Το λεξιλόγιο του καλοκαιριού

Του Γ. Καπουρνιώτη

Διαθέτουν οι εποχές του χρόνου τη δική τους γλώσσα; Έχουν απαντήσει πριν από μας, όπως για όλα, οι ποιητές. Οι λέξεις που συνοδεύουν κάθε εποχή είναι το συμπλήρωμά τους. Και επειδή όλες οι εποχές εργάζονται για το καλοκαίρι, η γλώσσα του καλοκαιριού γίνεται γλώσσα κάθε στιγμής του χρόνου. Τη συναντάς στον δύσκολο χειμώνα, τη βρίσκεις στην έλευση της άνοιξης, την ακούς στην αποχώρηση του φθινοπώρου. Παντού μέσα τους ακτινοβολεί το καλοκαίρι. Θάλασσα, ήλιος, ταξίδι, φως. Η γλώσσα του καλοκαιριού διαποτίζει ως επιθυμία τη γλώσσα όλων των εποχών.

Έτσι το καλοκαίρι εκτός από χρόνος «διακοπών» γίνεται και χρόνος πολιτικής αποχής. Η αποχή σημαίνει απραξία και η απραξία είναι ένας τρόπος να παραμερίσει για λίγο τα προβλήματα και όχι να τα λύσει. Τα υπαρκτά ζητήματα χάνουν την έντασή τους, η σχετική συζήτηση, εάν υπάρχει, είναι ήπια, οι πρωταγωνιστές προσαρμόζονται στην απαίτηση, η πολιτική υποχωρεί. Η ανάπαυλα που κερδίζει προσθέτει μια μικρή ευφορία στο όνειρο των διακοπών και την προσωρινή απελευθέρωση από την εργασία.
Ανάλογα διαμορφώνεται κατά κανόνα και η πολιτική γλώσσα του καλοκαιριού. Απεικονίζει την ανάπαυλα, αποδίδει την απόσταση, την προσωρινή πολιτική ησυχία. Στη δεκαετία του ’80, όταν οι σημερινοί νέοι δεν είχαν ακόμα γεννηθεί, και οι τότε εικοσάρηδες είναι σήμερα -φευ- πενηντάρηδες, ο Ανδρέας Παπανδρέου, όταν του είχε προταθεί να προχωρήσει σε έκτακτες εκλογές καλοκαιριάτικα, είχε απορρίψει την ιδέα, με την ιστορική φράση «να μην χαλάσουμε τα μπάνια του λαού».

Όμως, το φετινό καλοκαίρι, διαφέρει. Δεν θα κοπάσει η πολυλογία στις παραλίες και στα πανηγύρια. Μετά την οριστική διευκρίνιση του χρόνου των εκλογών, την άνοιξη του 2023, τον Αύγουστο στον καλύτερο μήνα του χρόνου, οι λέξεις που θα συζητηθούν περισσότερο θα έχουν διαφορετικό χρώμα και γλώσσα. Ποιες είναι, λοιπόν;
-Η ακρίβεια. Μπορεί αρκετοί πολίτες να πήραν κάποιες επιδοτήσεις, μπορεί 200.000 ακόμα να επωφελήθηκαν από το επίδομα του κοινωνικού τουρισμού, όμως, το κόστος ζωής, η βιωμένη ακρίβεια, το ενεργειακό ζήτημα, ο πληθωρισμός, τα ανεπαρκή εισοδήματα και οι φουσκωμένοι λογαριασμοί συνεχίζουν να μένουν στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης.

– Οι δημοσκοπήσεις. Η διαφορά ανάμεσα στο πρώτο και στο δεύτερο κόμμα, η διαφορά ανάμεσα στο δεύτερο και στο τρίτο κόμμα, οι εκροές και οι εισροές, η διείσδυση στους αναποφάσιστους, το ποσοστό όσων μένουν εκτός βουλής. Από εδώ και πέρα όλα μετράνε! Ποιο θα είναι το κόμμα που μπορεί να εγγυηθεί τη σταθερότητα μετά τις εκλογές της απλής αναλογικής; Ιδιαίτερα, η τέχνη του δημοσκοπικού μετρήματος δεν αφορά μόνο τα ποσοστά, αλλά και τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν το εκλογικό ακροατήριο του εκάστοτε σώματος. Εκτός των ποσοστών που παίρνουν στις δημοσκοπήσεις, είναι και η δημογραφική σύνθεση των ψηφοφόρων τους που έχει ενδιαφέρον, γιατί δείχνουν από πού έρχονται και πού ψηφίζουν!

– Ο Ουκρανικός πόλεμος. Πέντε μήνες μετά την έναρξή του, από ευρωπαϊκή σκοπιά, ο πόλεμος ουσιαστικά πέρασε πια σε δεύτερη μοίρα! Μπορεί να μη βρίσκεται, πια, ούτε στα τριτοδεύτερα θέματα των δελτίων ειδήσεων, αλλά η κατάσταση για τους Ουκρανούς είναι πιο δραματική από ποτέ. Περισσότερο από το ένα τρίτο της χώρας τους έχει χαθεί. Οι δυνάμεις τους εξαντλούνται. Η πίεση είναι ασφυκτική. Ο χρόνος εναντίον τους όσο ποτέ είναι αμείλικτος. Εσωτερικά, ο Ζελένσκι φαίνεται ότι σταδιακά μένει όλο και πιο μόνος σε έναν αγώνα που είναι αδύνατον να κερδίσει και η Ευρώπη, που του υποσχέθηκε πολλά, κάνει τα ελάχιστα…

– Η κατάρρευση της κυβέρνησης Ντράγκι. Μια αποχώρηση του Ιταλού πρωθυπουργού Μάριο Ντάγκι, «πυλώνα για την Ευρώπη», ανοίγει μια «περίοδο αβεβαιοτήτων». Μια ολόκληρη ήπειρος, η δεύτερη πλουσιότερη του πλανήτη, τρέμει! Είναι δυνατόν αυτό το σύστημα να σταθεί απέναντι στη Μόσχα; Ο Μεντβέντεφ γελοιοποιεί την Ευρώπη ρωτώντας ποιος έχει σειρά… Όλα αυτά, έπειτα από μήνες φαιδροτήτων! Ο Πούτιν υποτίθεται ότι πέθαινε, τον ρίχνανε με πραξικόπημα, του έκαναν απόπειρες… Πληροφορίες που φωνάζουν: «Απελπισία». Ο Πούτιν, χαίρει άκρας υγείας. Απλώς είναι αδίστακτος, παρανοϊκός. Παραμένει κυρίαρχος και, δυστυχώς, ίσως, ο απόλυτος νικητής…

– Η τουρκική προκλητικότητα. Μπορεί να θεωρείται πως μετά τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη και τα επακόλουθά της το υπόλοιπο του καλοκαιριού θα είναι σχετικά ήρεμο στο Αιγαίο, όμως, κανείς δεν βάζει και το χέρι του στη φωτιά, καθώς, εν έτη 2022, τίποτα δεν μπορεί να είναι απολύτως δεδομένο. Τίποτα, εκτός από την επαγρύπνηση της ελληνικής πλευράς, που δεν θα ήθελε σε καμία περίπτωση να πιαστεί στον ύπνο από τους γείτονές της.

– Οι πυρκαγιές. Αυτή τη χρονιά, οι αντιπυρικές εργασίες ξεκίνησαν νωρίτερα και τα εργαλεία – μετά το περσινό πάθημα – είναι περισσότερα. Τα τελευταία 10 χρόνια έχουν καεί στην Ελλάδα 10 εκατομμύρια στρέμματα γης – 7,6% της έκτασης όλης της χώρας. Μια έκταση τριπλάσια της Εύβοιας. Πολλές από αυτές τις περιοχές έχουν καεί μια και δυο και τρεις φορές. Η μεγαλύτερη καταστροφή ήταν το 2007, όταν κάηκαν 2,5 εκατομμύρια στρέμματα. Πέρυσι σημειώθηκε η δεύτερη μεγαλύτερη περιβαλλοντική καταστροφή αφού κάηκαν 1,3 εκατομμύρια στρέμματα. Φέτος; Αυτό, όμως, δεν σημαίνει πως η φύση συμβιβάζεται και οι φετινοί καύσωνες ήταν η αιτία να επικυρώσουν το αποτύπωμα της περιβαλλοντικής κρίσης στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου.

Κάθε περίοδος έχει το αφήγημα που της ταιριάζει – και αυτό το αφήγημα θέλει τα δικά του λήμματα, που όσο περνάει ο καιρός αξιοποιούνται διαφορετικά από κάθε πλευρά. Αυτό το καλοκαίρι δεν είναι συνηθισμένο στη σκιά των επιπτώσεων μιας πανδημίας, ενός πολέμου στην Ευρώπη, μιας ενεργειακής κρίσης – με δελτίο σε ρεύμα και καύσιμα από χειμώνα – και μιας αναμενόμενης εκλογικής αναμέτρησης. Οι πολιτικές μας δυνάμεις διαισθάνονται την κρισιμότητα του εναπομείναντος χρόνου, μιας μικρής και συμπυκνωμένης τετραετίας μέσα στην τετραετία.