Τοπολογία της Ανθρώπινης Ελπίδας Ι: Αρχαίες Γαίες – Σκέψεις ενός ψυχογεωγράφου

Του Νεοκλή Μαντά,
διδάκτορα Πολεοδομίας-Ψυχογεωγραφίας,

Οι γεωγραφικές περιοχές εντοπισμού της ελπίδας αλλάζουν διαχρονικά, σύμφωνα με τα ανεπίσημα αξιώματα που εμφυσούνται στα κεφάλια των θνητών από τις εκάστοτε ιστορικές δεξαμενές σκέψης, μόνο και μόνο για να μπορέσουν να συνεχίσουν να παράγουν σε αυτόν τον ατελή κόσμο που ρίχτηκαν. Αυτά τα αξιώματα επιδιώκουν τη διασφάλιση μιας χωρο-χρονικής κοινωνικής ομοιόστασης, η οποία φαντάζει απαραίτητη σε κάθε βάναυσα τραυματισμένο οργανισμό από τη σκληρά ιστορική πραγματικότητα.
Αλλά σε μια μελανή συγκυρία σαν τη δική μας, όπου κάθε ελπίδα φαίνεται να είναι πατημένη, καμένη, θρυμματισμένη ή κατεστραμμένη, όπου το παρελθόν έχει στιγματιστεί από ασυγχώρητα ανθρώπινα λάθη και το μέλλον μοιάζει να έχει επισφραγιστεί με στατιστικές εμμονές για μια απάνθρωπη οικονομική ανάπτυξη, πού μπορούμε να εντοπίσουμε την ελπίδα μας; Τώρα που σταματήσαμε τα μικροαστικά ταξίδια αναψυχής, που εκτοπιστήκαμε ή αποκλειστήκαμε βίαια από τον δημόσιο χώρο, που μείναμε εκτός των σκηνογραφικών café και των φαντασμαγορικών θεαμάτων. Ψάξαμε σπιθαμή προς σπιθαμή τους τοίχους των σπιτιών μας, μα η ελπίδα πουθενά. Ίσως μόνο κάποια αχνή αχτίδα της να λάμπει πεισματικά στα ενδότερα του εαυτού μας, αργά τη νύχτα, όταν όλοι κοιμούνται. Σκοτεινή μοιάζει να είναι η σύγχρονη τοπολογία της ελπίδας, φτιαγμένη από αποσπάσματα παλιότερων αβάσιμων, διαψευσμένων και επιδερμικών ελπίδων. Ωστόσο, για να γνωρίσουμε τα πραγματικά όριά της, θα πρέπει να ανατρέξουμε στα οικουμενικά αρχεία της εγκεφαλικής ψυχής μας, σε ώρες μεταμεσονύκτιας κοινής (αν)ησυχίας. Έτσι θα νιώσουμε τι είναι σωστό και τι παλαιό σ’ αυτά που προσδοκούμε. Από σήμερα, αφιερώνουμε τα εβδομαδιαία ραντεβού μας στη μελέτη των τεσσάρων τόμων με τις αχειροποίητες εικονικές περιγραφές, που φυλάσσονται καλά στις μυστικές βιβλιοθήκες της Οικουμενικής Ιστορίας.

Ξεκινάμε διαβάζοντας τον πρώτο αρχαίο τόμο. Εστιάζουμε στα αρχέγονα μυστικιστικά τοπία και την πεποίθηση ότι κάποιες θεϊκές ανιμιστικές ενέργειες μεριμνούν για το αιώνιο εξωτικό σκηνικό της ήρεμης αρμονίας που μας περιμένει μεταθανάτια – εκτός τόπου και χρόνου. Οι μεθυστικές νότες από ξόρκια και μαντζούνια, που αναδύονται από τις περγαμηνές σελίδες του, προκαλούν προϊστορικές αναθυμιάσεις ενοράσεων στο σύγχρονο βλέμμα μας. Είναι αξιοπερίεργο το πώς μεταφυσικά αρώματα συνεχίζουν να προκαλούν το θυμικό μας, έστω κι αν έχουν ξεθυμάνει λίγο μέσα στις γυάλες τους.

Περιηγούμαστε μέσα στις μυθικές περιγραφές διάφορων παραδείσιων τοπίων και έχουμε παραισθήσεις χαράγματος ιερών οιωνών στο πίσω κέλυφος του σαρκίου μας. Ένα κίτρινο κερί βουλώνει τα αυτιά μας και μας κάνει να νιώθουμε εκλεκτοί και άξιοι του ευαγγελιζόμενου κόσμου των παλαιών θρησκειών. Μόνη δέσμευση: Η στωική αποδοχή της μαύρης και κακής επίγειας μοίρας. Κωπηλατούμε σε γαλέρες και μαστιγωνόμαστε σε καραβέλες για χάρτες και αστρολάβους άλλων. Το βιβλίο μάς υποσχέθηκε την ευτυχία σε κάποια εύφορα μεταθανάτια λιβάδια. Αναρριχόμαστε στους Κρεμαστούς Κήπους της Βαβυλώνας, τρέχουμε στα Ηλύσια Πεδία, τρώμε τα πάντα εκτός από μήλα στον Κήπο της Εδέμ, συμμετέχουμε σε ιερές σταυροφορίες της Νέας Ιερουσαλήμ, για να φιλήσουμε τελικά τα χώματα των Νέων Ινδιών.
Κι όταν επανερχόμαστε από αυτή την αναλαμπή ελπίδας, συνειδητοποιούμε από πού προέρχεται το βάρος και η παγωμάρα στην καρδιά μας, κάθε βράδυ λίγο μετά το Netflix, τις συνωμοσιολογικές προφητείες και τις αστρολογικές προβλέψεις. Η γη έχει ανακαλυφθεί, τα καράβια που ήμασταν σκλάβοι ακινητοποιήθηκαν και οι αλυσίδες των κωπηλατηρίων δεν λύθηκαν με το που φτάσαμε στον Νέο Κόσμο. Ο παράδεισος ανακαλύφθηκε, μα το κακό μεταδόθηκε στην Αμερική. Εμείς συνεχίζουμε να ανάβουμε τα κεριά που βουλώνουνε τ’ αφτιά μας.

neoklis.mantas@gmail.com