Ο Δημήτρης Κρουσταλιάς γεννήθηκε το 1955 στον Βόλο. Φοίτησε στο 1ο Γυμνάσιο Βόλου και είναι πτυχιούχος του τμήματος Πολιτικών Επιστημών του Παντείου Πανεπιστημίου.
Διετέλεσε διευθυντής στο Κέντρο Επιμόρφωσης Βόλου της ΝΕΛΕ και σε άλλες υπηρεσίες.
Το συγγραφικό του έργο ξεκίνησε το 1983 με την έκδοση της ποιητικής συλλογής «Γυμνή αλήθεια». Μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί συνολικά 19 ποιητικές του συλλογές. Κατά καιρούς έχουν ανθολογηθεί ποιήματά του π.χ. Ανθολογία Ειρήνης του Σπύρου Κοκκίνη, Ανθολογία της Ενωτικής Πορείας Συγγραφέων (ΕΠΟΣ), Τα ποιήματα έτους 2011 από το περιοδικό των ΔΕΚΑΤΩΝ κ.ά. Το βιβλίο του «Άλλο όνειρο» είχε περιληφθεί στα βιβλία της χρονιάς 1985 νεότερων δημιουργών σε σύνοψη αθηναϊκής εφημερίδας. Επίσης έχουν γραφτεί κριτικές σε εφημερίδες και περιοδικά: «Θεσσαλία», «Ο Ταχυδρόμος», «Ριζοσπάστης», «Η Πρώτη», «Μακεδονία», «Πολιτιστική», «Περίπλους», «Ομπρέλα» για διάφορα βιβλία του, καθώς και σε διαδικτυακούς τόπους.
Συνέντευξη ΧΑΡΙΤΙΝΗ ΜΑΛΙΣΣΟΒΑ
«Έχουν τα πάθη ουρανό» ο τίτλος της πρόσφατης, έκτης κατά σειρά, ποιητικής σας συλλογής, που απαρτίζεται από τρία βιβλία. Θα μας δώσετε κάποια στοιχεία;
Εκτοπισμένα, στάζουν ουρανό γλυκό τα ποιήματα. Είναι ένα από τα χαϊκού στο πρώτο απ’ τα τρία βιβλία, που θέλει να πει πως τα πάθη στης αθανασίας τον ροδώνα ο ουρανός τα μετατρέπει, με όλα και με τα παραμελημένα, τα αδικημένα ποιήματα γλυκαίνει και συγκινεί τη ζωή μας. Είναι μια γιαπωνέζικη λεπτεπίλεπτη γέφυρα, προσαρμοσμένη όμως στο δικό μου ποιητικό σύμπαν, σε μια υφέρπουσα ατμόσφαιρα ερωτισμού και σε μια πλούσια εικονοποιία που επιδιώκεται. Σε ένα πεδίο, στο οποίο αποκτά την προσωπική του ένταση το παιχνίδι με τη γλώσσα, με τη σύνταξη, με την υποδήλωση στην ανορθόδοξη γειτνίαση λεκτικών συνόλων. Με λίγα λόγια μια ιδιαίτερη, ίσως και ιδιότυπη γραφή. Στο δεύτερο βιβλίο συνεχίζεται αυτό το λεκτικό παιχνίδι, στο πρώτο του μέρος, ενώ στο δεύτερο μέρος υπάρχει μετρική ποίηση, με μια αίσθηση μουσικής και ελληνικού ρυθμού με 31 συνολικά ποιήματα γραμμένα σε 8σύλλαβο και με σταυρωτή ομοιοκαταληξία. Στο δε τρίτο βιβλίο υπάρχουν 29 δωδεκάστιχα ποιήματα, 29 πεζοποιήματα και η συλλογή κλείνει με 16 επιλεγμένα ερωτικά ποιήματα.
Τι συνδέει τα τρία αυτά βιβλία και αποτελούν τριλογία;
Κάθε βιβλίο έχει καταρχάς τη δική του αυτονομία και συγχρόνως είναι και ένα σκαλοπάτι για την επόμενη δημιουργία, για να μπορώ να προχωρώ σε κάτι διαφορετικό και συγχρόνως να υπάρχει μια νοητή συνέχεια για τα παρακάτω. Είναι διαρκής πορεία για να συνδεθούν καταρχάς τα ποιήματα της τριλογίας και να αποτελέσουν μια βάση για τα άλλα ερωτικά ποιήματα που θα εκδοθούν εν καιρώ. Η ποιητική ρίζα είναι όμως μία, ένας ο κοινός τόπος, καθώς το κάθε τι έρχεται από πολύ μακριά, απ’ τα Ομηρικά έπη. Όλους αυτούς τους αιώνες υπήρξαν πάμπολλες μεταλλάξεις, αλλά η γλώσσα μας έμεινε ζωντανή. Στον ροδώνα της αθανασίας όμως είναι καλοδεχούμενα τα πάντα κι αυτό το πνεύμα συνδέει τα βιβλία αυτής της τριλογίας: Δεν υπάρχουν όρια και διακρίσεις στο ποιητικό γίγνεσθαι.
Ποιοι υπήρξαν οι δικοί σας αγαπημένοι ποιητές;
Πρώτα και κύρια ο Όμηρος, οι αρχαίοι τραγικοί και λυρικοί ποιητές και στα κατοπινά χρόνια ο Σολωμός, ο Κάλβος, ο Καβάφης. Απ’ τους πιο σύγχρονους πολλά πράγματα που με συγκίνησαν τα κατέγραψα για να μπορώ κι εγώ με τη σειρά μου να διεκδικήσω κάποιο χώρο προσωπικής δημιουργίας με καινούργια πράγματα.
Είναι εύκολο να νομίζει κανείς ότι γράφει ποίηση, ενώ είναι δύσκολο να γράψει καλή ποίηση;
Η ποίηση, όπως όλοι γνωρίζουμε, είναι πολύ μεγάλη υπόθεση. Πολλοί νομίζουν πως γράφουν ποιητικά αριστουργήματα, ενώ στην πραγματικότητα μεγαλουργούν στο κενό. Η ποίηση χρειάζεται μια επανεκκίνηση, το λένε αρκετοί ειδήμονες και να αποκτά έναν καλύτερο εσωτερικό ρυθμό και να εμπλουτίζεται λεκτικά. Είναι μακρύς αυτός ο δρόμος και χρειάζεται πολύ σοβαρή προσπάθεια απ’ όλους όσοι προσπαθούν γι’ αυτό. Γενικά είναι δύσκολο σήμερα να γραφτεί ποιοτική ποίηση και γιατί δημιουργούνται ομάδες που διακινούν μια μέτρια ποιητική παραγωγή και ο ένας επαινεί τον άλλον μέσα απ’ αυτή τη μετριότητα με αποτέλεσμα το απόλυτο μηδέν και τις συνεχείς μιμήσεις.
Υπάρχουν ιδιαίτερες συνθήκες κάτω από τις οποίες γράφετε;
Οι συνθήκες έχουν να κάνουν με την έμπνευση των στιγμών που μπορούν να σε οδηγούν σε ουσιαστικότερο αποτέλεσμα κι αυτό δεν μπορείς να το ξέρεις πώς θα δημιουργηθεί. Είναι κάτι απρόβλεπτο. Πρέπει στωικά να περιμένεις και συγχρόνως να καλλιεργείς πότε τον μύθο και πότε απ’ την πραγματικότητα, έτσι ώστε αυτή η αφοσίωση να σου δώσει και ενδιαφέροντα, καινούργια πράγματα.
Μύηση γενικώς δύσκολη, αλλά και με πολύ ενδιαφέρον.
Γιατί οι Έλληνες, παρόλο που είμαστε λαός που ακούμε μελοποιημένη ποίηση, δεν διαβάζουμε ποιητικά βιβλία;
Δεν ξέρω αν αυτό είναι μόνον ελληνικό φαινόμενο. Δεν ξέρω από πού προέρχεται, αλλά σκέφτομαι ότι πολλά πράγματα έχουν τη ρίζα τους στο σχολείο. Σήμερα λοιπόν ο τρόπος που προσεγγίζεται η ποίηση στα σχολεία είναι καταστρεπτικός. Ανατέμνεται ως ένα πτώμα που δεν έχει να πει τίποτα. Με αυτόν τον τρόπο χάνει τον θεραπευτικό της ρόλο η ποίηση. Ως ενήλικες αποκοβόμαστε γενικά από το βιβλίο. Σκεφτείτε ότι μόνο δέκα χιλιάδες άνθρωποι διαβάζουν 4 βιβλία τον χρόνο και βέβαια αυτά δεν είναι ποίηση. Είμαστε ένας λαός που δεν διαβάζει γενικά.
Πολλοί ποιητές, πολλά βιβλία, παρά την κρίση. Πώς κρίνετε την ποσότητα; Είναι σε βάρος της ποιότητας;
Το παράδοξο, που πρέπει να το παρατηρήσω, είναι ότι δυστυχώς αυτοί που γράφουν ποίηση δεν διαβάζουν ποίηση. Και αυτό είναι ένα πρόβλημα. Ναι, υπάρχει ποσότητα, αλλά πιστεύω ότι είναι θέμα κριτικής. Παλιότερα ο κριτικός ήταν αυτός που επέλεγε και όχι βέβαια χωρίς λάθη, αλλά πάντως επέλεγε. Σήμερα δεν υπάρχει επιλογή, είναι όλα ανοικτά, αλλά χωρίς κριτήρια δεν μπορεί να γίνει δημιουργία. Και έτσι δημιουργείται μια τεράστια σύγχυση σχετικά με το τι είναι καλό και τι δεν είναι. Σε αυτό θα πρέπει να προσθέσουμε ότι τελευταία ανθεί και η μόδα των πολλών ανθολογιών, χωρίς όμως αξιολόγηση.
Τι θεωρείτε εξέλιξη στην πορεία ενός λογοτέχνη;
Να μην επαναλαμβάνεται και ο λόγος του με τον καιρό να γίνεται πιο πυκνός, να υπονοεί πολλά περισσότερα που τα κατακτά ο αναγνώστης μετά από πολλαπλά διαβάσματα.
Η ποίηση χρειάζεται σε δύσκολους καιρούς;
Είναι ένα ερώτημα πολύ δύσκολο να απαντηθεί. Η ποίηση, όπως και η λογοτεχνία, γενικά είναι μια μορφή θεραπείας και για αυτόν που δημιουργεί, αλλά και για αυτόν που την απολαμβάνει. Ενδεχομένως αυτή η θεραπεία να μη χρειάζεται πια. Ενδεχομένως να χρειάζεται. Αν κρίνω από τον αριθμό των βιβλίων ποίησης που αγοράζονται, μάλλον θα πρέπει να πω ότι δεν την χρειαζόμαστε τόσο. Κι αυτό δείχνει ότι ο τρόπος σκέψης μας έχει γίνει γραμμικός κι ένας γραμμικός τρόπος σκέψης είναι πάντα επικίνδυνος, γιατί ο άνθρωπος δεν είναι γραμμικός. Ίσως λοιπόν να τη χρειαστούμε την ποίηση. Γι’ αυτό γράφω, γιατί πιστεύω ότι αργά ή γρήγορα η ποίηση θα είναι αναγκαία ώστε να έχει πληρότητα η ζωή μας.
Ποια αξία θεωρείτε υπέρτατη;
Παλαιότερα σε ένα ποίημα είχα γράψει: Ισοπολιτεία δικαίωση / όχι ευνουχισμός των ρόλων. Δηλαδή κάθε άνθρωπος να έχει έναν δικό του ρόλο, να είναι αυθεντικός, χωρίς να ευνουχίζεται αυτός ο ρόλος του από κανέναν. Αυτό βέβαια είναι μια ουτοπία. Ο κόσμος είναι άδικος. Πάντα ήταν. Η Δικαιοσύνη λοιπόν είναι το υπέρτατο αγαθό και γι’ αυτήν πρέπει να παλεύουμε. Γύρω απ’ αυτήν κινούνται και όλες οι άλλες αξίες.
Αλήθεια, έχουν τα πάθη ουρανό;
Έχουν τα πάθη ουρανό.
Αυτός ο ουτοπικός της αθανασίας μας
ο ροδώνας είναι τόσο καταδεκτικός
και φρόνιμος που στο τέλος τα πάθη καταλαγιάζουν και αναδεικνύονται
τα μεγάλα, τα πιο βαθιά κρυμμένα
μυστικά.