Του Γ. Καπουρνιώτη
Πριν από αρκετό καιρό ο σαουδάραβας πρίγκιπας Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν, επισκέφτηκε την Ελλάδα μαζί με τους υπουργούς του και μια ομάδα επιχειρηματιών και υπέγραψε συμφωνίες για την αμυντική τεχνολογία, τη διαχείριση των απορριμμάτων, την ενέργεια, τις θαλάσσιες μεταφορές, την ιατρική και την κουλτούρα. Και αναρωτιέμαι τι κουλτουριάρικες ανταλλαγές μπορούμε να έχουμε με τη Σαουδική Αραβία; Το να αγκαλιάζει ένας σαουδάραβας πρίγκιπας τη δυτική κουλτούρα δεν σημαίνει ότι αγκαλιάζει και τις δυτικές δημοκρατικές αξίες. Συνήθως, σαουδαραβική κουλτούρα σημαίνει χτίσιμο τζαμιών και «πολιτιστικών κέντρων» που διαδίδουν τον ισλαμισμό.
Επομένως, το ερώτημα που μου γεννάται είναι, αν η Ελλάδα αποκομίζει αληθινό κέρδος από αυτή την συνάντηση με ηγέτες που δεν διακρίνονται για δημοκρατικές αξίες και ποιο θα είναι το όφελος; Σε τέτοιες περιπτώσεις στο όφελος συνυπολογίζονται τα οικονομικά κέρδη και η πιθανή θετική επίδραση στις κοινωνίες, όπως υποσχέσεις εκδημοκρατισμού ή σεβασμού των διεθνών συνθηκών.
Φυσικά και δεν μπορώ να απαντήσω με μια απλή φράση, δηλαδή, αν είναι σωστό ή λάθος να υποδέχεται ένας δημοκρατικός ηγέτης τον Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν και να του σφίγγει το χέρι. Χρειάζεται ανάλυση γύρω από το τι έχει να κερδίσει από αυτή τη θερμή χειραψία. Εξάλλου, τα περισσότερα χέρια είναι «βρώμικα», άλλα λίγο, άλλα περισσότερο. Και παρότι ο Σαλμάν κατηγορείται για τη δολοφονία του Σαουδάραβα δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι – ήταν πολύ επικριτικός απέναντί του – στο προξενείο της χώρας του στην Κωνσταντινούπολη, είναι σίγουρο ότι κάποια στιγμή στην ιστορία σφίξαμε το χέρι και άλλων προσωπικότητων που έχουν διαπράξει εγκλήματα όπως: Ο Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς Στάλιν, ο Χένρι Κίσινγκερ – βασικός στόχος της πολιτικής του στο Κυπριακό ήταν να ικανοποιηθεί η Τουρκία – κ.ά. Τι κάνουμε σ’ αυτές τις περιπτώσεις; Κάνουμε την καρδιά μας πέτρα;
Δεν ξέρω με βεβαιότητα αν οι σχέσεις με τη Σαουδική Αραβία είναι απαραίτητες για την Ελλάδα. Συνήθως είναι προτιμότερη η συνεργασία υπό όρους, η πολιτική μη αποκλεισμού και ταυτοχρόνως η μη νομιμοποίηση των δικτατορικών και θεοκρατικών καθεστώτων. Προσπαθούμε να επιτύχουμε σε αυτή την αποστολή που έχει κάποιον κίνδυνο, ιδιαίτερα αυτήν την περίοδο, επειδή μετά την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία, τον Φεβρουάριο, η τιμή του αργού πετρελαίου εκτοξεύτηκε στα ύψη. Ας μην ξεχνάμε πως ο πόλεμος ανάγκασε ακόμη και τον πρόεδρο της Αμερικής σε μια ταπεινωτική υποχώρηση. Στην προεκλογική εκστρατεία του 2020, ο Τζο Μπάιντεν, είχε ορκιστεί να τη μετατρέψει σε «παρία», αλλά αναγκάστηκε να συμφιλιωθεί. Τα αποτελέσματα είναι πενιχρά, δεν έχουμε, όμως, άλλη επιλογή.
Όταν η διεθνής κοινότητα αντιμετωπίζει ένα κράτος ως «παρία», το κράτος παίζει με ζήλο τον ρόλο του «παρία». Συνέβη ακόμα και με κράτη που θα μπορούσαν να εκδημοκρατιστούν αν δεν δέχονταν την πίεση που δέχτηκαν, παραδείγματος χάρη η Κούβα και η Βενεζουέλα. Το πιο επικίνδυνο για τις διεθνείς σχέσεις είναι το ότι τα κράτη – «παρίες» τείνουν να συσπειρώνονται. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, πικραμένος και εκνευρισμένος από τη Δύση, πλησίασε ακόμα περισσότερο τον σαουδάραβα πρίγκιπα, ενώ ήταν ορκισμένος εχθρός του και αναγκάστηκε να τον αγκαλιάσει στο Ριάντ τον Απρίλιο, όταν οι δυτικές χώρες τον κατηγόρησαν για τη δολοφονία του Κασόγκι. Ένας από τους παράγοντες αστάθειας στον κόσμο είναι αυτή η ενότητα του επιθετικού Ισλάμ: Αν συσπειρωθούν οι ισλαμιστές με κοινό σκοπό εναντίον της Δύσης, θα ξαναζήσουμε την εποχή των Σταυροφοριών, φυσικά από την ανάποδη.
Τώρα, εφόσον δεν θέλουμε να εισάγουμε ρωσικό πετρέλαιο, στρεφόμαστε στο σαουδαραβικό και δεν είναι η πρώτη φορά. Το θέμα είναι ότι μπορούμε, σαν κράτος, να απαιτήσουμε από τον Μοχάμετ Μπιν Σαλμάν, άφθονο και φτηνό πετρέλαιο, άφθονο και φτηνό φυσικό αέριο από τα τεράστια αποθέματα της Σαουδικής Αραβίας. Για όσους δεν το γνωρίζουν, η αραβική χώρα είναι η τρίτη στον κόσμο σε παραγωγή πετρελαίου και η πέμπτη σε παραγωγή φυσικού αερίου. Γιατί, λοιπόν, αυτή η τεράστια κριτική – δίκαιη ή άδικη – γι’ αυτή την επαφή; Η κριτική ακούγεται εύλογη, όμως, η αιτία της είναι μάλλον το μένος μας εναντίον του «υπευθύνου» και λιγότερο η απέχθεια προς τον Σαλμάν. Αντί, λοιπόν, να τον ενισχύσουμε ώστε να εξασφαλίσει φθηνή ενέργεια για την Ελλάδα από την Σαουδική Αραβία, αναμασάμε τα φληναφήματα για τον δολοφονημένο δημοσιογράφο Τζαμάλ Κασόγκι, ο οποίος, ήταν το όπλο και ο βραχίονας της Χίλαρι Κλίντον και του Ερντογάν, προκειμένου να προωθηθεί η ισλαμική επανάσταση στις αραβικές χώρες, υπό το προσωπείο της «αραβικής άνοιξης». Αν είναι να συνεργαστούμε εμπορικά με τους Σαουδάραβες, το πρωτόκολλο είναι απαραίτητο, η κολακεία επίσης, μαζί με κάποιες απαιτήσεις και διαβεβαιώσεις. Φυσικά και οι κινήσεις του «υπευθύνου» της χώρας είναι «ρεαλιστικές», διότι δεν υπάρχει άλλη διέξοδος, αν οι Έλληνες θέλουν φτηνότερη ενέργεια.
Στην πραγματικότητα, για να μην εξαρτόμαστε από αναξιόπιστα κράτη υπάρχει μια δέσμη λύσεων, όχι μία και μοναδική λύση: Εξοικονόμηση ενέργειας, επιτάχυνση της έρευνας για ανανεώσιμες πηγές, όλα εκείνα που θα μας αποδέσμευαν από το πετρέλαιο των Αράβων που σέρνει πίσω του το χάος. Τούτων λεχθέντων και κάτω από την πίεση για χαμηλότερες τιμές ενέργειας τώρα, πιστεύω, ότι ο «υπεύθυνος» της χώρας, έκανε το σωστό, έκανε αυτό που του ζητάμε.