Τουλάχιστον έξι στους δέκα Βολιώτες θεωρούν πως οι ποδηλατόδρομοι στην πόλη είναι ακατάλληλοι αλλά και μη επαρκείς, ενώ ένα 70% αν και θέλει, δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει περισσότερο το ποδήλατο, λόγω απουσίας των κατάλληλων υποδομών, αλλά και της έλλειψης χώρων φύλαξης και στάθμευσης. Επίσης οκτώ στους δέκα ανέφεραν πως χρησιμοποιούν το ποδήλατο, γιατί αποτελεί ένα οικονομικό μέσο μετακίνησης. Πάντως οι περισσότερο ποδηλατούν όχι τόσο για να πάνε στην εργασία, αλλά για να περάσουν όμορφα στον ελεύθερο χρόνο τους.
Ενδιαφέροντα συμπεράσματα για τις αντιλήψεις των Βολιωτών ποδηλατών και μη για το ποδήλατο και τους ποδηλατόδρομους προκύπτουν από την έρευνα που πραγματοποίησαν οι φοιτήτριες του Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης του πανεπιστημίου Θεσσαλίας Ελένη Λουροντζή και Στυλιανή Πεταχτή.
Το δείγμα της έρευνας με τίτλο «Ποδηλασία: Χρηστικές και Συμβολικές Διαστάσεις» σχηματίστηκε από 363 άτομα και η έρευνα διεξήχθη ηλεκτρονικά με την ανάρτηση του σχετικού ερωτηματολογίου, το οποίο ήταν διαθέσιμο προς συμπλήρωση για 30 ημέρες.
Και αυτοκίνητο, αλλά και ποδήλατο
Μέσω του ερωτηματολογίου αναζητήθηκε, επίσης, η σχέση μεταξύ της κατοχής Ι.Χ. αυτοκινήτου ή μηχανοκίνητου δικύκλου και της συχνότητας χρήσης του ποδηλάτου. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, από το σύνολο των ερωτηθέντων ποδηλατών (299 άτομα) το 38,8% δηλώνει κάτοχος Ι.Χ. (116 άτομα).
Το 45% των ιδιοκτητών Ι.Χ. χρησιμοποιούν καθημερινά το ποδήλατο, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τους μη ιδιοκτήτες Ι.Χ. ανέρχεται στο 64%. Επίσης, το 24% και 16% αντίστοιχα χρησιμοποιεί το ποδήλατο δύο με τρεις φορές την εβδομάδα, το 15% και 11% αντίστοιχα το χρησιμοποιεί κάποιες φορές τον μήνα και λιγότερο συχνά το χρησιμοποιούν το 16% και 9% αντίστοιχα.
Απουσία υποδομών
Όσον αφορά στους ερωτηθέντες που ποδηλατούν, στην ερώτηση «Αν θα θέλατε να χρησιμοποιήσετε περισσότερο το ποδήλατο, για ποιο λόγο δεν το έχετε κάνει;», το 67,7% αυτών δηλαδή συνολικά 88 άτομα, δήλωσαν πως ο λόγος είναι η έλλειψη ποδηλατόδρομων και υποδομών στάθμευσης, ενώ 90 άτομα δήλωσαν πως η επικινδυνότητα και η έλλειψη ασφάλειας στον δρόμο είναι επίσης ένας σημαντικός λόγος.
Οι ερωτηθέντες κλήθηκαν επίσης να ιεραρχήσουν τους λόγους που επέλεξαν από τον σημαντικότερο προς τον λιγότερο σημαντικό. Η σχετική με τους ποδηλατόδρομους απάντηση βρίσκεται στις δύο πρώτες θέσεις της ιεράρχησης, με τις απαντήσεις σχετικά με την έλλειψη ασφάλειας, ωστόσο να υπερτερούν.
Κρίνοντας τα παραπάνω αποτελέσματα συμπεραίνουμε πως η έλλειψη ποδηλατοδρόμων και σχετικών υποδομών ιεραρχείται ως ο πρώτος ή ο δεύτερος σημαντικότερος λόγος για τον οποίο οι κάτοικοι του Βόλου δεν χρησιμοποιούν σε μεγάλο βαθμό το ποδήλατο.
Παράλληλα οι ποδηλάτες ερωτήθηκαν αν θεωρούν πως η πόλη του Βόλου παρέχει τους κατάλληλους/επαρκείς ποδηλατόδρομους αξιολογώντας τους τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά. Για να επιτευχθεί αυτό κλήθηκαν να εκτιμήσουν τρεις απόψεις που αφορούσαν στην ποιότητα των ποδηλατόδρομων, το πλήθος και τη διευκόλυνση που προσφέρουν στους χρήστες.
Το μεγαλύτερο ποσοστό ήταν αρνητικό και με τις τρεις απόψεις δηλώνοντας ουσιαστικά πως οι ποδηλατόδρομοι είναι ποιοτικά ακατάλληλοι για χρήση, δεν είναι αρκετοί σε αριθμό και το δίκτυο των υφιστάμενων ποδηλατοδρόμων δεν εξυπηρετεί σε ικανοποιητικό βαθμό τις ανάγκες των ποδηλατών.
Πιο συγκεκριμένα τα μεγαλύτερα ποσοστά των ερωτηθέντων δήλωσαν πως διαφωνούν απόλυτα ή πως τείνουν να διαφωνήσουν, ενώ πολύ λίγα ήταν τα άτομα που συμφωνούσαν απόλυτα ή έτειναν να συμφωνήσουν.
Επικινδυνότητα
Επικρατέστερη αιτία για τη μη χρήση του ποδηλάτου από τους πολίτες που ερωτήθηκαν (58 μη ποδηλάτες) είναι η επικινδυνότητα και η έλλειψη ασφάλειας στον δρόμο (65,5%), ενώ ως αμέσως επόμενο αίτιο εμφανίζεται η προτίμηση της μετακίνησης με τα πόδια (48,3%). Η έλλειψη ποδηλατόδρομων και υποδομών στάθμευσης για τα ποδήλατα αποτελεί την τρίτη επικρατέστερη επιλογή με ποσοστό 37,9%.
Από την άλλη πλευρά, οι μη ποδηλάτες φαίνεται πως προτιμούν για τις μετακινήσεις τους στην πόλη είτε την πεζή μετακίνηση (53,4%) είτε το Ι.Χ. αυτοκίνητο (27,6%), ενώ μόνο το 12,1% επιλέγει το λεωφορείο. Η κατανομή, βέβαια, των ποσοστών αυτών είναι εμφανώς επηρεασμένη από το μικρό μέγεθος του δείγματος και την υπεροχή των φοιτητών μέσα σε αυτό.
Ακατάλληλοι οι ποδηλατόδρομοι
Ταυτόχρονα, σε επόμενη ερώτηση, με τη δήλωση «Οι ποδηλατόδρομοι είναι ποιοτικά κατάλληλοι για χρήση» τείνει να διαφωνήσει το 36,2% των ερωτηθέντων, ενώ διαφωνεί απόλυτα το 32,8%. Αν συμπτύξουμε τα αποτελέσματα αυτά καταλήγουμε σε ένα ποσοστό της τάξης του 69% για τους ερωτηθέντες που δεν είναι ευχαριστημένοι από την ποιότητα των σημερινών ποδηλατόδρομων. Ακόμη, το 34,5% των ερωτηθέντων διαφωνεί απόλυτα με τη δήλωση πως «υπάρχουν αρκετοί ποδηλατόδρομοι», ενώ το 29,3% τείνει να διαφωνήσει. Δηλαδή το 63,8% διαφωνεί σε κάποιο βαθμό με το παραπάνω σχόλιο. Τέλος, με τη δήλωση «Το δίκτυο των υφιστάμενων ποδηλατόδρομων εξυπηρετεί σε ικανοποιητικό βαθμό τις ανάγκες των ποδηλατών», διαφωνεί απόλυτα το 29,3% και τείνει να διαφωνήσει επίσης το 32,8% των ερωτηθέντων. Επομένως το 62,1% διαφωνεί σε κάποιο βαθμό με τη δήλωση.
Η ερώτηση στην οποία απάντησαν ήταν «Για ποιο λόγο προτιμάτε το ποδήλατο;» και είχαν την δυνατότητα πολλαπλής απάντησης. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως το 80% των συμμετεχόντων προτιμά το ποδήλατο γιατί αποτελεί οικονομικό μέσο μετακίνησης και το 74,9% γιατί είναι ένας εύκολος ή/και απλός τρόπος να μετακινείται εντός της πόλης. Ωστόσο το 63,5% το προτιμά και γιατί είναι ένα οικολογικό μέσο μετακίνησης, το 62,9% διότι θεωρεί πως συμβάλλει και στη διατήρηση μιας καλής φυσικής κατάστασης, ενώ το 45,2% ποδηλατεί και γιατί αυτό του προκαλεί θετικά συναισθήματα. Επίσης, το 38% των ερωτηθέντων θεωρεί πως το ποδήλατο συνάδει και με τον τρόπο ζωής του.
Ευχάριστα συναισθήματα
Στην ερώτηση «Ποια συναισθήματα σας προκαλεί η χρήση του ποδηλάτου στην πόλη του Βόλου;» το μεγαλύτερο ποσοστό συσχέτισε απόλυτα ή έτεινε να συσχετίσει την ποδηλασία με θετικά συναισθήματα όπως χαρά/ευτυχία, ενώ διαφώνησε απόλυτα ή έτεινε να διαφωνήσει με το γεγονός πως η χρήση του ποδηλάτου τους προκαλεί αρνητικά συναισθήματα όπως εκνευρισμό/θυμό.
Σε μια δεύτερη ερώτηση, οι ερωτηθέντες δήλωσαν κατά πόσο πιστεύουν πως η ποδηλασία έχει θετική επιρροή στη συναισθηματική/ψυχική τους ισορροπία. Το 74,3% απάντησε θετικά, ενώ ένα πολύ μικρό ποσοστό διαφώνησε και συγκεκριμένα το 6,4%.
Συμπεράσματα
Τα συμπεράσματα στα οποία κατέληξε η έρευνα, είναι τα εξής:
-Η χρήση του ποδηλάτου στην πόλη του Βόλου σχετίζεται περισσότερο με την αναψυχή και την αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου του χρήστη παρά με τις καθημερινές του υποχρεώσεις, όπως είναι αυτή της εργασίας.
-Ανάμεσα στους πέντε σημαντικότερους λόγους για τους οποίους προτιμάται το ποδήλατο για τις μετακινήσεις των ερωτηθέντων βρίσκονται τρεις μεταχρηστικοί παράγοντες: Το ότι είναι ένα οικολογικό μέσο μετακίνησης, η αντίληψη πως συμβάλλει στη διατήρηση μιας καλής φυσικής κατάστασης και η πεποίθηση πως αυτό προκαλεί θετικά συναισθήματα στο χρήστη.
-Το μεγαλύτερο ποσοστό των ποδηλατών συσχέτισε σε μεγάλο βαθμό την ποδηλασία με θετικά συναισθήματα όπως χαρά, ευτυχία, ικανοποίηση και πληρότητα, ενώ στο ίδιο μήκος κύματος βρέθηκαν και οι απαντήσεις των μη ποδηλατών, με εξαίρεση μόνο ένα μεγαλύτερο πλήθος μετριοπαθών απαντήσεων.
-Πέραν των θετικών συναισθημάτων που προκαλεί η χρήση του ποδηλάτου στα άτομα, παρατηρείται πως δεν πληρείται η αίσθηση ασφάλειας τόσο των χρηστών όσο και των μη χρηστών του ποδηλάτου. Οι μεν χρήστες κατέταξαν την έλλειψη ασφάλειας στον δρόμο ως τον δεύτερο σημαντικότερο λόγο για τον οποίο δε χρησιμοποιούν εντατικά το ποδήλατο, ενώ τα άτομα που δεν ποδηλατούν δήλωσαν επίσης την έλλειψη ασφάλειας στον δρόμο στους σημαντικότερους λόγους για τους οποίους δεν ξεκινούν τη χρήση του ποδηλάτου.
-Υπάρχει η επιθυμία για αύξηση της χρήσης του ποδηλάτου από την συντριπτική πλειοψηφία των χρηστών του ποδηλάτου.
-Μια βελτίωση ή/και αύξηση των ποδηλατόδρομων στην πόλη του Βόλου είναι πολύ πιθανό να είχε ως αποτέλεσμα την επιθυμία χρήσης του ποδηλάτου για το 48,3% των ερωτηθέντων μη ποδηλατών, οι οποίοι προηγουμένως εμφανίζουν μια μέτρια έως χαμηλή επιθυμία να ξεκινήσουν να το χρησιμοποιούν.
Σύμφωνα με τα παραπάνω η σημερινή κατάσταση των ποδηλατόδρομων της πόλης του Βόλου αλλά και των σχετικών υποδομών φύλαξης και στάθμευσης είναι δυνατόν να επηρεάζει αρνητικά τον βαθμό χρήσης του ποδηλάτου.
Η κατοχή Ι.Χ τείνει να επηρεάσει αρνητικά τον βαθμό χρήσης του ποδηλάτου, ωστόσο ένα μεγάλο ποσοστό κατόχων (44,83%), εξακολουθεί να χρησιμοποιεί καθημερινά το ποδήλατο.