Το νέο ημερολόγιο του Μουσείου Ελιάς και Λαδιού Πηλίου

Της
Μαρίας Σπανού

Με την προσδοκία που φέρνει μια καινούργια χρονιά και με αφετηρία ο καθένας τη δική του ελπίδα για κάθε επανεκκίνηση, καλωσορίζουμε το εικαστικό-λογοτεχνικό ημερολόγιο του Δημήτρη Μοράρου, που αποτελεί θεσμό του Μουσείου Ελιάς και Λαδιού Πηλίου (Άνω Γατζέα).
Στη νέα αυτή συλλεκτική έκδοση ο δημιουργός του εικονογραφεί ποίηση με έναν ιδιότυπο τρόπο. Ο ίδιος, στα προλεγόμενα, σημειώνει τα εξής, που αποτελούν και την πεμπτουσία της θεματικής του: «Και ποια η ανώτερη τέχνη; Η μουσική έχει την άμεση αποδοχή, είναι ανάγκη, παρηγοριά και συντροφιά. Η ποίηση, με τον λόγο – εν αρχή γαρ – μέσα από τις λέξεις – και το πλέξιμο – μπλέξιμό τους, εκφράζει αισθήματα, αλλά και την εποχή της, σε κάθε εποχή. Η άλλη μεγάλη τέχνη – η ζωγραφική – σ’ αυτήν υποκλίνεται! Δ. Μοράρος, Βόλος, Σεπτέμβριος, [ο σκληρός] 2023».
Υποκλίνεται λοιπόν ο Μοράρος με την τέχνη του στην ποίηση και αυτή, κυρίως, προβάλλει, επιδιώκοντας να προσελκύσει την ανάγνωση και μελέτη έργων μεγάλων ποιητών παράλληλα με τη ζωγραφική και, εν προκειμένω, με τα έργα του. Δύσκολο εγχείρημα. Πολλαπλή θέαση της τέχνης επιχειρεί με αποδέκτες όλους εμάς, που αμήχανοι στην αρχή διερευνούμε τα πρώτα ερεθίσματα που έρχονται μέσα από τις εικόνες και τα χρώματα, ταυτόχρονα με τις λέξεις-στίχους κορυφαίων έργων από μεγάλους δημιουργούς: Νίκος Καρούζος, Γιώργος Σεφέρης, Νίκος Εγγονόπουλος, Νίκος Γκάτσος, Κική Δημουλά.
Έτσι, αμήχανα και εγώ προσπάθησα να κατανοήσω πώς το νοηματικό αυτό «παιχνίδι» μπορεί να λειτουργήσει. Μα γρήγορα τα συναισθήματα ξυπνούν και σταδιακά σε κατακλύζουν. Ίσως αυτή να είναι και η εσωτερική προτροπή του Μοράρου. Να ερευνηθούν διακαλλιτεχνικές αναλογίες, κοινές συνισταμένες, κώδικες και κοινοί τρόποι έκφρασης, με στόχο τον διάλογο μεταξύ των τεχνών, τον εντοπισμό κοινής, ίσως, ρότας, που στο τέλος μας επιτρέπει να μιλήσουμε για «ποιητική ζωγραφική» ή για «ζωγραφισμένη ποίηση».
Με τη σκέψη αυτή, έμεινα να ψιθυρίζω στους τελευταίους στίχους του Γιώργου Σεφέρη «Κι εκείνα ακόμη που δεν πέρασαν πρέπει να καούν τούτο το μεσημέρι που καρφώθηκε ο ήλιος στην καρδιά του εκατόφυλλου ρόδου» (από το έργο του «Ό,τι πέρασε», Θερινό Ηλιοστάσιο, ΙΔ’, εκδ. Ίκαρος, 1979). Στίχοι του νομπελίστα ευρηματικά «εντοιχισμένοι» στο εικαστικό έργο του Μοράρου (μήνας Δεκέμβριος), με το απέραντα λαμπυρισμένο πέλαγο σε μια ρευστή ομορφιά, υπαινικτικά έτοιμη να αναφλεγεί, που, όπως και το ποίημα πρωτίστως δίνει το μήνυμα για αναγέννηση.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο πληθωρικός καλλιτέχνης μας ακροβατεί μεταξύ των τεχνών. Είναι ένα θέμα που τον συγκινεί και αποτελεί διαρκή εσωτερική αναζήτησή του. Ο εικαστικός του δρόμος αναμετράται με τον λογοτεχνικό και ενίοτε τον καθοδηγεί. Στο παρόν ημερολόγιο έχουμε να κάνουμε με «συνάντηση κορυφής», όπως εύστοχα παρατηρεί στο μεστό εισαγωγικό της κείμενο η γνωστή συγγραφέας Αγγελική Θάνου – η οποία προαναγγέλλει με δικά της έργα τα υπό έκδοση «Χαϊκού» της. Η ίδια, μεταξύ άλλων υπογραμμίζει, ότι ο Μοράρος «επιθυμεί να σκουντήξει τον θεατή ώστε να λειτουργήσει ως αναγνώστης πολλαπλής οπτικής…». Και το πετυχαίνει.
Σίγουρο είναι ότι το ημερολόγιο αυτό, που υπόσχεται να μας συντροφέψει στη χρονιά που ανατέλλει, μας προσκαλεί να επιβιβαστούμε σε ένα όχημα ενδοσκόπησης και ονείρου∙ άλλοτε να μας φωτίζει ο μήνας με την κείμενη καλλιτεχνική σύνθεση κι άλλοτε να μας την επιστρέφει ως καταστάλαγμα μνήμης, συναισθήματος και έμπνευσης, με ελκυστική στο μάτι εικόνα, μελωδία της ψυχής, όπως η μελωδικότητα των ζωγραφικών έργων και η αστείρευτη πνευματικότητα των στίχων. Ας είναι γούρικο λοιπόν για όλους μας, για μια ανεφέλωτη χρονιά!