«Εκτός από το μέγεθος , που δεν σημαίνει απαραίτητα βασιλικό τάφο, δεν υπάρχει τίποτε άλλο που να τον συσχετίζει με τον οίκο των Τημενιδών» λέει ο καθ.Π. Βαλαβάνης
Παρότι η μελέτη αναφέρει ότι ‘Στον γυναικείο σκελετό φαίνεται ότι αποδίδονται τα περισσότερα οστά που βρέθηκαν στον κιβωτιόσχημο τάφο’ ο καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, κ. Πάνος Βαλαβάνης εκτιμά ότι η προσπάθεια σύνδεσης με την Ολυμπιάδα δεν σχετίζεται με ιστορικά και αρχαιολογικά δεδομένα.
Το TheTOC ζήτησε από τον κ. Βαλαβάνη μία πρώτη εκτίμηση για τηΜελέτη Σκελετικών Καταλοίπων του Ταφικού Μνημείου Λόφου Καστά στην Αμφίπολη και τα νέα δεδομένα για τους πέντε νεκρούς.
Η πρώτη αντίδραση
«Ήταν έκπληξη ότι υπήρχαν τόσοι πολλοί νεκροί μέσα στον ίδιον τάφο, όχι γιατί δεν περιμένει κανείς σε έναν μακεδονικό τάφο πολλούς νεκρούς –άλλωστε, οι μακεδονικοί τάφοι είναι οικογενειακοί τάφοι- αλλά, γιατί είχε τόσο πολύ ξεστρατίσει το μυαλό μας με τις υποθέσεις και τις συζητήσεις περί ενός σπουδαίου προσώπου, ώστε ασυνείδητα είχε περιοριστεί μόνο σε ένα νεκρό.
Από την άλλη, τα ευρήματα των ανθρωπολόγων αποτέλεσαν μια ωραία υπενθύμιση προς όλους μας, εμού συμπεριλαμβανομένου, ότι δεν πρέπει να αναπτύσσουμε ερμηνευτικές θεωρίες πριν τη συγκέντρωση όλων των δεδομένων μιας ανασκαφής».
Ο κιβωτιόσχημος τάφος και ο βασικός νεκρός
«Όπως είχαμε πει, το ταφικό οικοδόμημα κατασκευάστηκε για έναν νεκρό, κατά τη γνώμη μου γι αυτόν που τάφηκε στη «θήκη» του νεκρικού θαλάμου. Όλοι οι υπόλοιποι είναι πιθανότατα συγγενείς του, οι οποίοι μέσα σε ένα χρονικό διάστημα το οποίο δεν μπορούμε αυτή τη στιγμή να ορίσουμε, τάφηκαν στον ίδιον θάλαμο».
Οικογενειακοί μακεδονικοί τάφοι
Υπάρχει κάποιο «όριο» ενταφιασμών; ρωτά το TheTOC τον κ. Βαλαβάνη. «Όχι, υπάρχουν και μεγαλύτεροι αριθμοί, ακόμη και 15 νεκροί, αν δεν κάνω λάθος, έχουν βρεθεί θαμμένοι στον ίδιο μακεδονικό τάφο».
Η Ολυμπιάδα και οι οίκος των Τημενιδών
Είχαμε επισημάνει εξαρχής, ότι η Ολυμπιάδα έχει ταφεί στην Πύδνα, όπου σκοτώθηκε, πράγμα που έχουν επιβεβαιώσει και δύο αρχαίες επιγραφές
«Δεν έχουμε κανένα στοιχείο για τη σύνδεση του τάφου της Αμφίπολης με την Ολυμπιάδα και τον οίκο των Τημενιδών» απαντά ο κ. Βαλαβάνης στη σχετική ερώτηση. «Εκτός από το μέγεθος του τάφου, που δεν σημαίνει απαραίτητα και βασιλικό τάφο, δεν υπάρχει τίποτε άλλο που να τον συσχετίζει με τον οίκο των Τημενιδών. Εξάλλου, η προσπάθεια σύνδεσής του με την Ολυμπιάδα δεν σχετίζεται με τα ιστορικά δεδομένα, που γνωρίζουμε. Είχαμε επισημάνει εξαρχής, ότι η Ολυμπιάδα έχει ταφεί στην Πύδνα, όπου σκοτώθηκε, πράγμα που έχουν επιβεβαιώσει και δύο αρχαίες επιγραφές ».
Η ταυτότητα του νεκρού θα μείνει άγνωστη
Φοβάμαι πως δεν θα μπορέσουμε ποτέ να επισημάνουμε με ασφάλεια την ταυτότητα του πρώτου νεκρού
Με τα νέα δεδομένα, ποιος θα μπορούσε να είναι ο βασικός «ένοικος» του τάφου; Κάποιος επιφανής Αμφιπολίτης; «Τα νέα δεδομένα όχι μόνον δεν μας δίνουν στοιχεία για να συγκεκριμενοποιήσουμε τον μεγάλο νεκρό αλλά προκάλεσαν μεγαλύτερη αβεβαιότητα. Φοβάμαι πως δεν θα μπορέσουμε ποτέ να επισημάνουμε με ασφάλεια την ταυτότητα του πρώτου νεκρού».
Τα οστά ζώων
Το εθιμικό της μακεδονικής ταφής περιελάμβανε και ταφή ζώων, όπως άλογα; Η ανακοίνωση κάνει λόγο για «οστά ζώων, κάποια από τα οποία φαίνεται να ανήκουν σε μακρά οστά ιπποειδούς».
«Δεν γνωρίζω άλλον μακεδονικό τάφο στον οποίον να έχουν ταφεί άλογα, αλλά η ταφή αλόγων είναι φαινόμενο γνωστό σε άλλες περιπτώσεις, όπως στους μυκηναϊκούς θολωτούς τάφους, στους δρόμους των οποίων συχνά θυσιάζονται τα άλογα που μετέφεραν τη νεκρική άμαξα» λέει ο κ. Βαλαβάνης. «Το ίδιο έθιμο είναι σύνηθες και σε οψιμότερες περιόδους, όπως για παράδειγμα στη ρωμαϊκή επαρχία της Θράκης, για παράδειγμα στην ανασκαφή του κου Διαμαντή Τριαντάφυλλου στη Μικρή Δοξιπάρα του νομού Έβρου. Εκεί έχουν βρεθεί θυσίες των αλόγων μαζί με τις άμαξες, δίπλα στους τάφους των νεκρών.
Για την περίπτωση της Αμφίπολης, θα πρέπει να δει κανείς πόσα είναι αυτά τα οστά, αν υποδηλώνουν συστηματική ταφή ή αν πρόκειται για οστά τα οποία βρέθηκαν τυχαία μέσα στον τάφο. Εάν δεν υπάρχει ικανή ποσότητα οστών που να υποδηλώνει ταφή αλόγου, δεν μπορούμε να εξαγάγουμε συμπεράσματα».
Το βρέφος, η συγγένεια εξ αγχιστείας
«Συχνά τα βρέφη θάβονταν μαζί με τους υπόλοιπους νεκρούς ως μέλη της οικογένειας. Ας μην ξεχνάμε το τεράστιο ποσοστό της βρεφικής θνησιμότητας στους αρχαίους χρόνους, που με βάση τα δεδομένα αρχαϊκών και κλασικών νεκροταφείων θα μπορούσε να φθάνει και το 15%. Συχνές είναι και οι ταφές μητέρων και βρεφών μαζί, σε περίπτωση θανάτου κατά τη διάρκεια του τοκετού, αλλά εδώ η γυναίκα είναι γύρω στα 60, συνεπώς δεν προκύπτει άμεσος συσχετισμός».
Ο «τελευταίος» νεκρός του τάφου
«Eκτός από τον πρώτο νεκρό, για τον οποίο κατασκευάστηκε ο τάφος, ιδιαίτερη σημασία έχει και ο τελευταίος νεκρός, ο οποίος θα μας έδινε και το πότε, ποια χρονική στιγμή σταμάτησαν οι ταφές. Πότε ετάφη και ο τελευταίος νεκρός στο ταφικό μνημείο της Αμφίπολης, προκειμένου να διαπιστώσουμε τη διάρκεια χρήσης του μνημείου.
Γενικότερα θα έλεγα ότι η ανθρωπολογική μελέτη του σκελετικού υλικού θα αποκτήσει ουσιαστικότερη διάσταση, μόνον εάν ενταχθεί στην ευρύτερη αρχαιολογική προσέγγιση του τάφου, που σημαίνει συσχετισμό της θέσης εύρεσης των οστών μέσα στους χώρους και στα στρώματα του ταφικού οικοδομήματος».
Πηγή:thetoc.gr