Αγώνας επιβίωσης για νέους αγρότες 

Ο 37χρονος Βαγγέλης Χρισταντώνης και ο 27χρονος Απόστολος Κολοβάχατος είναι αμφότεροι νέοι αγρότες. Ο ένας καλλιεργεί στον θεσσαλικό κάμπο, ο άλλος στο «βουνό των Κενταύρων», το Πήλιο. Επέλεξαν να παραμείνουν στον τόπο τους και να ασχοληθούν με τον πρωτογενή τομέα. Στάρια και καλαμπόκια ο ένας, μήλα ο άλλος. 

Ο Βαγγέλης είναι απόφοιτος σχολής Τεχνολογίας Γεωπονίας, γιατί θέλησε να σπουδάσει το επάγγελμα του γεωπόνου έτσι ώστε να αποκτήσει περισσότερες γνώσεις πάνω στο αντικείμενο της δουλειάς του. Όπως μας είπε, είναι στα χωράφια από 13 χρόνων παιδάκι, καθώς και ο πατέρας του ήταν αγρότης. Γνωρίζει τα προβλήματα του αγροτικού κόσμου από πρώτο χέρι και μας αποκαλύπτει όλα τα θέματα που ταλανίζουν σήμερα τον αγροτικό τομέα στην Ελλάδα. 

Ο Απόστολος είναι νέος αγρότης από την περιοχή της όμορφης Ζαγοράς. Γνωρίζει πολύ καλά τα προβλήματα των αγροτών του Ανατολικού Πηλίου και μάχεται για ένα καλύτερο μέλλον όλων των αγροτών της περιοχής, έτσι ώστε να μείνουν τα νέα παιδιά στον τόπο τους. Δύο νέοι αγρότες με όνειρα κι αγάπη γι’ αυτό που κάνουν, μας μιλούν σήμερα και παίρνουν ξεκάθαρη θέση για τις αγροτικές κινητοποιήσεις. Αμφότεροι συμφωνούν πως τα πράγματα στον αγροτικό τομέα είναι πολύ δύσκολα και πρέπει κάτι να γίνει, δεν πάει άλλο. 

Οι δύο νέοι αγρότες της περιοχής μας, που αποφάσισαν να ζήσουν στον τόπο τους, καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα. Οι αγρότες που διαμαρτύρονται έχουν απόλυτο δίκιο. Είναι πια θέμα επιβίωσης. Θέλουν τη βοήθεια του κράτους. Θέλουν ένα κράτος σύμμαχο, γιατί αν ο πρωτογενής τομέας σταματήσει, αυτό θα έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις σε όλο τον κοινωνικό ιστό.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

ΑΡΤΕΜΗΣ ΧΑΛΑΤΣΗΣ, 

ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΧΑΛΑΤΣΗ

«Δεν μπορεί κανείς νέος να ασχοληθεί με τον πρωτογενή 

τομέα, εάν δεν έχει ρίζες από τους γονείς ή τους παππούδες του» 

Βαγγέλη, είσαι λίγο μεγαλύτερος από 30 ετών, αλλά βρίσκεσαι στο χωράφι από μικρό παιδί. Έχεις κάνει πλέον τη δική σου οικογένεια με δυο μικρά παιδάκια. Μίλησέ μας για τα προβλήματα του αγροτικού κόσμου, ειδικά των νέων αγροτών που δραστηριοποιούνται στον κάμπο με φυτά μεγάλης καλλιέργειας όπως κι εσύ.

«Ξεκινάω έτσι και θέλω να το τονίσεις αυτό. Δεν μπορεί κανείς νέος να ασχοληθεί με τον πρωτογενή τομέα, εάν δεν έχει ρίζες από τους γονείς ή τους παππούδες του. Δεν μπορεί κανένας να ξεκινήσει από το μηδέν και να γίνει νέος αγρότης. Ξεκάθαρο. Είναι μη εφικτό. Μάλιστα συμβαίνει κατά κόρον τα τελευταία χρόνια πολλοί γονείς να μην θέλουν τα παιδιά τους να ασχοληθούν με τον αγροτικό τομέα, παρόλο που έχουν στην ιδιοκτησία τους και χωράφια, αλλά και γεωργικά μηχανήματα. Όποιος γονιός σκέφτεται το μέλλον του παιδιού του, δεν θέλει να το αφήσει να ασχοληθεί με τον πρωτογενή τομέα και την αγροτιά. Από την άλλη, εάν ένας νέος θα θελήσει να μπει σήμερα στον αγροτικό τομέα και δεν έχει μεγάλο κεφάλαιο, είναι αδύνατο να καλλιεργήσει. 

Το ρεύμα και τα γεωργικά εφόδια

Ένα από τα βασικά αιτήματα των αγροτικών κινητοποιήσεων είναι οι τιμές του αγροτικού ρεύματος. Αυτή τη στιγμή η τιμή της κιλοβατόρας του αγροτικού ρεύματος είναι παραπάνω από το οικιακό. Με 10% μείωση που έδωσε πρόσφατα η κυβέρνηση στην τιμή του αγροτικού ρεύματος, ίσα που η τιμή του έφτασε το οικιακό. Κάποτε το αγροτικό ρεύμα ήταν κατά 50% λιγότερο από το οικιακό και ο αγροτικός κόσμος μπορούσε να πάρει μια ανάσα. Σήμερα, η τιμή του ρεύματος αποτελεί θηλιά στον λαιμό του αγρότη. Το κόστος ρεύματος για πότισμα από πομόνα σε ετήσια βάση για το καλαμπόκι ανέρχεται στα 110 – 130€/στρέμμα. Αν καλλιεργείς για παράδειγμα 100 στρέμματα καλαμπόκι, θέλεις ανά έτος 12.000 – 15.000€ να πληρώνεις μόνο για το ρεύμα. 

Οι τιμές των γεωργικών εφοδίων είναι πάρα πολύ υψηλές. Δεν υπήρξαν ποτέ τέτοιες τιμές στο παρελθόν. Και βέβαια οι τιμές που πουλιούνται τα προϊόντα παραμένουν σταθερές. Είναι σχεδόν αδύνατο σήμερα να καλλιεργήσεις σιτηρά και ποτιστικά, λόγω του κόστους. 

Νέα ΚΑΠ και βασική ενίσχυση 

Η βασική ενίσχυση αποτελεί το μεγαλύτερο τμήμα του εγγυημένου εισοδήματος του αγρότη. Αυτή δίνεται σε κάθε γεωργό με βάση την έκταση που δηλώνει. Η βασική ενίσχυση μειώθηκε κατά 20%, όπως προβλεπόταν από τη νέα ΚΑΠ. Όχι μόνο αυτό, αλλά υπήρξαν και περιπτώσεις που από κάποιο λογισμικό λάθος σε πολλούς μειώθηκε κατά πολύ περισσότερο. Τη βασική ενίσχυση τη λαμβάνουν με το στρέμμα όλοι οι Ευρωπαίοι αγρότες. Η βασική ενίσχυση μειώθηκε πανευρωπαϊκά. Κι αυτό είναι ένα από τα βασικά αιτήματα του αγροτικού κόσμου σε Ελλάδα και Ευρώπη. Επίσης, με τη νέα ΚΑΠ εφόσον ξεπερνάς ένα σύνολο στρεμμάτων σε κάποιες συγκεκριμένες καλλιέργειες, υποχρεούσαι να καλλιεργήσεις κάποιο συγκεκριμένο είδος, όπως π.χ. βίκο, κάτι που δεν ίσχυε μέχρι σήμερα. 

Μεσάζοντες 

Άλλο μεγάλο θέμα είναι εκείνο με τους μεσάζοντες και την τελική διαφορά που διαμορφώνεται στην τιμή του προϊόντος από το χωράφι μέχρι το ράφι. Ο αγρότης, όσον αφορά στο αρχικό και τελικό προϊόν, λαμβάνει αναλογικά τα λιγότερα χρήματα. Ας πάρουμε, για παράδειγμα, ένα βασικό προϊόν, όπως είναι το ψωμί. Ας δούμε τις τιμές σε ένα κιλό σιτάρι, ένα κιλό αλεύρι, ένα κιλό ψωμί. Φέτος το σιτάρι το έδωσε ο παραγωγός στον έμπορα 28 λεπτά το κιλό! Το συσκευασμένο αλεύρι στο μάρκετ το κιλό πλησιάζει τα 2 ευρώ, ενώ το ψωμί το βρίσκεις περίπου στο 1.20€ τη φρατζόλα (μισόκιλο που ζυγίζει περίπου 450gr), όχι το κιλό. Ένα κιλό καθαρό ψωμί κοστίζει κοντά στα 3 ευρώ. Έτσι μιλάμε από 28 λεπτά το κιλό σιτάρι πάμε στα 3 ευρώ το ψωμί. Αυτό μεταφράζεται σε 900% αύξηση μεταξύ πρωτογενούς προϊόντος και τελικού. Ανάλογες διακυμάνσεις υπάρχουν σε όλα τα αγροτικά προϊόντα. Βέβαια το ψωμί είναι ένα χτυπητό παράδειγμα. 

Αγροτικό πετρέλαιο 

Άλλο μεγάλο ζήτημα είναι το πετρέλαιο. Ένα μέσο τρακτέρ για να δουλέψει 12 ώρες την ημέρα στο χωράφι θέλει τουλάχιστον 300 ευρώ πετρέλαιο. Πέρσι επέστρεψαν στους αγρότες 4€/στρέμμα για πετρέλαιο, που είναι ελάχιστα. Για να καλλιεργήσεις θέλεις 15 λίτρα πετρέλαιο το στρέμμα, χωρίς να υπολογίσεις τα έξοδα για το αλώνισμα. Το συνολικό κόστος πετρελαίου μεταφράζεται σε 25-30 το στρέμμα για το σιτάρι. Από τα 30 ευρώ πετρέλαιο λοιπόν που έκαψες για να παράγεις, το κράτος σού επέστρεψε τα 4. Κι αυτό μόνο πέρσι. Παλαιότερα δεν έπαιρνε τίποτα ο αγρότης. Οι αγρότες ζητούν φθηνότερο πετρέλαιο, καθώς είναι κομμάτι της παραγωγικής διαδικασίας. 

ΕΛΓΑ και αποζημιώσεις 

Άλλο μεγάλο ζήτημα είναι εκείνο των αποζημιώσεων. Για το θέμα αυτό ο Βαγγέλης Χρισταντώνης μάς ανέφερε την προσωπική του εμπειρία. «Τον Φεβρουάριο του 2021 από τον παγετό έχασα 52 στρ. ελαιώνα, 1.230 δέντρα, στην περιοχή Περίβλεπτου. Μιλάμε για ολική καταστροφή μέχρι ρίζα. Κάναμε κανονικά δήλωση στον ΕΛΓΑ και ακόμη παλεύω για να περάσει ο ΕΛΓΑ να κάνει εξατομίκευση. Έχασα και το χωράφι μου και τα δέντρα μου, αλλά και τη σοδιά που θα έπαιρνα αυτά τα 3 χρόνια. Μιλάμε για πάνω από 120.000€ ζημιά κι ακόμη περιμένω όχι την αποζημίωση, αλλά την εκτίμηση. Δυστυχώς πολλοί αγρότες παθαίνουν ζημιές, πληρώνουν ασφάλιστρα στον ΕΛΓΑ, αλλά δεν λαμβάνουν ποτέ αποζημίωση ή η αποζημίωση είναι πολύ λιγότερη από την πραγματική ζημιά». 

Απόστολος Κολοβάχατος

«Ο νέος για να καλλιεργήσει θέλει να δει μέλλον»

Αντίστοιχα προβλήματα με τον κάμπο αντιμετωπίζουν και οι αγρότες του βουνού. Μπορεί οι δενδρώδεις καλλιέργειες να διαφέρουν από τις εκτατικές του κάμπου, όμως έχουν παρόμοια προβλήματα, ανάλογες δαπάνες και δυσκολία επιβίωσης. Ο Απόστολος Κολοβάχατος, νέος αγρότης στο ανατολικό Πήλιο μιλά για τα προβλήματα του αγροτικού κόσμου στην περιοχή του. 

Αγαπητέ Απόστολε, όπως και ο Βαγγέλης, είσαι κι εσύ ένας νέος αγρότης λίγο πάνω από τα 25 που αποφάσισες να παραμείνεις στον τόπο σου, τη Ζαγορά και να ασχοληθείς με τα μήλα, όπως οι περισσότεροι αγρότες της περιοχής. Με τη δική σου ματιά, πώς βλέπεις τις αγροτικές κινητοποιήσεις και ποια τα προβλήματα του αγροτικού κόσμου του ανατολικού Πηλίου; 

«Ο αγροτικός κόσμος της περιοχής μας έχει κάποιες ιδιαιτερότητες. Η περιοχή μας είναι ορεινή και μειονεκτική και κύρια ασχολία των ανθρώπων είναι η μονοκαλλιέργεια, κυρίως το μήλο. Εδώ οι εκτάσεις είναι πολλές και μικρές. Τα νέα παιδιά δεν έχουν κίνητρα να ασχοληθούν. Δεν βλέπουν μέλλον. Με μια κουβέντα θα πω ότι δίκαια όλοι οι αγρότες βγήκαν στον δρόμο. Εγώ θα πρότεινα να έρθει κάποιος από τα υπουργεία κι από τις εκάστοτε κυβερνήσεις να κάτσει δίπλα μας έξι μήνες και να δει τον αγώνα μας και μετά να μας πει αν αυτή η δουλειά που κάνουμε πληρώνεται ή όχι». 

«Το ετήσιο βοήθημα που ζητάμε δεν είναι ζητιανιά, είναι ανάγκη»

Η νέα ΚΑΠ που θα εφαρμοστεί θα κόψει το 50% της βασικής ενίσχυσης. Η περιοχή της Ζαγοράς είναι ορεινή και μειονεκτική. Για να μπορέσουν να καλλιεργήσουν οι αγρότες, παλεύουν κάθε χρόνο. Θεωρεί σωστό να υπήρχε κάθε χρόνο κάποιο πριμ καλλιέργειας, ας πούμε 300 ευρώ το στρέμμα, που θα μπορούσε να καλύψει αυτή την αβεβαιότητα και τους κόπους. «Εμείς καλλιεργούμε μόνο με τα χέρια. Δεν υπάρχουν αγροτικά μηχανήματα. Από τη στιγμή που θέλουμε να παραμείνουν οι νέοι στα χωριά και να καλλιεργήσουν, δεν μπορούν να το κάνουν αν δεν υπάρχουν κίνητρα. Κανένας νέος δεν θέλει να μείνει στο χωριό και να ασχοληθεί με την αγροτιά. Αν θέλεις, οι σημερινοί νέοι είναι λιγότεροι σκληροί από ό,τι ήταν οι γονείς μας και οι παππούδες μας. Σκληροί εννοώ με τη δουλειά και την πάλη με τα στοιχεία της φύσης. Ο νέος για να καλλιεργήσει θέλει να δει μέλλον. Αν δεν δει ότι υπάρχει μέλλον, γιατί να κάτσει και να καλλιεργήσει; Το ετήσιο βοήθημα που ζητάμε δεν είναι ζητιανιά, είναι ανάγκη. Μικρές οι εκτάσεις μας και τα ποσά από τις επιδοτήσεις πολύ μικρά. Το ίδιο και από τα πρασινίσματα και τις εξισωτικές». 

Ακρίβεια στις πρώτες ύλες

Οι αγρότες που παραμένουν, θέλουν να καλλιεργούν σωστά. Σωστά σημαίνει φάρμακα, λιπάσματα, μεροκάματα, κλαδέματα, αραιώματα. Ένας νέος εάν δεν έχει πλάτες τους γονείς και τους παππούδες, που βάζουν πολύ προσωπική εργασία, δεν θα μπορούσε να τα βγάλει πέρα. Καλλιεργούν με μεγάλη δυσκολία, καθώς τα έξοδα για τα φάρμακα και τα λιπάσματα είναι πάρα πολλά. Δουλεύουν με τα χέρια 8-10 ώρες τη μέρα στα κτήματα. Μέσα σε όλα επισκευάζουν και τις πεζούλες για να μπορέσουν να κρατήσουνε τα κτήματα. «Η δουλειά μας είναι σκληρή, χειρονακτική και δεν πληρώνεται. Μια μέση παραγωγή από τους καλλιεργητές τής περιοχής μας είναι 40 τόνοι μήλα. Τα έξοδα καλλιέργειας, και αναφέρομαι σε όλο τον χρόνο, ανέρχονται σε 60%-70% επί των εσόδων. Αν όμως γίνει κάποια καταστροφή, όπως χαλάζι παγετός κ.λπ., τότε όλα είναι πιο δύσκολα. 

Προγράμματα νέων αγροτών 

Τα προγράμματα νέων αγροτών βοηθούν. Και πρέπει οι νέοι αγρότες που εντάσσονται στα προγράμματα αυτά να λαμβάνουν περισσότερα χρήματα, έτσι ούτως ώστε να μπορέσουν να καλλιεργήσουν με αξιώσεις. Δεν αρκεί απλά να καλλιεργείς. Πρέπει να καλλιεργείς και να είσαι σίγουρος πως το προϊόν σου είναι το καλύτερο. 

Μεσάζοντες 

Ένα άλλο θέμα που πρέπει να δει το κράτος είναι αυτό με τους μεσάζοντες και την τεράστια αύξηση που υπάρχει από το χωράφι στο ράφι. Η τιμή στο μάρκετ για τα μήλα είναι 2,50-2,60€/κιλό. Οι παραγωγοί στην καλύτερη περίπτωση, και εφόσον τα μήλα είναι άριστα, θα πιάσουμε το 0,90€/κιλό. Ποσοστό μεταβολής 200%. Ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Ζαγοράς «Ζαγορίν» βοηθάει όσο μπορεί τον αγροτικό κόσμο. 

Αγροτική οδοποιία 

Πάγιο αίτημα του αγροτικού κόσμου της περιοχής είναι η αγροτική οδοποιία. Να γίνουν έργα έτσι ώστε οι δρόμοι να είναι ασφαλείς, ώστε να μπορούν να μεταφέρουν τα προϊόντα και από τα κτήματα στα ψυγεία, αλλά και από τα ψυγεία μέσω του οδικού κυκλώματος Πηλίου στις μεγάλες αγορές της χώρας. 

Αξίζει τέλος να αναφέρουμε τα αιτήματα των αγροτών της χώρας με την πρόσφατη επιστολή προς τον πρωθυπουργό τα οποία είναι: 

– Θεσμοθέτηση αγροτικού αφορολόγητου πετρελαίου.

– Πλαφόν 7 λεπτά/Kwh στο αγροτοκτηνοτροφικό ρεύμα.

– Επιδότηση μέσων, εφοδίων και ζωοτροφών και κατάργηση του ΦΠΑ.

– Να μην εφαρμοστεί και να επαναδιαπραγματευτεί η Νέα ΚΑΠ.

– Αναπλήρωση του χαμένου εισοδήματος σε καλλιέργειες που έχουν απώλεια παραγωγής η οποία δεν καλύπτεται από τον ΕΛΓΑ, καθώς και σε προϊόντα φυτικής και ζωικής παραγωγής που πουλήθηκαν κάτω από το κόστος παραγωγής. Αποζημιώσεις από τον ΕΛΓΑ για όλες τις ζημιές και νόσους στο 100% της πραγματικής ζημιάς και όχι της ασφαλιζόμενης αξίας.

– Να παρθούν μέτρα και να γίνονται έλεγχοι από την κυβέρνηση για να σταματήσουν οι «ελληνοποιήσεις» προϊόντων φυτικής, ζωικής και μελισσοκομικής παραγωγής.

– Τιμές που να καλύπτουν το κόστος παραγωγής, ώστε να έχουμε εισόδημα για τις βιοποριστικές και καλλιεργητικές ανάγκες μας.

– Έργα υποδομής για την αντιπλημμυρική θωράκιση της χώρας.