Της Χαράς Ζήκα,
χημικού, MSc,
δρ Φαρμακευτικής
Υπάρχουν φορές που θέλουμε να αλλάξουμε τη ζωή μας, αλλά δεν ξέρουμε πώς να το καταφέρουμε. Νιώθουμε ότι μας ρουφάει η καθημερινότητα, ότι εξαντλούμαστε ψυχικά από την προσπάθεια ή ότι αγκιστρωνόμαστε σε καταστάσεις που δεν μας αξίζουν, διότι φαίνεται σαν να είμαστε ανίκανοι να κάνουμε οποιαδήποτε αλλαγή.
Η ζωή μας παραμένει ίδια διότι καθημερινά επαναλαμβάνουμε τις ίδιες σκέψεις, οι οποίες μας οδηγούν σε ίδιες συμπεριφορές, ίδιες εμπειρίες και ίδια συναισθήματα που παράγουν και πάλι τις ίδιες σκέψεις. Έτσι, μπαίνουμε σε μια διαδικασία αυτόματου πιλότου, αποκτούμε μια ρομποτική νοοτροπία λόγω του προγραμματισμένου τρόπου ζωής και των ασυνείδητων σκέψεων. Κάθε μέρα ξυπνάμε ίδια ώρα, τρώμε πρωινό στην ίδια καρέκλα, πηγαίνουμε στα ίδια μέρη και το μέλλον γίνεται απόλυτα προβλέψιμο. Αν μπορούσαμε να δούμε σαν ταινία τη ζωή μας, το χθες θα μπορούσε να τοποθετηθεί στο αύριο χωρίς ιδιαίτερη διαφορά. Με αυτόν τον φαύλο κύκλο εκπαιδεύουμε σταδιακά το σώμα να ζει την ίδια κατάσταση 365 μέρες τον χρόνο!
Συνεπώς, για να επιτύχουμε αλλαγή στη ζωή μας, πρέπει να επέλθει μια προσωπική μεταμόρφωση. Αυτό μπορεί να γίνει με επίγνωση των σκέψεων και των υποσυνείδητων συμπεριφορών. Δηλαδή, εντοπίζουμε τις σκέψεις που μας σαμποτάρουν, τις καταγράφουμε και τις τροποποιούμε. Θα πρέπει να ελέγχουμε αν αυτό που σκεφτόμαστε είναι πραγματικότητα ή κατασκεύασμα του νου. Διότι οι σκέψεις μπορεί να βασίζονται σε αληθινό σενάριο ή μπορεί να αναδύονται από τους φόβους και τις ανησυχίες μας.
Όταν πάρουμε την απόφαση για αλλαγή, η μεγάλη δυσκολία είναι στην επανάληψη της νέας συμπεριφοράς. Οι νευροεπιστήμονες χρησιμοποιούν τον όρο «νευρωνική σκαλωσιά» για να περιγράψουν τον τρόπο που δημιουργείται ένα κύκλωμα στον εγκέφαλο. Όπως η σκαλωσιά στήνεται σταδιακά σε ένα οικοδόμημα, έτσι δημιουργούνται συνάψεις στα εγκεφαλικά κύτταρα, χαράζεται μια νέα νευρωνική οδός και χτίζεται μια νέα συμπεριφορά. Το μονοπάτι στο χιόνι αποτελεί ένα άλλο παράδειγμα δημιουργίας νευρωνικής οδού. Το να ανοίξει κανείς το πρώτο μονοπάτι ενέχει κάποια δυσκολία αλλά τα επαναλαμβανόμενα περάσματα σχηματίζουν μια άνετη δίοδο. Ο εγκέφαλος δημιουργεί πολλά τέτοια κυκλώματα αλλά επιβιώνουν όσα χρησιμοποιεί συχνά. Έτσι εξηγείται γιατί αλλάζει πολύ δύσκολα ένα μοτίβο συμπεριφοράς αφού εδραιωθεί.
Άρα, πρέπει να εκπαιδεύουμε τον νου μας να βλέπει ορίζοντα μπροστά και όχι τοίχο. Οι μεγάλες και ξαφνικές αλλαγές είναι δύσκολο να γίνουν, οπότε είναι καλύτερα να ξεκινάμε με μικρά και σταθερά βήματα. Η πίστη στον στόχο ενεργοποιεί την αποφασιστικότητα και η επιβράβευση με μια αγκαλιά στον ίδιο μας τον εαυτό κάθε φορά που κάνει ένα μικρό βήμα, θα κρατήσει σταθερή την πορεία μας προς την αλλαγή.