Ενδιαφέροντα είναι τα πορίσματα και οι προτάσεις του Β΄ Πανελληνίου Συνεδρίου με θέμα «Οι άγνωστοι ΡΟΜΑ», στο Βόλο. Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε το Σαββατοκύριακο 18-19/10, στο Συνεδριακό Κέντρο Θεσσαλίας και το διοργάνωσε ο Σύλλογος Συμπαραστάσεως Κρατουμένων «Ο Εσταυρωμένος» της Ιεράς Μητροπόλεως Δημητριάδος. Κεντρικό θέμα του Συνεδρίου ήταν «Οι άγνωστοι ΡΟΜΑ: διάλογος για την ταυτότητα, την εκπαίδευση και την κοινωνική τους ένταξη». Σύμφωνα με τα συμπεράσματα:
Η πλειονότητα των εισηγητών του συνεδρίου διαπίστωσε προβλήματα επικοινωνίας με τους ΡΟΜΑ. Οι Κοινωνικές Υπηρεσίες δηλώνουν δυσκολία κατά την επαφή μαζί τους, καθώς ορισμένοι από αυτούς, λόγω της έλλειψης παιδείας και της κοινωνικής περιφρόνησης, συμπεριφέρονται με πονηρία, αγένεια και απαιτητικότητα. Από την άλλη, πάρα πολλοί άλλοι Ρομά, όπως οι διαμεσολαβητές που μίλησαν στο συνέδριο, αγωνίζονται με αυταπάρνηση και προσωπικό κόστος να αλλάξουν κακές νοοτροπίες.
Η Εκκλησία της Ελλάδος, με φορείς όπως ο «Εσταυρωμένος», «Ο Φάρος του Κόσμου» και η «Κιβωτός του Κόσμου», προσπαθεί να οδηγήσει τα παιδιά των Ρομά στα σχολεία και να τα βοηθήσει να αγαπήσουν τα γράμματα, καθώς πολλές οικογένειες, λόγω των συχνών μετακινήσεων, αδυνατούν να προσφέρουν σταθερό σχολικό περιβάλλον. Χρειάστηκε υπομονή και επιμονή για να προσεγγίσει τους Ρομά και να κερδίσει την εμπιστοσύνη τους. Υιοθέτησε τη δραστική παρέμβαση με πράξεις και παραδείγματα και δεν περιορίστηκε σε συμβουλές και παραινέσεις. Παρηγορεί ωστόσο το γεγονός ότι η σχολική διαρροή χρόνο με τον χρόνο μειώνεται. Επίσης, εξαιρετικά ελπιδοφόρο νέο αποτελεί η όλο και διευρυνόμενη παρουσία νέων Ρομά στο Πανεπιστήμιο, την Πολιτική ζωή και την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Δεδομένου ότι στην περίπτωσή τους η εξεύρεση νόμιμης βιοποριστικής εργασίας είναι εξαιρετικά δύσκολη έως απίθανη, και δοθέντος, επίσης, σύμφωνα με τον Θεόκριτο, ότι «πενία τέχνας κατεργάζεται», συχνά στις οικογένειες Ρομά υπάρχουν μέλη έγκλειστα σε κάποιο από τα σωφρονιστικά καταστήματα της χώρας. Τα νέα τσιγγανόπουλα έχουν συχνά ένα αρνητικό πρότυπο μπροστά τους. Άλλοτε, πάλι, επειδή οι γονείς τους ασκούν τα πατροπαράδοτα επαγγέλματα, όπως γυρολόγοι, μικροπωλητές ή έμποροι σε λαϊκές αγορές, θεωρούν πως και η δική τους επαγγελματική αποκατάσταση θα είναι η αντίστοιχη. Αυτό πρέπει να αλλάξει και αγωνίζονται προς αυτή την κατεύθυνση οι Εκπαιδευτικοί σε όλα τα μειονοτικά, διαπολιτισμικά και συμβατικά σχολεία.
Άλλη κακή νοοτροπία, ερχόμενη από παλιά, θέλει σε κάποιες οικογένειες τα κορίτσια κλεισμένα στο σπίτι και αποκλεισμένα από την εκπαίδευση. Η μόνη έξοδος διαφυγής για αυτά τα κορίτσια είναι ο γάμος στην άγουρη ηλικία των δώδεκα, δεκατριών, δεκατεσσάρων, στην καλύτερη περίπτωση, ετών με κάποιο, συνήθως λίγο μεγαλύτερο, επίσης ανήλικο παλικάρι. Η κατάστασή τους, όμως, δεν αλλάζει πραγματικά. Κι αυτές μένουν μόνες, αμόρφωτες, ανεπάγγελτες. Φωτεινό παράδειγμα ευαισθητοποίησης και δραστηριοποίησης στην ίδια την κοινότητα Ρομά είναι ο Γυναικείος Σύλλογος Δενδροποτάμου, που ιδρύθηκε το 2002. Με επιμονή, αφοσίωση και συνέπεια, παρά τις δυσκολίες που προβάλλει το στενό και ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον, στηρίζει τη γυναίκα Τσιγγάνα και ωθεί τα παιδιά στην Εκπαίδευση.
Όλοι οι ομιλητές επισήμαναν την διαχρονικά πλημμελή απουσία του Κράτους στην αποδοχή και ένταξη των Ρομά στην κοινωνία. Το Εκπαιδευτικό σύστημα δεν ενθαρρύνει πάντα με τις υπάρχουσες δομές ούτε τους Εκπαιδευτικούς, αλλά ούτε και τους μαθητές για τη συνέχιση και ολοκλήρωση των σπουδών τους.
Επιβάλλεται για να αλλάξουν οι νοοτροπίες η συλλογική δράση όλων των φορέων. Συγκεκριμένα, προτάθηκε από τον Μητροπολίτη Δημητριάδος Ιγνάτιο η σύσταση Συμβουλίου με τη συνεργασία της Τοπικής Εκκλησίας, του Δήμου και του Πανεπιστημίου, με τη διαμεσολάβηση εκπροσώπων Ρομά.