Από τα τέλη Οκτωβρίου ως τις αρχές Δεκεμβρίου 2022, ο διευθυντής και οι επιστημονικοί συνεργάτες της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών συμμετείχαν στα παρακάτω συνέδρια:
Στη Γενεύη, στις 24 και 25 Οκτωβρίου 2022 πραγματοποιήθηκε η ετήσια Συνάντηση του Ανωτάτου Ινστιτούτου Διεθνών Σπουδών (έδρα Yves Oltramare για τη θρησκεία και την πολιτική), με τίτλο «Femmes de pouvoir religieux» («Γυναίκες θρησκευτικής εξουσίας»). Η Συνάντηση εστίασε στη θέση της γυναίκας στις τρεις μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες και τις σημαντικές θρησκευτικές εξουσίες των γυναικών, που περιορίστηκαν σημαντικά κυρίως στην πρώιμη καπιταλιστική κοινωνία, αντιμετωπίζοντας ουσιαστικά το γεγονός ότι σήμερα οι εκκοσμικευμένες κοινωνίες εμπλέκονται σε μια διαδικασία επαναπροσδιορισμού των σχέσεων των φύλων με τα θρησκευτικά καθιδρύματα, είτε προσφέρουν ευκαιρίες συμμετοχής στις γυναίκες στον δημόσιο χώρο είτε εμπνέουν συντηρητικές επαναστάσεις. Πληροφορίες για την Συνάντηση και το πρόγραμμα είναι διαθέσιμες εδώ https://www.graduateinstitute.ch/communications/events/femmes-de-pouvoir-religieux/.
Μεταξύ των εισηγητών ήταν και ο διευθυντής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου Δρ. Παντελής Καλαϊτζίδης που ανέπτυξε το θέμα «Le pouvoir comme service et sacrifice: Sainte Marie (Skobtsova) de Paris, moniale et révolutionnaire» («Η εξουσία ως διακονία και θυσία: Η αγία Μαρία (Σκόμπτσοβα) των Παρισίων, μοναχή και επαναστάτρια»). Όπως τόνισε, μεταξύ άλλων στην εισήγησή του, η αγία Μαρία ενσαρκώνει έναν «νέου τύπου μοναχισμό», που έρχεται να συναντήσει τις προκλήσεις της νεωτερικότητας και της εκκοσμικευμένης κοινωνίας μέσα στην οποία ζούσε και να απαντήσει στην κριτική για τον κοινωνικό κομφορμισμό του ιστορικού χριστιανισμού. Ο μοναχισμός που βιώνει δεν είναι αναχώρηση από τον κόσμο, αλλά αποταγή του εξουσιαστικού και εγωιστικού πνεύματος του κόσμου. «Στην κρίση δεν θα ερωτηθώ αν εκπλήρωσα τις ασκητικές μου προσπάθειες με επιτυχία ή πόσες μετάνοιες και κομποσκοίνια έκανα», συνήθιζε να λέει η αγία Μαρία, «αλλά θα ερωτηθώ αν τάισα τους πεινασμένους, αν έντυσα τους γυμνούς, αν επισκέφτηκα τους άρρωστους και τους φυλακισμένους. Αυτά θα ερωτηθώ».
* * *
Στο Ελσίνκι, στις 31 Οκτωβρίου και 1 Νοεμβρίου, πραγματοποιήθηκε το Εργαστήριο «Churches at War: Eastern Christianity and the Invasion of Ukraine» («Εκκλησίες σε πόλεμο: Ο ανατολικός χριστιανισμός και η εισβολή στην Ουκρανία»), που οργανώθηκε από το Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι (Κολλέγιο Προκεχωρημένων Σπουδών). Το Εργαστήριο εξερεύνησε την εμπλοκή της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στις πολιτικές και στρατιωτικές βλέψεις του Κρεμλίνου, αλλά και τη διάσταση της αντίστασης στην εισβολή από την πλευρά της αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας. Πληροφορίες για το Εργαστήριο είναι διαθέσιμες εδώ https://blogs.helsinki.fi/churches-at-war/
Ο διευθυντής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου Δρ. Παντελής Καλαϊτζίδης συμμετείχε στο εργαστήριο και ανέπτυξε το θέμα «The emergence of a new theological agenda in Orthodoxy against the background of the war in Ukraine» («Η ανάδυση μιας νέας θεολογικής ατζέντας στην Ορθοδοξία με φόντο τον πόλεμο στην Ουκρανία»). Ο Δρ. Καλαϊτζίδης επικεντρώθηκε στη θεολογική θεμελίωση του πολέμου από την ρωσική πλευρά, στην ανασκευή των ρωσικών θέσεων μέσω της «Διακήρυξης κατά της διδασκαλίας του Ρωσικού Κόσμου» που υπέγραψε μεγάλος αριθμός θεολόγων διεθνώς, στο αίτημα ανανέωσης της Ορθόδοξης θεολογίας και στην γενικότερη ανάγκη καταδίκης του εθνοφυλετισμού κάθε μορφής.
* * *
Από τις 2 ως τις 5 Νοεμβρίου 2022 πραγματοποιήθηκε στη Ρώμη το Συνέδριο «Listening to the East: Synodality in the Life and Mission of the Eastern Orthodox Church» («Ακροώμενοι της Ανατολής: Η συνοδικότητα στη ζωή και την αποστολή της Ορθόδοξης Εκκλησίας»), που οργανώθηκε από το Ποντιφικό Πανεπιστήμιο Angelicum και το Ίδρυμα Pro Oriente, με τη συμμετοχή 80 και πλέον επισκόπων, κληρικών και λαϊκών θεολόγων, κυρίως Ορθοδόξων αλλά και Ρωμαιοκαθολικών. Το Συνέδριο εστίασε στη σημασία της εμπειρίας της συνοδικότητας η οποία χαρακτηρίζει την Ορθόδοξη Εκκλησία, συμβάλλοντας έτσι στην προσπάθεια της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας να ενσωματώσει διδάγματα και θεσμούς συνοδικότητας στις ευρύτερες πρακτικές και δομές της.
Η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου εκπροσωπήθηκε από τον διευθυντή της, Δρ. Παντελή Καλαϊτζίδη, που έκανε παρέμβαση με θέμα «Synodality without Women? Toward the Theological and Ecclesial Overcoming of the Sacralization of the Structures of the Patriarchal Societies» («Συνοδικότητα άνευ γυναικών; Για τη θεολογική και εκκλησιαστική υπέρβαση της ιεροποίησης των δομών της πατριαρχικής κοινωνίας») σε απάντηση της εισήγησης της Δρος Teva Regule (Προέδρου της Ορθοδόξου Θεολογικής Ενώσεως Αμερικής και Μέλους του Δ.Σ. του Κέντρου Διακονισσών «Αγία Φοίβη»), αναδεικνύοντας το πρόβλημα της περιθωριοποίησης του λαϊκού στοιχείου και ιδιαίτερα των γυναικών στη ζωή της Εκκλησίας, καθώς και ανισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών, καρπό ενός κοσμικού ουσιαστικά πνεύματος που θα έπρεπε να μην χαρακτηρίζει την Εκκλησία, εικόνα των Εσχάτων στην Ιστορία. Το κείμενο της παρέμβασης του Δρ. Καλαϊτζίδη δημοσιεύτηκε σε ελληνική μετάφραση στο ιστολόγιο της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών, https://www.polymerwsvolos.org/2022/12/08/synodikotita_aneu-ginekon/.
Στο συνέδριο συμμετείχαν ακόμη εκ μέρους της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών ο π. Αμφιλόχιος Μήλτος, Δρ. Θεολογίας (στο πάνελ «Η συνοδικότητα ως έκφραση της Κοινωνίας στην Εκκλησία»), ο Γιώργος Βλαντής (συντονιστής στο πάνελ «Η συνοδικότητα σε τοπικό επίπεδο») αλλά και η συνεργάτις της Ακαδημίας και Υπεύθυνη Θεολογικών Διαλόγων στη Σύνοδο των Ευρωπαϊκών Εκκλησιών (CEC) Κατερίνα Πεκρίδου (συντονίστρια στα πάνελ «Συνοδικότητα και Πατερικό φρόνημα: Η αλληλεπίδραση ανάμεσα στη Συνοδική και την Πατερική αυθεντία», «Πρακτικές συνοδικότητας» και «Συνοδικότητα και ιεραποστολή στην πρώιμη Οικουμενική κίνηση»). Η βιντεοσκόπηση του Συνεδρίου είναι διαθέσιμη στα κανάλια των οργανωτών, www.youtube.com/channel/UC9AFMp7-PrDF_Xf7n8rj0_Q και www.youtube.com/user/prpust, ενώ το πρόγραμμα και οι πληροφορίες για το Συνέδριο είναι διαθέσιμες εδώ https://angelicum.it/event/listening-to-the-east-synodality-in-the-life-and-mission-of-the-eastern-orthodox-church/
* * *
Με αφορμή τον επικείμενο εορτασμό των 1700 χρόνων από την Α’ Οικουμενική Σύνοδο (325-2025) πραγματοποιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη στις 1 και 2 Δεκεμβρίου διεθνές Διαχριστιανικό Συνέδριο με τίτλο «Πιστεύομεν: The Status Quaestionis and the Neglected Topics of Nicaea and its Creed» («Πιστεύομεν: Η εξέλιξη στην έρευνα και τα αγνοημένα θέματα του Πιστεύω της Νίκαιας»), υπό την αιγίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου και με την οργανωτική ευθύνη του ιταλικού Ιδρύματος Fscire (Fondazione per le scienze religiose, Μπολόνια). Το συνέδριο είχε σκοπό να διερευνήσει νέες προοπτικές στην μελέτη της ιστορίας της δογματικής διδασκαλίας της Α΄ Συνόδου της Νίκαιας, η οποία απετέλεσε ασφαλώς σημείο καμπής στην ιστορία του Χριστιανισμού και ακρογωνιαίο λίθο της διαδικασίας που οδήγησε στην διαμόρφωση του Συμβόλου Νίκαιας-Κωνσταντινουπόλεως. Την έναρξη του συνεδρίου κήρυξε ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος, ενώ στην εναρκτήρια συνεδρία τον λόγο έλαβαν ο Γεν. Γραμματέας του Fscire Καθηγητής Alberto Melloni και ο Σεβ. Μητροπολίτης Γέρων Χαλκηδόνος κ. Εμμανουήλ. Χαιρετισμούς απηύθυναν ο Διευθυντής του Τμήματος «Πίστη και Τάξη» του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών, Αιδ. Δρ. Οdair Pedroso Mateus, ο Σεβ. Μητροπολίτης Άγγελος από την Κοπτική Αρχιεπισκοπή του Λονδίνου και ο Σεβ. Αρχιεπίσκοπος Massimiliano Palinuro, Αποστολικός Βικάριος στην Κωνσταντινούπολη. Ανάμεσα στους εισηγητές του συνεδρίου ήταν και ο επιστημονικός συνεργάτης της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου Δρ. Νίκος Κουρεμένος, ο οποίος μίλησε για τη σύνοδο της Σελεύκιας-Κτησιφώντος (410 μ.Χ.) και την πρόσληψη της Συνόδου της Νίκαιας από τον Περσικό Χριστιανισμό. Εκπροσωπώντας τη Σύνοδο των Ευρωπαϊκών Εκκλησιών, η Κατερίνα Πεκρίδου (που τυγχάνει και επιστημονικός συνεργάτις της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών) συντόνισε μια από της συνεδρίες. Περισσότερα στοιχεία για το Συνέδριο βρίσκονται εδώ https://www.fscire.it/the-status-quaestionis-and-the-neglected-topics-of-nicaea-and-its-creed.
* * *
Τέλος, από τις 1 έως τις 4 Δεκεμβρίου πραγματοποιήθηκε στο Ιάσιο της Ρουμανίας το 5ο Συνέδριο του Ερευνητικού Ινστιτούτου «Άγιος Χρυσόστομος», σε υβριδική μορφή, σε συνεργασία με τη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου του Ιασίου και την τοπική Ορθόδοξη Επισκοπή. Το γενικό θέμα του συνεδρίου ήταν «The pillars of Orthodox Spirituality” («Οι πυλώνες της Ορθόδοξης πνευματικότητας»). Σκοπός του συνεδρίου ήταν να εξετάσει πτυχές της ορθόδοξης πνευματικότητας, όπως αυτή αποτυπώνεται στα κείμενα συγκεκριμένων Πατέρων της Εκκλησίας (λ.χ. Συμεών ο Νέος Θεολόγος) αλλά και στο έργο σύγχρονων θεολόγων με αναφορά στις σημερινές προκλήσεις και τα τρέχοντα προβλήματα. Περισσότερες πληροφορίες για το Συνέδριο βρίσκονται εδώ https://orthodoxresearchgroup.com/oric-conference-2022-iasi-2/
Μεταξύ των ομιλητών του συνεδρίου περιλαμβάνονταν α) Ο αναπληρωτής διευθυντής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου Δρ. Νικόλαος Ασπρούλης, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Eco-dogmatics, Eco-spirituality and the challenge of the climate crisis» («Οικο-δογματική, οικο-πνευματικότητα και η πρόκληση της κλιματικής αλλαγής»). Λαμβάνοντας υπόψη τη ραγδαία επιδείνωση της περιβαλλοντικής κρίσης ο ομιλητής επιχείρησε να περιγράψει τα βασικά σημεία ενός νέου μοντέλου θεολογίας, το οποίο προσπαθεί να αξιοποιήσει τα δεδομένα της οικολογίας και των περιβαλλοντικών σπουδών προκειμένου να ερμηνεύσει τη δογματική πίστη και πνευματικότητα της Εκκλησίας (λ.χ. χριστολογία, ανθρωπολογία, ευχαριστιακό ήθος) με τρόπο που να δίνει απαντήσεις στην οικολογική κρίση, και β) Ο επιστημονικός συνεργάτης της Ακαδημίας, Δρ. Νίκος Τσιρέβελος, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «“You are the salt of the earth” (Μt. 5:13): Christian Witness, Preaching and Education in the Post-Pandemic Period» («“Υμείς εστε το άλας της γης” (Μτ. 5:13): Χριστιανική μαρτυρία, κήρυγμα και εκπαίδευση στην μετα-πανδημική περίοδο»), αναδεικνύοντας τη σημασία του κηρύγματος και της εκπαίδευσης στο πλαίσιο της χριστιανικής ιεραποστολής σε μια εποχή όπως η σημερινή, η οποία προσπαθεί να επανέλθει στην κανονικότητα μετά από την πανδημία του κορωνοϊού.