Ασφαλιστικό και χρέος στην Ελλάδα

Των Σάββα Γ. Ρομπόλη και Βασίλειου Γ. Μπέτση

Στο δημόσιο διάλογο που διεξάγεται για το Ασφαλιστικό, υποστηρίζεται, μεταξύ των άλλων, ότι το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης (ΣΚΑ) απορρόφησε, κατά την περίοδο 2000-2015, από τον Κρατικό Προϋπολογισμό 220 δις ευρώ (83% του χρέους το 2015), με αποτέλεσμα, κατά την άποψη αυτή, να διογκώνεται τόσο το επίπεδο του χρέους, όσο και το επίπεδο των ελλειμμάτων. Όμως, η άποψη αυτή δεν μπορεί αντικειμενικά να αποτελεί επιχείρημα της χρεοκοπίας της χώρας μας και να αποδίδεται αυτή στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Κι αυτό γιατί η αναλυτική επεξεργασία των στοιχείων της μελέτης (Μάϊος 2018) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η Ελλάδα θα καταβάλλει από τον Κρατικό Προϋπολογισμό (για την εθνική σύνταξη και για εισφορές ως εργοδότης στον δημόσιο τομέα) 210 δις ευρώ την 15-ετία 2019-2033, 237 δις ευρώ την 15-ετία 2034-2048 και 267 δις ευρώ την περίοδο 2049-2063 (σε σταθερές τιμές). Θα καταβάλλει δηλαδή, τις επόμενες τρείς δεκαπενταετίες κατά μέσο όρο 238 δις ευρώ σε σταθερές τιμές κάθε 15 χρόνια. Η σύγκριση αυτών των ποσών με την εξέλιξη του χρέους αναδεικνύει και την μακροχρόνια βιωσιμότητα του. Κι’ αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι το 2070 ο δείκτης συνταξιοδοτικής δαπάνης προς ΑΕΠ θα είναι 10,6% και κατά μέσο όρο την χρονική περίοδο 2018-2070 θα είναι 12,5% του ΑΕΠ, ποσοστό σημαντικά χαμηλότερο από το ανώτερο όριο του 16% του ΑΕΠ το οποίο έχουν θέσει με τα Μνημόνια οι δανειστές στην Ελλάδα, ενώ ο μέσος όρος της Ε.Ε.-27, θα είναι 11,4% του ΑΕΠ. Κατά συνέπεια, με αφετηρία αυτά τα δεδομένα, ο ισχυρισμός ότι τα 220 δις ευρώ που καταβλήθηκαν από τον Κρατικό Προϋπολογισμό στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης την περίοδο 2000-2015, οδήγησε την χώρα μας στην χρεοκοπία είναι αβάσιμος, αφού τις επόμενες τρεις δεκαπενταετίες μέχρι το 2063 θα καταβληθούν κατά μέσο 238 δις ευρώ την κάθε δεκαπενταετία και παράλληλα θα διατηρείται το χρέος υπό όρους βιώσιμο. Στην προοπτική αυτή αναδεικνύεται ότι κατά τα επόμενα 52 χρόνια ο Κρατικός Προϋπολογισμός στην Ελλάδα θα καταβάλλει στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης 900 δις ευρώ περίπου σε παρούσες αξίες. Όμως, ακόμη και με βάση την απαισιόδοξη παραδοχή ότι το ΑΕΠ στην Ελλάδα θα αυξάνεται κατά τα επόμενα 52 χρόνια με μέσο ετήσιο ρυθμό 0,8% (μέσος ετήσιος ρυθμός 1,4% στην Ε.Ε.-27), θα παραχθούν αθροιστικά πόροι της τάξης των 11,6 τρις ευρώ σε παρούσες αξίες (232 δις ευρώ κατά μέσο όρο ανά έτος την περίοδο 2018-2070). Πιο συγκεκριμένα, κατά την περίοδο 2018-2070, ο Κρατικός Προϋπολογισμός θα καταβάλλει κατά μέσο όρο 13 δις ευρώ τον χρόνο σε σταθερές τιμές στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και οι εισφορές εργαζομένων και εργοδοτών για την ανταποδοτική σύνταξη θα είναι κατά μέσο όρο 13 δις ευρώ τον χρόνο σε σταθερές τιμές. Έτσι, η δαπάνη για την κύρια σύνταξη την περίοδο 2018-2070 θα είναι κατά μέσο όρο 26 δις ευρώ τον χρόνο και η συνολική συνταξιοδοτική δαπάνη θα ανέρχεται στο επίπεδο των 29 δις ευρώ τον χρόνο κατά μέσο όρο σε σταθερές τιμές. Όμως, στην προοπτική αυτή αξίζει να σημειωθεί ότι το 2070 στην Ελλάδα, η προβλεπόμενη συνταξιοδοτική δαπάνη των 29 δις ευρώ θα αντιστοιχεί σε αριθμό συνταξιούχων 2.580.000 ατόμων, όση δηλαδή ήταν το 2009 (με ΑΕΠ 232 δις ευρώ), όπου ο αριθμός των συνταξιούχων ήταν 2.410.000 άτομα. Στις συνθήκες αυτές, η πρόκληση της κοινωνικο-ασφαλιστικής πολιτικής, στην κατεύθυνση της αποκατάστασης του επιπέδου επάρκειας των συνταξιοδοτικών παροχών στην χώρα μας θα είναι ιδιαίτερα σημαντική, με την έννοια ότι το σύνολο της μέσης κύριας και επικουρικής σύνταξης θα ανέρχεται το 2070 στο επίπεδο των 850-900 ευρώ μεικτά (45% συνολικός συντελεστής αναπλήρωσης από 75% το 2009).

*Ο Σάββας Ρομπόλης είναι Ομ. Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου και ο Βασίλειος Μπέτσης είναι Υποψ. Διδάκτορας Παντείου Πανεπιστημίου