Το 1922 η λέξη «χάος » αρκεί για να περιγράψει την κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα, όσον αφορά στην υποδοχή των Μικρασιατών προσφύγων. Αντίθετα, ο παροικιακός Ελληνισμός της Αιγύπτου δείχνει καλύτερα αντανακλαστικά, σύμφωνα με τα όσα αποκαλύπτει στο νέο βιβλίο του ο Χρήστος Αγιώτης. Ο Βολιώτης εκδότης και συγγραφέας, στο νέο πόνημά του με τίτλο «Χριστιανοί πρόσφυγες της Μικρασίας στην Αίγυπτο των Ελλήνων – Οι Πηλιορείτες της Αιγύπτου και οι Μικρασιάτες πρόσφυγες στη Μαγνησία», ρίχνει φως σε μία άγνωστη πτυχή των γεγονότων που διαδραματίστηκαν πριν από έναν αιώνα.
Η ενδιαφέρουσα αρχειακή μελέτη που εκπόνησε και κυκλοφόρησε στις αρχές της εβδομάδας από τις Εκδόσεις Ήβη, αναδεικνύει τη συμβολή των Αιγυπτιωτών κατά την έλευση χιλιάδων ανθρώπων, οι οποίοι κυνηγήθηκαν από τους Τούρκους μετά την ήττα του ελληνικού στρατού στο μικρασιατικό μέτωπο. Στην Αίγυπτο, άλλωστε, πριν από εκατό χρόνια κατέληξαν 25.000 Μικρασιάτες, από τους οποίους τα ⅘ εγκαταστάθηκαν μόνιμα, τουλάχιστον μέχρι την έξοδο των Ελλήνων που κορυφώθηκε τις δεκαετίες του ’50 και του ’60. «Στην ελληνική βιβλιογραφία είναι ο πρώτος τίτλος που ασχολείται αποκλειστικά με το συγκεκριμένο γεγονός. Υπάρχουν Αιγυπτιώτες συγγραφείς, μετρημένοι στα δάχτυλα, όμως, που καταπιάστηκαν με το Μικρασιατικό Ζήτημα, αλλά δεν έχουν αφιερώσει περισσότερο χώρο από μία σελίδα στα δικά τους πονήματα», σημείωσε ο κ. Αγιώτης και ιδιοκτήτης των Εκδόσεων Ήβη.
Πώς προέκυψε η ιδέα για μία τόσο ενδιαφέρουσα έκδοση; «Το χρωστάω στον φίλο και ομότιμο καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ. Βασίλη Αναγνωστόπουλο, ο οποίος έχει υπό την σκέπη του το Κέντρο Βιβλίου Μαγνησιωτών Συγγραφέων. Ενόψει του επετειακού τόμου που θα κυκλοφορήσει για τα εκατό χρόνια της Μικρασιατικής Καταστροφής, μου ζήτησε να γράψω κάτι. Σκέφτηκα αυτό το θέμα, διότι είχα ασχοληθεί και στο πρώτο μου βιβλίο (σ.σ. «Η εθνική και πολεμική δράσις των εν Αιγύπτω Ελλήνων υπό Κων. Ν. Λιβανού»). Το υλικό που είχα στην κατοχή μου με ενθουσίασε και πέρα από το κείμενο που παρέδωσα στο ΚΕΒΙΜΑΣΥ, σκέφτηκα πως τα στοιχεία που είχα συγκεντρώσει, άξιζαν τον κόπο να αξιοποιηθούν σε μία ξεχωριστή έκδοση».
Μελέτησε επισταμένως τον Τύπο της εποχής, ιδίως τον αιγυπτιώτικο, μέσα από τα μικροφίλμ που είναι διαθέσιμα στη Βιβλιοθήκη της Βουλής και στην Εθνική Βιβλιοθήκη, καλύπτοντας χρονικά την περίοδο προ της Καταστροφής μέχρι το πρώτο τρίμηνο του 1923. «Ο αναγνώστης που θα το πιάσει στα χέρια του, θα αποκομίσει πράγματα που δεν περιμένει. Οι Μικρασιάτες και οι Αιγυπτιώτες είχαν σχέσεις και πριν το 1922. Άλλωστε, τα κοσμοπολίτικα λιμάνια της Ανατολικής Μεσογείου εκείνη την εποχή, η Κωνσταντινούπολη, η Σμύρνη και η Αλεξάνδρεια, στήριζαν τις οικονομίες τριών ηπείρων: Της Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής», σημείωσε με νόημα.
Σχετικά με το πώς υποδέχθηκαν οι Αιγυπτιώτες τους πρόσφυγες, ο κ. Αγιώτης ανέφερε: «Με ανοικτές αγκάλες, δίχως ίχνος υπερβολής. Όλοι έτρεξαν να τους ανακουφίσουν από την πρώτη στιγμή. Παρακολουθούσαν πολύ στενά τα τεκταινόμενα στη Μικρά Ασία μέσα από τις εφημερίδες της εποχής». Πολλά και ενδιαφέροντα τα στοιχεία που παραθέτει ο συγγραφέας, ο οποίος ανέφερε ενδεικτικά το εξής: «Πολλοί Αιγυπτιώτες βρέθηκαν στο μέτωπο. Είτε ως κληρωτοί είτε ως εθελοντές και πολλοί έχασαν τη ζωή τους στη Μικρά Ασία ή αιχμαλωτίστηκαν από τους Τούρκους. Πριν συμβεί αυτό, όμως, ένα άλλο συγκλονιστικό στοιχείο που προκύπτει, έχει να κάνει με τους Μικρασιάτες που κατέληξαν σε αγγλικά στρατόπεδα αιχμαλώτων στην Αίγυπτο, επειδή ως Οθωμανοί υπήκοοι εξαναγκάστηκαν να καταταχθούν και πολέμησαν εναντίον των Συμμάχων στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οπότε, έπειτα από την ήττα της Οθωμανικής Τουρκίας πλήρωσαν ακριβά την ανάμειξή τους, αλλά οι Αιγυπτιώτες μεσολάβησαν για την απελευθέρωσή τους».
Και την ίδια στιγμή που η ελληνική παροικιακή κοινότητα της Αιγύπτου βοηθούσε με όλα τα μέσα μέχρι και το μακρινό Σουδάν, οι σελίδες που αφιερώνει ο Χρήστος Αγιώτης στο δεύτερο μισό του βιβλίου του, αφήνουν… πικρή γεύση για το πώς εξελίχθηκε η υποδοχή των Μικρασιατών προσφύγων στη Μαγνησία: «Ενδεικτική είναι η περίπτωση του παιδίατρου Σωτήρη Τσούκα, ο οποίος φρόντισε εθελοντικά τα παιδιά των προσφύγων, αλλά στο τέλος κατηγορήθηκε από ντόπιο πολιτευτή ως φυγόστρατος και προδότης της χώρας».