Ξημερώματα, ο άστεγος κρυωμένος από την παγωνιά βρίσκει τελευταίο καταφύγιο στα Επείγοντα του Νοσοκομείου Βόλου. Οι γιατροί παρέχουν τις πρώτες βοήθειες, αλλά είναι φανερό ότι άλλες είναι ανάγκες του ανθρώπου. Ειδοποιούνται άμεσα οι κοινωνικοί λειτουργοί, οι οποίοι ενεργούν και παρέχονται στον άστεγο ρούχα, φαγητό, αφού πρώτα κάνει μπάνιο. Η συνέχεια όμως είναι ακόμη πιο δύσκολη, αφού θα πρέπει να βρεθεί ένα δημόσιο ίδρυμα για τη φιλοξενία του. Αν μάλιστα είναι και ανασφάλιστος, η προσπάθεια περιπλέκεται περισσότερο.
Η παραπάνω περιγραφή αποτελεί μοτίβο των επιπτώσεων της κρίσης και της φτώχειας στην κοινωνική ζωή. Δεκάδες νεοάστεγοι καταφεύγουν στο Νοσοκομείο για βοήθεια. Την ίδια στιγμή μια άλλη έκφανση της κρίσης αποτελούν οι μοναχικοί νοσηλευόμενοι που συνήθως είναι ηλικιωμένοι. Τουλάχιστον 100 τέτοια περιστατικά εντοπίστηκαν μέσα στο 2012 στο «Αχιλλοπούλειο». Και ο χειρότερος συνδυασμός σε τέτοιες περιπτώσεις ισοδυναμεί με το να είναι κανείς άπορος, άρρωστος και μοναχικός ή άστεγος. Στην Ελλάδα της κρίσης η εξυπηρέτηση αυτών των ανθρώπων από τα δημόσια ιδρύματα δεν είναι αυτονόητη…
Συμπολίτες που μέχρι πρότινος είχαν εργασία, σπίτι και πίστευαν ότι ήταν τακτοποιημένοι, είδαν ξαφνικά τη ζωή τους να ανατρέπεται. Βρέθηκαν στο δρόμο, στο περιθώριο, την εγκατάλειψη. Χωρίς στέγη πλέον αναζητούν καταφύγιο.
Οι νεοάστεγοι είναι η νέα κατηγορία ανθρώπων στην πόλη του Βόλου. Ένα φαινόμενο που «ακουμπά» πλέον και στην καρδιά του Νοσοκομείου. Γιατί εκεί καταφεύγουν συχνά-πυκνά για βοήθεια και φροντίδα.
Τους τελευταίους τρεις μήνες τουλάχιστον οκτώ άστεγοι μετέβησαν στο Νοσοκομείο Βόλου ζητώντας ένα ζεστό χώρο για να γλιτώσουν από το πολύ κρύο που έκανε κάποιες ημέρες. Και ευτυχώς που μέχρι τώρα ο χειμώνας είναι ήπιος.
Η προϊσταμένη του τμήματος Κοινωνικής Υπηρεσίας του Νοσοκομείου Βόλου κ. Αργυρούλα Τζανέτου περιγράφει τις νέες κοινωνικές καταστάσεις που προκάλεσε η κρίση στην Ελλάδα. Η αύξηση των νεοαστέγων, αλλά και των μοναχικών νοσηλευόμενων συμπολιτών είναι γεγονός.
Στην Κοινωνική Υπηρεσία υπηρετούν τέσσερις κοινωνικοί λειτουργοί. Από άποψη αριθμού προσωπικού δεν υπάρχει ζήτημα, καθώς υπήρξαν εποχές με λιγότερο προσωπικό, αλλά και με λιγότερα προβλήματα. Η υπηρεσία έχει διάρκεια ζωής 30 και πλέον χρόνια. Ανέκαθεν ο ρόλος της ήταν η εξυπηρέτηση των κοινωνικοοικονομικά και συναισθηματικά αδυνάτων τόσο αυτών που νοσηλεύονται όσο και των εξωτερικών ασθενών.
«Τα τελευταία όμως χρόνια νέες θεματικές ενότητες έχουνε ενταχθεί στη δράση μας, όπως η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του μαθητικού πληθυσμού για διάφορες ασθένειες, όπως ο ιός HIV και τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα. Συγχρόνως, όμως η κρίση ανέδειξε επιπλέον πολύ μεγάλες ανάγκες, όπως των αστέγων και των μοναχικών συμπολιτών μας, οι οποίοι πέρα από τον κοινωνικό αποκλεισμό που υφίστανται, έρχονται αντιμέτωποι και με την ίδια την ασθένεια» τονίζει η κ. Τζανέτου. Και προσθέτει πως το έργο της Κοινωνικής Υπηρεσίας έχει ενταθεί ιδιαίτερα και λόγω της οικονομικής κρίσης και των κοινωνικών και οικονομικών συνεπειών που προκαλεί.
Οι άστεγοι
Ο χειρότερος συνδυασμός είναι τα τρία «α». Άστεγος, άπορος και άρρωστος. Τα περιστατικά με άστεγους που ήρθε αντιμέτωπη η Κοινωνική Υπηρεσία είναι πολλά. Καλοντυμένοι κύριοι που έρχονται στην Υπηρεσία, ξεσπούν ξαφνικά σε κλάματα, όταν αναφέρουν το πρόβλημά τους.
«Οι άνθρωποι διαβιούν στο δρόμο σε ακατάλληλες συνθήκες στέγασης βιώνοντας την πιο ακραία μορφή φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού. Ενώ πολλοί είναι και εκείνοι που βρίσκονται σε κίνδυνο να χάσουν τη στέγη τους ως αποτέλεσμα της ανεργίας και της επαγγελματικής αβεβαιότητας» σημειώνει η κ. Τζανέτου.
Και συμπληρώνει: «Το πρόβλημα των αστέγων τείνει να πάρει εκρηκτικές διαστάσεις αναδεικνύοντας το έλλειμμα των κοινωνικών, στεγαστικών και προνοιακών πολιτικών στη χώρα μας. Θεσμικά οι άστεγοι έχουν αναγνωριστεί ως ευάλωτη κοινωνική ομάδα που χρήζουν ειδικών μέτρων προστασίας. Αλλά δυστυχώς μέχρι στιγμής, οι παρεχόμενες υπηρεσίες ήταν φιλανθρωπικού τύπου. Το δικαίωμα στη στέγη ακόμη και σήμερα, είναι ζητούμενο για χιλιάδες ανθρώπους πανελλαδικά και δεκάδες τοπικά».
Πώς όμως το Νοσοκομείο βίωνε και βιώνει το θέμα των αστέγων; «Η εμπειρία με τους άστεγους παλιότερα αποτελούταν κυρίως από ψυχικά ασθενείς, από χρήστες εξαρτησιογόνων ασθενών, από αποφυλακισμένους, από ευπαθείς ομάδες μεταναστών. Με την εκδήλωση όμως της κρίσης εδώ και τρία χρόνια περίπου παρουσιάζεται μια νέα γενιά αστέγων που μέχρι πρότινος είχαν ένα ικανοποιητικό επίπεδο ζωής και δεν αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας ή κάποιας μορφής εξάρτηση. Οι ηλικίες των νεοαστέγων είναι μεταξύ 45-60 ετών, άνθρωποι στην ακμή της παραγωγικής τους δύναμη. Συνήθως δεν έχουν οικογένεια ή είναι απομακρυσμένοι από την οικογένεια. Οι περισσότεροι είναι άντρες, σε ποσοστό 80%» αναφέρει η κ. Τζανέτου.
Στο Νοσοκομείο οι άστεγοι έρχονται τις κρύες ημέρες του χειμώνα και ευτυχώς μέχρι στιγμής που ο χειμώνας είναι πιο ήπιος, σε αντίθεση με πέρυσι, όπου ήταν έντονο το φαινόμενο των αστέγων που κούρνιαζαν σε διάφορα σημεία του Νοσοκομείου, οι οποίοι και τελικά φιλοξενούνταν.
Υπάρχουν περιπτώσεις, όπου αργά τη νύχτα οι άστεγοι εμφανίζονται στα Επείγοντα, περιθάλπονται αρχικά από τους γιατρούς και στη συνέχεια αναλαμβάνουν οι κοινωνικοί λειτουργοί για την καθαριότητά τους, αλλά και την παροχή ρούχων και κυρίως φαγητού.
«Βέβαια ο ρόλος του Νοσοκομείου δεν είναι να φιλοξενεί άστεγους. Εμείς ως Κοινωνική Υπηρεσία ερχόμαστε αντιμέτωποι με όλους τους φορείς που έχουν τέτοιο θεσμικό χαρακτήρα για τη στήριξη των άστεγων. Προσπαθούμε να εξυπηρετήσουμε τους άστεγους διοχετεύοντάς τους σε κάποιες δομές τόσο στο Βόλο, όσο σε όλη την Ελλάδα. Άριστη συνεργασία έχουμε με το Δήμο Βόλο και τη Μητρόπολη» τόνισε η κοινωνική λειτουργός.
Τις περισσότερες φορές οι άστεγοι που καταλήγουν στο Νοσοκομείο, είναι άρρωστοι, αδύναμοι σωματικά. Από το κρύο μπορεί να πάθουν πνευμονία.
«Το πρόβλημά μας είναι η αποκατάστασή τους που χρειάζεται ένα προστατευμένο περιβάλλον για την ανάρρωσή τους, όταν φύγουν από το Νοσοκομείο. Τότε το ζήτημα είναι διπλό, καθώς υπάρχουν η ασθένεια και η στέγη. Και ξεκινά μια μεγάλη προσπάθεια από την Υπηρεσία μας σε ποια κοινωνική δομή σε όλη την Ελλάδα θα φιλοξενηθούν αυτοί οι άνθρωποι. Η δημιουργία του Ξενώνα Αστέγων από το Δήμο ήταν μια πολύ καλή εξέλιξη. Αλλά για να φιλοξενηθεί κάποιος εκεί, πρέπει να καλύπτονται κάποιες προϋποθέσεις. Για παράδειγμα άρρωστοι δεν μπορούν να στεγαστούν» επισημαίνει η προϊσταμένη.
Από Σεπτέμβριο μέχρι και Δεκέμβριο περίπου δέκα άστεγοι που μετέβησαν στο Νοσοκομείο, τελικά με τη συνδρομή της Κοινωνικής Υπηρεσίας διοχετεύτηκαν σε διάφορες κοινωνικές προνοιακές δομές εντός και εκτός νομού. Και αυτό επιτεύχθηκε μετά από πολλή προσπάθεια και αγώνα που μπορεί να κράτησε και ένα μήνα.
Ευτυχώς μέχρι στιγμής δεν έχει εκδηλωθεί κάποιο φαινόμενο εγκατάλειψης παιδιών λόγω αδυναμίας φροντίδας από τους γονείς, όπως συνέβη πρόσφατα στην Αθήνα.
«Όταν αντιληφθούμε ότι έρχεται μια οικογένεια με έντονο οικονομικό πρόβλημα, επικοινωνούμε άμεσα με την Κοινωνική Υπηρεσία άλλων φορέων για τη στήριξή της» τονίστηκε από τους αρμόδιους.
«Σημαντικό είναι και ο ρόλος του Κοινωνικού Παντοπωλείου για τη στήριξη των αστέγων» επισημαίνουν οι κοινωνικοί λειτουργοί.
Οι μοναχικοί νοσηλευόμενοι
Εκτός όμως από τους άστεγους, έντονο είναι και το φαινόμενο των μοναχικών νοσηλευόμενων. Όπως αναφέρουν οι κοινωνικοί λειτουργοί, υπάρχουν περιστατικά που ηλικιωμένοι νοσηλεύονταν ακόμη και ένα μήνα, και κανείς από το οικείο περιβάλλον τους δεν ήρθε για να τους δει, να τους συμπαρασταθεί ή να τους φροντίσει.
Πρόκειται για ηλικιωμένους ως επί το πλείστον μετά από κάποιο έμφραγμα, εγκεφαλικό επεισόδιο ή κάτι άλλο, νοσηλεύονται σε Κλινική του «Αχιλλοπούλειου». Οι γιατροί διαπιστώνουν ότι οι ημέρες περνούν, αλλά κανείς δεν έχει έρθει για να τους δει και αμέσως ειδοποιούν την Κοινωνική Υπηρεσία, καθώς πρόκειται για ιδιαίτερο περιστατικό.
Ανθρώπινες ψυχές που αναζητούν τη φροντίδα, ζουν με την ελπίδα ότι η κοινωνική αλληλεγγύη δεν θα τους αφήσει απροστάτευτους.
Το κρίσιμο ζήτημα για ένα μοναχικό νοσηλευόμενο είναι αν μπορεί να αυτοεξυπηρετηθεί μετά τη νοσηλεία του. Σε μια τέτοια περίπτωση, θα επιστρέψει σπίτι του και θα μπορέσει να αναρρώσει έχοντας και τη στήριξη των ανθρώπων από το «Βοήθεια στο Σπίτι», αλλά και υπηρεσιών του Νοσοκομείου.
Μάλιστα, αν ο μοναχικός νοσηλευόμενος είναι ασφαλισμένος, ο ΕΟΠΥΥ συστήνει σε ποια δημόσια δομή θα φιλοξενηθεί εντός νομού, όπως το Γηροκομείο, αλλά και εκτός νομού σε άλλες δομές.
Τι γίνεται, όμως στην περίπτωση που ο μοναχικός είναι και ανασφάλιστος και δεν έχει τη σωματική δύναμη να εξυπηρετηθεί μόνος του; Τότε ξεκινά ένας διαρκής αγώνας από την Κοινωνική Υπηρεσία για τη φροντίδα αυτών των ανθρώπων σε κάποιο ίδρυμα, αφού θα πρέπει να αναρρώσουν για να μην κινδυνεύσει ξανά η ζωή τους.
Η κ. Τζανέτου υπογράμμισε πως «σχεδόν κάθε μέρα ερχόμαστε αντιμέτωποι με μοναχικούς νοσηλευόμενους, αλλά και παρόμοιες περιπτώσεις που είναι εξωτερικοί ασθενείς. Το φαινόμενο παρατηρείται κυρίως σε ηλικιωμένους, οι οποίοι έρχονται για νοσηλεία για κάποιο πρόβλημα, όπως παθολογικό, αναπνευστικό, εγκεφαλικό επεισόδιο ή και θέμα ψυχικής υγείας. Πρόκειται για ανθρώπους που είτε δεν έχουν οικογένεια, είτε δεν έχουν παιδιά είτε τα παιδιά τους βρίσκονται εκτός Ελλάδας. Γι’ αυτό και δεν υπάρχει κάποιο οικείο πρόσωπο από το συγγενικό περιβάλλον ή ακόμη και από τη γειτονιά για να τους βοηθήσει. Σε μια τέτοια περίπτωση ειδοποιούμαστε και αρχίζουμε προσπάθειες για τη φροντίδα του. Τα πράγματα δυσκολεύουν ακόμη περισσότερο, όταν αυτοί οι άνθρωποι είναι και άποροι, δεν έχουν δηλαδή ασφαλιστική κάλυψη. Γιατί σε κάθε περίπτωση ο στόχος είναι να βρεθεί και γι’ αυτούς ένα προστατευμένο περιβάλλον.
Η ίδια υπογράμμισε πως οι μοναχικοί νοσηλευόμενοι ηλικιωμένοι ανήλθαν μέσα στο 2012 ακόμη και στα 100 άτομα.