης και προσθέτει πως «οι έφηβοι λόγω ελλιπούς πληροφόρησης έχουν μπερδέψει τη θεραπευτική με την ζημιογόνο κάνναβη και δεν ξέρουν τις συνέπειες που είναι πολύ σημαντικές. Γιατί η ουσία της κάνναβης επηρεάζει αρνητικά τον εγκέφαλο, την ψυχοσύνθεση του νέου. Ακόμη και κάποια τροχαία ατυχήματα με δίκυκλα μπορεί να έχουν ως αιτία εκτός από το αλκοόλ και τη χρήση κάνναβης που έχει προηγηθεί».
Μένουν «καθαροί»
Ποια είναι όμως η πορεία των ανθρώπων που αποφοίτησαν από το πρόγραμμα αποθεραπείας; «Οι μελέτες του ΚΕΘΕΑ για τους ανθρώπους που ολοκλήρωσαν το πρόγραμμα απεξάρτησης, δείχνουν ότι μια πενταετία μετά την έξοδο από το πρόγραμμα το 80% εξ’ αυτών παρέμεναν «καθαροί» από τη χρήση ουσιών. Είναι ένα εξαιρετικό ποσοστό».
Στο ΚΕΘΕΑ Πιλότος λειτουργούν μεταξύ άλλων η συμβουλευτική, το πρόγραμμα αποθεραπείας-απεξάρτησης, η κοινωνική επανένταξη.
Αξίζει να σημειωθεί πως στις υπηρεσίες του ΚΕΘΕΑ προσέρχονται για υποστήριξη ακόμη και έφηβοι ηλικία 13 ετών.
Η επικοινωνία με τους γονείς
Ο κ. Σελπεσάκης αναφέρει πως «η οικογένεια παίζει σημαντικό ρόλο για την πορεία του εφήβου. Υπάρχουν μάλιστα και περιπτώσεις εφήβων που επιλέγουν να στραφούν στις ουσίες για να ταρακουνήσουν τους γονείς τους και καταφέρνουν να τους «ξυπνήσουν», ενώ στη συνέχεια εγκαταλείπουν και την εξαρτητική συμπεριφορά. Επίσης οι έφηβοι που κάνουν ουσίες προέρχονται από οικογένειες όλων των οικονομικών και κοινωνικών στρωμάτων. Οι οικογένειες με πιο έντονα οικονομικά προβλήματα και εκεί που οι γονείς βρίσκονται σε μια άσχημη φάση μεταξύ τους, είναι οι λεγόμενες ομάδες «υψηλού κινδύνου» για να σκάσει το πρόβλημα».
Τι πρέπει να κάνουν όμως οι γονείς για να μην χάσουν τα παιδιά τους στις ουσίες; «Πρέπει να υπάρχει ουσιαστική επικοινωνία των γονέων με τα παιδιά τους και να μην γίνονται παράλληλοι μονόλογοι. Ουσιαστική επικοινωνία είναι να υπάρχει η διαδικασία της ενσυναίσθησης, η στάση «σε ακούω και σε κατανοώ», να ψάξουν οι γονείς με τα παιδιά τους να βρουν λύσεις» απάντησε το στέλεχος του ΚΕΘΕΑ.
Τα στάδια προς την εξάρτηση
Ποια είναι πάντα τα στάδια του χρήστη προς την εξάρτηση από τις ουσίες; «Οι έφηβοι ξεκινούν με την πειραματική χρήση, δηλαδή μια φορά το Σαββατοκύριακο, βγαίνουν να διασκεδάσουν με φίλους και κάνουν ένα τσιγάρο με κάνναβη. Αυτό σιγά-σιγά γίνεται κατάχρηση που σημαίνει περισσότερες μέρες χρήση της κάνναβης, ή περισσότερα τσιγάρα, μέχρι να εξελιχθεί σε εξάρτηση, όπου κάθε μέρα υπάρχει χρήση της κάνναβης, οι έφηβοι την έχουν κάνει τρόπο ζωής, όλη η καθημερινότητά τους στρέφεται γύρω από την ουσία, πώς θα την βρουν, θα την χρησιμοποιήσουν, θα τη διαχειριστούν».
Οι συναντήσεις κάθε Δευτέρα
Το ΚΕΘΕΑ Πιλότος συμμετέχει κάθε Δευτέρα το απόγευμα στις συναντήσεις των Γυμνασίων με γονείς για το θέμα των ουσιών. «Είναι μια πολύ καλή πρωτοβουλία, ένα βήμα και αυτό που θέλουμε, είναι η συνεργασία να συνεχιστεί σε ένα επόμενο στάδιο. Να στηθεί ένα δίκτυο με τους αρμόδιους φορείς για τη δημιουργία δράσεων με ένα κοινό σκοπό» κατέληξε ο κ. Σελπεσάκης.
Το ΚΕΘΕΑ Πιλότος στεγάζεται σε ένα εξαιρετικό κτίριο του κληροδοτήματος Στρεφτάρη, πολύ φιλόξενο και ζεστό, ενώ παράλληλα υπηρεσία του υπάρχει και στο κτίριο επί της οδού Μεταμορφώσεως.
«Το νέο κτίριο είναι ανοικτό στον κόσμο, να έρθει να περάσει χρόνο μαζί μας, να συμμετέχει σε δράσεις και να δημιουργήσουμε μια κοινωνική συμμαχία» ανέφερε ο υπεύθυνος εκπαίδευσης και έρευνας.