Του
Β.Δ. Αναγνωστόπουλου,
ομότιμου καθηγητή
Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Χαίρομαι κάθε φορά, στις αρχές της νέας χρονιάς, να περιεργάζομαι τα καινούργια ημερολόγια, που ενισχύουν, μπορώ να πω, την αισθητική και τη φιλοκαλία μας, εφόσον είναι συλλεκτικά και με διαχρονική αξία, όπως τα παρακάτω.
-Οι «Ίωνες»-Πολιτιστική Εστία Μικρασιατών Νέας Ιωνίας μάς χαρίζουν σπάνιο υλικό κεντητικής τέχνης με το Ημερολόγιο 2023 Δαντέλες – Κεντίδια, Σχέδια και τεχνοτροπίες από τις αλησμόνητες πατρίδες (κείμενα, φωτογραφικό υλικό και καλλιτεχνική επιμέλεια Αργυρώ Μάμαλη-Κοπάνου, σχήμα pocket book, εκδόσεις ΦΑΟΣ, σελ. 150).
Στο Προλόγισμα διαβάζουμε ότι ανάμεσα στις λαϊκές τέχνες «σημαντική θέση κρατάει η κεντητική που περιλαμβάνει και τη δαντελοπλεκτική». Και οι δύο αυτές «είναι κοπιαστικές και χρονοβόρες απασχολήσεις που απαιτούν φαντασία, καλλιτεχνία, καθώς και συνδυασμό ψυχικών και σωματικών δυνάμεων». Όπως σημειώνει η πρόεδρος της Εστίας «Ίωνες», «οι Μικρασιάτισσες και οι Θρακιώτισσες κεντούσαν και έπλεκαν μέχρι την τελευταία ώρα της Καταστροφής των Πατρίδων τους». Ακολουθεί το εξαιρετικό κείμενο από την καθηγήτρια Λαογραφίας Νάντια Μαχά-Μπιζούμη με τίτλο Τα μικρασιατικά κεντήματα ως τεκμήρια υλικής κουλτούρας και μνήμης (σελ. 5-12).
Έπονται οι θεματικές ενότητες: 1) Σχέδια από τη Σμύρνη, όπου απεικονίζονται σε φυλλάδιο «ηλικίας πλέον των εκατό ετών» που δώρισε στην Εστία η οικογένεια Τσαγκαράκη, λουλούδια, έρωτες, αγγελάκια, ζώδια, ρόδακες, μαίανδροι κ.ά. (σελ. 13-24), 2) Τα Δαντελωτά (σελ. 25-50), όπως φιλέ, κοφτό, πλακέ πάνω σε μεταξωτό μαξιλάρι ή πάνω σε βαμβακερό ύφασμα, κουκουνάρες, σεμέν με σειρές τριφυλλάκι, σεμεδάκια, ρόδακες, μοτίφια ενωμένα κ.ά., 3) Η προίκα του μωρού (σελ. 51-55), 4) Τα προικιά (σελ. 56-78), όπως λευκές κρεβατοστρώσεις, κεντημένα μονογράμματα σε σεντόνι, σε πετσέτες, σε τραπεζομάντηλο, τσεβρέδες μεταξωτοί, μεσοφόρια κ.ά., 5) Η μοδιστρική (σελ. 79-92), νυφικό, γιλέκα, ποδιές, μαξιλάρια κεντημένα, εσάρπες, μποξάς κ.ά., 6) Τα μετρητά κεντητά, όπως τα νούφαρα, σταυροβελονιές, μαίανδρος, πρόσωπα, λουλούδια, παγώνια, χελιδόνια κ.ά. Τέλος, Το εκκλησιαστικό Ημερολόγιο 2023 (σελ. 119-130).
Είναι χάρμα οφθαλμών ο ποταμός με τα εκτυφλωτικά χρώματα στις δαντέλες και τα κεντίδια. Εξαίσια δημιουργήματα της ελληνικής λαϊκής ψυχής, πολιτισμός υψηλής αισθητικής και υλικό σπουδής για όλους!
-Το Ημερολόγιο 2023 του Πολιτιστικού Συλλόγου Μικρασιατών Νέας Ιωνίας Μαγνησίας «Το Εγγλεζονήσι» είναι αφιερωμένο στον Μικρασιάτη συγγραφέα Παναγιώτη Κατσιρέλο (1915-2007), κείμενα – επιμέλεια Ουρανία Σταματιάδυ-Κουτσογιάννη, παραγωγή Καλοστύπης, σχήμα pocket book, σελ. 96.
Τον Κατσιρέλο τον γνώρισα μέσα από το έργο του και δημοσίευσα στον τοπικό Τύπο (8/8/2017) μια εκτενή παρουσίασή του με αφορμή τη συμπλήρωση δέκα χρόνων από τον θάνατό του (βλ. Β. Δ. Αναγνωστόπουλος, Θεσσαλοί Συγγραφείς-Θεωρητικά και Κριτικά για βιβλία και συγγραφείς, Βόλος 2018, εκδ. ΗΒΗ, σελ. 121-126). Εκεί σημείωνα ότι «είχα σχεδιάσει ένα Αφιέρωμα, όχι μόνο γιατί υπήρξε ένας σπουδαίος άνθρωπος και λογοτέχνης, αλλά και για λόγους ηθικής αρχής, ότι δηλαδή οφείλουμε να ενθυμούμαστε και να ενθυμίζουμε τη ζωή και το έργο ανθρώπων που μας ευεργέτησαν με τον δικό τους τρόπο. Δεν έγινε κατορθωτό…», γι’ αυτό και χαίρομαι που έχω στα χέρια μου το πολύτιμο τούτο Ημερολόγιο.
Το αφιέρωμα εκτείνεται στις σελίδες 4 έως 53, όπου καταχωρίζονται αναφορές και απόψεις, σύντομες ή εκτενείς, ανθρώπων του πνεύματος για τον άνθρωπο και λογοτέχνη Παναγιώτη Κατσιρέλο. Μετά τη συνέντευξη από το αρχείο της προέδρου Ουρανίας Σταματιάδου ως εισαγωγή, ακολουθεί η αυτοβιογραφία κι ένα σημείωμα του Δημ. Κωνσταντάρα. Στις σελ. 14-36 έχουμε εκτενή αναφορά στο λογοτεχνικό έργο του Παναγιώτη Κατσιρέλου από τον δημοσιογράφο Τάσο Αυγερινό, όπου παρακολουθούμε το δημιουργικό ταλέντο του συγγραφέα, τις ιδέες, τον ψυχικό και ηθικό κόσμο του μέσα από αποσπάσματα. Και καταλήγει για το έργο του «Κυρ-Παναγιώτη μας»: «Γενικά μπορούμε να πούμε ότι η οπτική γωνία και η στάση ζωής του συγγραφέα είναι αυτή του προοδευτικού ανθρώπου που θέλει έναν κόσμο δίκαιο και ειρηνικό και αγωνίζεται να πραγματοποιηθεί αυτό το όραμα».
Για τον συγγραφέα επίσης έχουν σημειώματα ο Γιώργος Τσιντσίνης, ο ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Χαράλαμπος Χαρίτος, η Βασιλεία Γιασιράνη, ο Ηλίας Ζιώγας, ο Στέφανος Φούσκης, ο Παύλος Μαβίδης, Ο Στέφανος Λάζος, ο Παντελής Μαστρογιάννης, η Γλυκερία Υδραίου. Ακόμη φιλοξενούνται σκίτσα του Κατσιρέλου και ενδιαφέρον φωτογραφικό υλικό από τη ζωή του. Και κλείνει το αφιέρωμα με τα επιλογικά ευχαριστήρια: «Σ’ ευχαριστούμε, κυρ- Παναγιώτη μας, για την πλούσια ιστορική παρακαταθήκη που μας κληροδότησες. Σ’ ευχαριστούμε για την αγάπη που μας ενέπνευσες για τη ζωή, την οικογένεια, τον συνάνθρωπο, την πατρίδα και τους αγώνες για την ελευθερία και τη δημοκρατία».
Τέλος το Ημερολόγιο 2023 κλείνει με φωτογραφικό αρχείο των δράσεων του Συλλόγου του επετειακού έτους 2022.