Τσακαλώτου εφέκτ

Του Νίκου Κυριαζή*

Ως συνέχεια της επιχειρηματολογίας που ανέπτυξα στα προηγούμενα άρθρα μου για την οικονομική πολιτική του κ. Τσακαλώτου, προσθέτω εδώ τα εξής:
Δέκατο, υποχώρηση της δημοκρατίας και των οικονομικών ελευθεριών, που άρχισε το 2010 αλλά κορυφώθηκε με την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, όπως το καταγράφουν όλα τα διεθνή ινστιτούτα. Ως προς τους «Δείκτες Οικονομικής Ελευθερίας», σύμφωνα με το προσκείμενο στους Ρεπουμπλικάνους think tank World Heritage Foundation, το 2018 η Ελλάδα βρίσκονταν στη θέση 115, πίσω από αφρικανικές χώρες όπως η Μποτσουάνα, αλλά και τις λιγότερο δημοκρατικές της ΕΕ, Ουγγαρία και Πολωνία. Το προσκείμενο στους Δημοκρατικούς think tank Ινστιτούτο Fraser δίνει ανάλογη εικόνα, με γενικό χαρακτηρισμό «κυρίως ανελεύθερη» (Mostly unfree).
Αλλά και η κατάταξη ως προς τη δημοκρατία γενικά, δεν είναι καλύτερη. Πως άλλωστε θα μπορούσε να είναι διαφορετικά, όταν ο κ. Τσακαλώτος και η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ έχουν επιβάλλει δημοσιονομική δικτατορία, μεταβάλλοντας πάνω από 4 εκ. Έλληνες πολίτες σε δουλοπάροικους της εφορίας (πάνω από 50% των φορολογουμένων), γιατί αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στη φορολογική πειρατεία που τους έχει επιβάλλει. Αντιμετωπίζουν τον αμείλικτο διωγμό της εφορίας που βέβαια δεν αρμόζει σε δημοκρατικό πολίτευμα. Το σύστημα δε, ταλαντεύεται μεταξύ του τραγικού και του ευτράπελου, με τις διάφορες ΔΟΥ να ανταγωνίζονται ποια θα επιβάλλει πρώτη αναγκαστικά μέτρα, εμποδίζοντας τις άλλες να εισπράξουν! και στερώντας από τους πολίτες ακόμα και το βασικό δικαίωμα να αποφασίσουν ποια βασική οφειλή θα επιλέξουν να καλύψουν πρώτα. Οι ΔΟY δηλαδή συμπεριφέρονται όπως οι παλιοί πειρατές που ανταγωνίζονταν ποιος θα ληστέψει πρώτος τα εμπορικά πλοία. Έτσι, ο κ. Τσακαλώτος παραβιάζει το βασικό δικαίωμα των πολιτών, της ελευθερίας επιλογής.

Στην υποχώρηση της δημοκρατίας και της οικονομικής ελευθερίας έχει ευθύνη όμως και η ΕΕ, γιατί τα παραπάνω γίνονται με συμφωνία της, ή τουλάχιστον ανοχή της, ουσιαστικά εναντίον των υποτιθέμενων δημοκρατικών ιδεωδών που πάνω τους βασίζεται η ΕΕ. Φαίνεται δε υποκριτικό η ΕΕ να σκέπτεται να ενεργοποιήσει το άρθρο 7 της Λισαβόνας εναντίον της Ουγγαρίας και Πολωνίας για την υποχώρηση του κράτους δικαίου και της δημοκρατίας, και να κλείνει τα μάτια για το ίδιο θέμα στην Ελλάδα, όπου, λόγω των πλεονασμάτων που απαιτεί, είναι συνυπεύθυνη για τη φορολογική πειρατεία και την επακόλουθη υποχώρηση της δημοκρατίας.
Στην Ελλάδα, το κράτος, από αρωγός του πολίτη, όπως στις πραγματικές δημοκρατίες, έχει γίνει δυνάστης που τους φτωχοποιεί! Αλλά βέβαια, φαίνεται πως οι κκ. Τσίπρας και Τσακαλώτος δεν πιστεύουν, ως πρώην κομμουνιστές, πραγματικά στη δημοκρατία. Ο κ. Τσίπρας άλλωστε, έχει δηλώσει πως πρότυπό του είναι ο επί μισό αιώνα δικτάτωρ της Κούβας Φιντέλ Κάστρο.

Ενδέκατο, διάρρηξη των σχέσεων εμπιστοσύνης κράτους πολίτη. Η σχέση αυτή, σε αντίθεση με τη βόρεια Ευρώπη, δεν ήταν ποτέ ισχυρή, αλλά από την εποχή των μνημονίων και όσο γίνεται εντονότερα μετά το 2015, χειροτερεύει. Όταν το κράτος αντιμετωπίζει τους πολίτες ως δουλοπάροικους και υπηκόους και όχι ως πολίτες, είναι φυσικό οι πολίτες να αντιδρούν με δυσπιστία προς το κράτος, που εκφράζεται ως φοροδιαφυγή. Όταν συζητά κανείς με ελεύθερους επαγγελματίες κλπ. αποκομίζει την εντύπωση πως, πολύ απλά, επειδή αισθάνονται πως το κράτος τους κλέβει, δεν έχουν απολύτως κανένα ενδοιασμό, ως Ρομπέν των Δασών, να ανταποδώσουν τα ίδια όπως και όσο μπορούν. Αποτέλεσμα είναι η μεγάλη φοροδιαφυγή.
Δωδέκατο, φορολογικός ανταγωνισμός. Οι υψηλοί φορολογικοί συντελεστές, σε σχέση με τους εντός της ΕΕ ανταγωνιστές (Κύπρος, Ιρλανδία, Βουλγαρία, Ρουμανία κλπ.) όπου ο φορολογικός συντελεστής κερδών είναι 10-12.5% (και μπορούν να ισχύσουν και τοπικές ρυθμίσεις), έναντι 29% στην Ελλάδα, έχει ως αποτέλεσμα να μην είναι η χώρα μας ελκυστικός προορισμός για επενδύσεις. Το επενδυτικό κενό υπολογίζεται σε 100 δισ. για την επόμενη πενταετία, και δεν πρόκειται να καλυφθεί όσο δεν διορθώνονται τα παραπάνω. Αποτέλεσμα είναι και η ανεργία να παραμένει υψηλή, και 500.000 νέοι να έχουν «ψηφίσει με τα πόδια τους», κατά της Ελλάδας, αναζητώντας εργασία στο εξωτερικό.

Δέκατο τρίτο, ανώφελο διοικητικό κόστος πολιτικών επιλογών. Ο κ. Τσακαλώτος ασκεί φορολογική πειρατεία. Τα χρέη των πολιτών αυξάνονται κάθε χρόνο έχοντας φτάσει τα 103 δισ, ή 60% του ΑΕΠ τον Νοέμβριο του 2018, και το δημόσιο να χρωστά πάνω από 3 δισ. στους προμηθευτές του, που δείχνει την απάτη του δήθεν πλεονάσματος 3.5%. Το 3.5% αντιστοιχεί σε 6.6 δισ, αλλά αν αφαιρεθούν τα 3, το καθαρό αποτέλεσμα είναι 3.6 δισ, ή 2% του ΑΕΠ. Η δημιουργία του δήθεν υπερπλεονάσματος και η κατανομή του ως ελεημοσύνη σε συνταξιούχους κ.λπ., έχει διπλό κόστος συναλλαγής (transaction cost) σύμφωνα με το γνωστό θεώρημα του νομπελίστα R. Coase. Δημιουργεί διοικητικό κόστος (πλέον των φόρων που εισπράττονται) στους πολίτες και στις κρατικές υπηρεσίες (κόστος είσπραξης, επιβολής κυρώσεων, ελέγχων) και για δεύτερη φορά, διοικητικό κόστος (απασχόλησης υπαλλήλων κλπ.) για τη διανομή των παροχών. Χαμηλότερη φορολογία για όλους, θα είχε καλύτερο τελικό αποτέλεσμα για τους πολίτες, και μικρότερο κόστος συναλλαγής για την οικονομία. Αλλά ο κ. Τσακαλώτος ως μέγας οικονομολόγος, παίζει στα δάχτυλα την οικονομική θεωρία!

Δέκατο τέταρτο, τραπεζική κρίση. Θέλοντας να περάσουν στους πολίτες το παραμύθι της καθαρής εξόδου από τα μνημόνια, δεν δέχτηκαν την πρόταση της προληπτικής γραμμής στήριξης. Με τα τωρινά γεγονότα, φαίνεται πόσο λανθασμένη επιλογή ήταν, για την οποία ευθύνεται αποκλειστικά η κυβέρνηση και ο κ. Τσακαλώτος. Θα χρειασθεί νέα ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, ή πώληση μέρους των κόκκινων δανείων με κρατική εγγύηση, από το «μαξιλάρι», εφόσον η Επιτροπή δεχθεί πως δεν αποτελεί παράνομη κρατική χορηγία. Και στις δύο περιπτώσεις, μειώνεται η αξιοπιστία της Ελλάδας, ξανά, αποκλείεται ο δανεισμός από τις αγορές, και εφόσον χρησιμοποιηθεί το «μαξιλάρι», αυξάνεται επιπλέον το δημόσιο χρέος, δεδομένου πως ορισμένοι πόροι του προέρχονται από το δάνειο του τρίτου μνημονίου. Χωρίς δε την προληπτική γραμμή, χάνεται και το waiver, δηλαδή η δυνατότητα χρηματοδότησης των τραπεζών από την ΕΚΤ, μέσω ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου. Αυτό εντείνει την έλλειψη ρευστότητας των τραπεζών, την αδυναμία τους να χορηγήσουν δάνεια, άρα και την ανάπτυξη, και κάνουν την ανάγκη ανακεφαλαιοποίησης πιο πιθανή. Προφανώς, αντί για το «οι αγορές θα χορεύουν» του κ. Τσίπρα, οι αγορές μας χορεύουν.

Καταλήγοντας, υπογραμμίζω πως για τη σημερινή κατάσταση δεν ευθύνεται μόνο ο ΣΥΡΙΖΑ. Έχω άλλωστε στο παρελθόν ασκήσει δριμεία κριτική στους κ. Αλογοσκούφη, Παπακωνσταντίνου, Βενιζέλο κλπ. Αλλά η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και ο κ. Τσακαλώτος επιδείνωσαν την κατάσταση χωρίς λόγο, στερώντας και τα τελευταία ίχνη αξιοπρέπειας των πολιτών. Ως Έλληνα με εξοργίζει και με προσβάλλει η διπλοπροσωπία και η δουλοπρέπεια της κυβέρνησης, από το «go back Mis Merkel» του κ. Τσίπρα, στο ναι σε όλα από τον νούμερο ένα εχθρό κ. Σόιμπλε που μεταβλήθηκε σε σεβαστό και σοβαρό συνομιλητή.
Με γαλατική ευγένεια, ο υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας κ. Μπρυνό Λεμέρ αποκάλεσε τον κ. Τσακαλώτο φίλο του (Βήμα 19/9/18) αντί για το πραγματικό, υποτελή του, ευτυχής προφανώς για αυτό.

*καθηγητή Τμήματος Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστημίου Θεσσαλίας