Ο Διονύσης Π. Σιμόπουλος γεννήθηκε το 1943 στα Γιάννενα. Είναι αστροφυσικός, επίτιμος διευθυντής του Ευγενίδειου Πλανηταρίου, βραβευμένος για τη συνεισφορά του στην αστρονομική εκπαίδευση, με σημαντική συγγραφική και δημοσιογραφική δραστηριότητα στον Τύπο, στην τηλεόραση και ως σεναριογράφος σε ενημερωτικές εκπομπές. Σπούδασε Πολιτική Επικοινωνία και Αστροφυσική στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Λουιζιάνα των ΗΠΑ. Άρχισε να εργάζεται τον Ιανουάριο του 1968 στο Κέντρο Τεχνών και Επιστημών της Λουιζιάνα όπου χρημάτισε βοηθός διευθυντής Εκπαίδευσης και διευθυντής Πλανηταρίου. Τον Οκτώβριο του 1972 προσκλήθηκε στην Αθήνα από το Ίδρυμα Ευγενίδου όπου εργάστηκε ως διευθυντής του Ευγενίδειου Πλανηταρίου μέχρι το 2014. Χρημάτισε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Αστρονομική Εκπαίδευση (1994-2002), μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Διεθνούς Εταιρείας Πλανηταρίων (1978-2008), γενικός γραμματέας της Ένωσης Ευρωπαϊκών και Μεσογειακών Πλανηταρίων (1976-2008). Είναι Εταίρος (Fellow) της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας της Αγγλίας (από το 1978) και της Διεθνούς Εταιρείας Πλανηταρίων (από το 1980), και τακτικό μέλος πολλών άλλων διεθνών επιστημονικών οργανώσεων. Το 1996 έλαβε την ανώτατη τιμητική διάκριση (IPS Service Award) της Διεθνούς Εταιρείας Πλανηταρίων για τη συνεισφορά του στη διεθνή αστρονομική εκπαίδευση, ενώ το 2006 τιμήθηκε με τον «Ακαδημαϊκό Φοίνικα» του υπουργείου Παιδείας της Γαλλίας. Το 2012 η Ένωση Ελλήνων Φυσικών τον τίμησε για τη σημαντική του συμβολή στην εκλαΐκευση της επιστήμης στη χώρα μας. Με στόχο τη σωστή μαζική επιμόρφωση έχει γράψει περισσότερα από 27 βιβλία, πάνω από 500 σενάρια με θέματα επιστημονικής επιμόρφωσης σε σειρές εκπομπών για την τηλεόραση, πάνω από 250 σενάρια (κείμενα και σκηνοθεσία) πολυθεαμάτων Πλανηταρίου, κι έχει δώσει πάνω από 500 διαλέξεις με θέματα Επιστήμης και Αστροφυσικής σ’ ολόκληρη τη χώρα.
Συνέντευξη
ΧΑΡΙΤΙΝΗ ΜΑΛΙΣΣΟΒΑ
Πες μας, παππού… πώς πήγαμε στο φεγγάρι;, το νέο σας βιβλίο που απευθύνεται σε παιδιά και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Θα μας δώσετε κάποια στοιχεία;
Τo βιβλίο αυτό είναι το πρώτο μιας νέας σειράς βιβλίων που ετοιμάζω για τα παιδιά και περιλαμβάνει μερικές από τις ιστορίες που λέω στις εγγονές μου καθώς μεγαλώνουν. Στο πρώτο αυτό βιβλίο ο παππούς βοηθάει τα εγγόνια του, και κάθε συνομήλικο των εγγονιών του, να παρακολουθήσουν την προσπάθεια του ανθρώπου στην κατάκτηση του διαστήματος: Την εξέλιξη των πτητικών μηχανών, τις διαστημικές αποστολές, τον πρώτο άνθρωπο στη Σελήνη, την ομορφιά του φυσικού δορυφόρου της Γης και τον μελλοντικό αποικισμό του. Επιπλέον, εκτός από την εικονογράφηση του βιβλίου, ο αναγνώστης μπορεί να δει περισσότερες φωτογραφίες και βίντεο σκανάροντας τους σχετικούς κωδικούς με την εφαρμογή QR code reader με τη χρήση smartphone ή tablet.
Πόσο σημαντική θεωρείτε την επαφή των παιδιών με την επιστημονική γνώση;
Θεωρώ ότι είναι ιδιαίτερα σημαντική η ανάπτυξη της ικανότητας των παιδιών να μαθαίνουν και να επιλύουν προβλήματα, όπως και το να κατανοούν και να χρησιμοποιούν τη γλώσσα, αλλά και οτιδήποτε εξάπτει τη φαντασία τους. Το παιδικό μυαλό, άλλωστε, είναι σαν το σφουγγάρι, αρκεί η πληροφορία που θα του δώσουμε να δίδεται με έναν τρόπο ευχάριστο, σαν παραμύθι. Στη δική μου περίπτωση, λόγω της μεγάλης γκάμας των ηλικιών που έχουν οι εγγονές μου, με βοηθούν άμεσα στο τι είναι κατανοητό και για ποιες ηλικίες, οπότε μπορώ να προσαρμόζω τα κείμενά μου αναλόγως. Στην προσπάθειά μου αυτή είχα την τύχη να έχω δύο εξαιρετικές συνεργάτιδες. Τη Μαρία Γονιδάκη που πρόσθεσε διάφορες εκπαιδευτικές δραστηριότητες και είχε την παιδαγωγική επιμέλεια των κειμένων μου και την Ουρανία Λυμπεροπούλου που ενσωμάτωσε το απαραίτητο φωτογραφικό υλικό στην υπέροχη εικονογράφηση που έκανε σε κάθε σελίδα. Μπορώ να πω, χωρίς υπερβολή, πως οτιδήποτε καλό έχει αυτό το βιβλίο οφείλεται κατά το μεγαλύτερο μέρος του στην άψογη συνεργασία μας.
Από τη μακρά εμπειρία σας ως διευθυντής στο Πλανητάριο έχετε διαπιστώσει πρόοδο στο ελληνικό σχολείο σε σχέση με τις επιστήμες;
Δυστυχώς όχι. Το αντίθετο θα έλεγα. Τα τελευταία 40 χρόνια βλέπω μια ραγδαία και εγκληματική (κατά τη γνώμη μου) ελάφρυνση του περιεχομένου στα σχετικά μαθήματα των εγκύκλιων σπουδών όλων των βαθμίδων. Γεγονός που μου είναι πραγματικά αδιανόητο, ιδιαίτερα αν σκεφτεί κανείς πόσο μεγάλη είναι η ανάπτυξη των επιστημών και των γνώσεών μας όλα αυτά τα χρόνια, καθώς επίσης και τα εποπτικά και τα άλλα μέσα που διαθέτουμε: Διαδίκτυο, βίντεο, τηλεόραση, υπολογιστές και τόσα άλλα.
Θέλετε να μας μιλήσετε και για τη σειρά βιβλίων σας σχετικά με τα άστρα και τους αστερισμούς ανά εποχή;
Πρόκειται για μια σειρά τεσσάρων βιβλίων, ένα για κάθε εποχή, που περιγράφουν τις μυθολογικές ιστορίες, αλλά και όσα περιλαμβάνουν οι αστερισμοί του ουρανού, όσων φαίνονται από τη χώρα μας, καθώς και την εμπειρία παρατηρησιακής αστρονομίας (με ή και χωρίς τηλεσκόπιο) που απέκτησα όλα αυτά τα χρόνια για τα μυστικά τ’ ουρανού. Ήδη έχει κυκλοφορήσει το πρώτο της σειράς με τον «Ουρανό της Άνοιξης», αλλά δυστυχώς, λόγω των έκτακτων συνθηκών που επικρατούν, αποφασίσαμε να αναβάλουμε για την επόμενη άνοιξη τη συνέχιση της έκδοσης των υπόλοιπων τριών βιβλίων που περιγράφουν τον ουρανό της χώρας μας: Το καλοκαίρι, το φθινόπωρο και τον χειμώνα.
Ο Covid-19 άλλαξε τη ζωή όλου του πλανήτη δραματικά. Πόσο λογικό ή παράλογο ακούγεται ότι ενώ φτάσαμε στο φεγγάρι, αιφνιδιαζόμαστε από θανατηφόρους ιούς;
Νομίζω ότι πρόκειται για δύο διαφορετικά θέματα. Άλλο πράγμα είναι η τεχνολογική ανάπτυξη κι άλλο η ιατρο-βιολογική, παρ’ όλη την τεράστια πρόοδο που έχει επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια.
Ποια είναι η πιο ενδιαφέρουσα ή και συνταρακτική πρόσφατη είδηση σε σχέση με τις ανακαλύψεις στο Διάστημα;
Η πληθώρα των πληροφοριών που έχουμε συγκεντρώσει τα τελευταία χρόνια είναι τεράστια και μαζί με την πληθώρα των πληροφοριών έχουμε συγκεντρώσει τεράστιες ποσότητες συνταρακτικών γνώσεων. Αρκεί να σκεφτείτε ότι στη δεκαετία του ’60, όταν ήμουν κι εγώ στα πανεπιστημιακά έδρανα, αν μπορούσαμε όλες τις γνώσεις που είχαμε τότε να τις συμπτύξουμε σε έναν τόμο, σήμερα, πενήντα χρόνια αργότερα, θα χρειαζόμασταν μια ολόκληρη βιβλιοθήκη με 1,2 δισ. τόμους για να περιλάβουμε όλες τις πληροφορίες που έχουμε συγκεντρώσει όλα αυτά τα χρόνια. Για να απαντήσω όμως ευθέως στην ερώτησή σας θα έλεγα ότι κατά τη γνώμη μου οι δύο πιο πρόσφατες συνταρακτικές ανακαλύψεις για το Σύμπαν περιλαμβάνουν αφενός μεν τη φωτογράφιση της «σκιάς» μιας μαύρης τρύπας στον πυρήνα του γιγάντιου ελλειπτικού γαλαξία Μ87 και αφετέρου δε τον εντοπισμό μιας εκπομπής βαρυτικών κυμάτων από τη σύγκρουση δύο άστρων νετρονίων, στις οποίες ανακαλύψεις άμεση και σπουδαία συμμετοχή είχαν και δύο Έλληνες αστροφυσικοί. Στην πρώτη κομβικό ρόλο έπαιξε ο καθηγητής Αστροφυσικής του Πανεπιστημίου της Αριζόνας Δημήτρης Ψάλτης και στη δεύτερη ο καθηγητής Σταύρος Κατσανέβας που διευθύνει το Ευρωπαϊκό Κέντρο Βαρυτικών Κυμάτων EGO (European Gravitational Observatory) στην Πίζα της Ιταλίας.
Ποιο ατού θεωρείτε ότι έχει η σημερινή γενιά σε σχέση με τη δική σας;
Πάρα πολλά, μεταξύ των οποίων θα έλεγα ότι περιλαμβάνονται η ευρεία χρήση της τηλεόρασης, των βίντεο, των υπολογιστών, των τάμπλετ και του διαδικτύου. Μην ξεχνάτε ότι στη δική μου εποχή, στη δεκαετία του 1950, δεν υπήρχε τίποτα απ’ όλα αυτά. Ακόμα και τα βιβλία ήταν αντικείμενα πολυτελείας. Θυμάμαι ότι στο σπίτι μας είχαμε μία εγκυκλοπαίδεια του Ήλιου, την οποία είχα χιλιοταλαιπωρήσει! Κάθε τόσο και λιγάκι κατέβαζα από το ράφι έναν τόμο στην τύχη, τον άνοιγα και πάλι στην τύχη, κι άρχιζα να διαβάζω ό,τι τύχαινε. Ορισμένες μάλιστα φορές τύχαινε να πέσω πάνω σε κείμενο που είχα ήδη διαβάσει πριν από μήνες ή και χρόνια ακόμη! Οπότε η αναζήτηση της γνώσης ήταν τότε ένα δύσκολο και απόμακρο όνειρο. Παρ’ όλα αυτά, προσωπικά είχα την τύχη να έχω εξαιρετικούς δασκάλους, και στο Δημοτικό, αλλά και στο Γυμνάσιο, που με καθοδήγησαν, κατά τη γνώμη μου, σωστά.
Ποιες δυσκολίες που δεν είχατε εσείς, έχουν σήμερα οι νέοι;
Λυπάμαι, αλλά δεν βλέπω δυσκολίες. Ίσως να υπάρχουν, αλλά προσωπικά δεν τις βλέπω.
Ποιο είναι το επόμενο βιβλίο σας;
Συζητάμε για τη δημιουργία μιας σειράς εικονογραφημένων βιβλίων για ενήλικες και φυσικά τη συνέχεια της σειράς της Ουρανογραφίας και των παιδικών βιβλίων. Στα σκαριά έχουμε επίσης κι ένα άλλο διαφορετικό βιβλίο σε συνεργασία με έναν αγαπητό φίλο δημοσιογράφο που θα περιλαμβάνει αρκετές αναφορές από τις επισκέψεις μου σε διάφορες πόλεις της Θεσσαλίας, όπως είναι ο Βόλος και η Καλαμπάκα!
Είστε κι εσείς παππούς. Θέλετε να απευθύνετε ένα μήνυμα στους παππούδες και τις γιαγιάδες ενόψει και της ημέρας παππού και γιαγιάς που γιορτάζεται την 1η Οκτωβρίου;
Είμαι ο περήφανος παππούς πέντε εγγονιών, όλες τους κορίτσια, κι εκείνο που έχω διαπιστώσει είναι αυτό που έχουν εντοπίσει και οι έρευνες πολλών ψυχολόγων που επιβεβαιώνουν ότι η συχνή επαφή των παππούδων και γιαγιάδων έχουν άμεση και θετική επίδραση στην πνευματική και ψυχική ανάπτυξη όχι μόνο των παιδιών, αλλά και των ίδιων των παππούδων και των γιαγιάδων. Λέγεται μάλιστα ότι πρόκειται για μια ευκαιρία που τους δίνεται, τώρα που είναι πιο έμπειροι κι έχουν μεγαλύτερη υπομονή, να διορθώσουν παλιά τους λάθη. Οπότε το μήνυμά μου είναι αυτό που υποστηρίζει και ο λαός μας: «Του παιδιού μου το παιδί είναι δυο φορές παιδί μου»!