του Γ. Καπουρνιώτη
Σύμφωνα με εγκύκλιο που έχουν λάβει οι διευθύνσεις των Δημοτικών Σχολείων από το υπουργείο Παιδείας, όσα παιδάκια θα φοιτήσουν στην Α’ τάξη πρέπει να έχουν καλυφθεί με συγκεκριμένα εμβόλια. Όπως αναφέρεται, κατά την περίοδο εγγραφών θα πρέπει οι γονείς και κηδεμόνες να προσκομίσουν αντίγραφο της Κάρτας Εμβολιασμού ή της σχετικής σελίδας του Βιβλιαρίου Υγείας του παιδιού, όπου θα φαίνεται η κατάσταση εμβολιασμού του.
Αναλυτικότερα, ένα εμβόλιο δρα ως εξής: το ανοσοποιητικό σύστημα «εκλαμβάνει» την είσοδο των αδρανοποιημένων ή ζώντων εξασθενημένων βακτηρίων και ιών στον οργανισμό ως αντιγόνα και αρχίζει να παράγει αντισώματα εναντίον τους. Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί η σχέση «κλειδιού-κλειδαριάς» μεταξύ αντιγόνων και αντισωμάτων, καθώς η παραγωγή των αντισωμάτων είναι εξαιρετικά εξειδικευμένη για κάθε αντιγόνο. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο είναι απαραίτητος ο εμβολιασμός με διαφορετικά εμβόλια, ώστε να δημιουργηθεί μια πληθώρα διαφορετικών αντισωμάτων. Έτσι, το σώμα εκπαιδεύεται από μικρή ηλικία πως όταν ξανάρθει σε επαφή με το αντίστοιχο βακτήριο ή ιό, ο οργανισμός το αναγνωρίζει και το «θυμάται», καθώς έπειτα από τον εμβολιασμό έχει αναπτύξει και εξειδικευμένα κύτταρα μνήμης. Το αποτέλεσμα είναι η άμεση καταστροφή των «ξένων εισβολέων» και η αποφυγή εκδήλωσης της ασθένειας. Αυτή η κυτταρική μνήμη διατηρείται ακόμη και δεκαετίες αργότερα και καλείται ανοσία.
Έτσι, με την εισαγωγή των εμβολίων καταπολεμήθηκαν ασθένειες που προκαλούσαν επιδημίες και είχαν σαν αποτέλεσμα να αφήνουν σε αρκετές περιπτώσεις βαριά κατάλοιπα και ακόμα πολλούς θανάτους σε παιδιά, νέους και ενεργούς ανθρώπους. Έτσι φτάσαμε στο σημείο κάποιες ασθένειες να έχουν σχεδόν εξαφανισθεί από τον αναπτυγμένο κόσμο, συμβάλλοντας σημαντικά στην αύξηση του ορίου επιβίωσης των ανθρώπων. Λοιμώξεις που στο παρελθόν αποτελούσαν αιτία μόνιμης εγκεφαλικής βλάβης, κινητικής παράλυσης, στειρότητας, αναπηριών ή ακόμη και θανάτου, πλέον έχουν εξαλειφθεί. Ασθένειες όπως η πολιομυελίτιδα, ο τέτανος, η ιλαρά, η διφθερίτιδα, η ερυθρά, η παρωτίτιδα είτε δεν εμφανίζονται πια είτε είναι λίγα και μεμονωμένα τα περιστατικά που περιορίζονται κυρίως σε ανεμβολίαστες ομάδες του πληθυσμού. Έτσι από πρώτη αιτία θανάτου τα λοιμώδη νοσήματα πέρασαν στις πρώτες θέσεις αιτιών θανάτου τα νοσήματα φθοράς όπως είναι τα καρδιαγγειακά, οι κακοήθειες και φυσικά λόγω εξέλιξη τα ατυχήματα. Δυστυχώς όμως αυτό δεν ισχύει για όλον τον κόσμο, γιατί στις υπανάπτυκτες χώρες που δεν γίνονται εμβολιασμοί η πρώτη αιτία θανάτου είναι τα λοιμώδη νοσήματα.
Όταν εμβολιάζονται τα παιδιά εκτός από την προστασία που αποκτούν τα ίδια εξασφαλίζεται και η προστασία του περιβάλλοντός τους. Προστατεύονται οι γονείς, τα αδέλφια, οι παππούδες, οι γιαγιάδες και γενικά το κοινωνικό σύνολο, γιατί με τη δημιουργία «ανοσίας αγέλης», δηλαδή ανοσίας ενός μεγάλου μέρους του πληθυσμού οι νόσοι αυτοί δεν εμφανίζονται.
Η «ανοσία της αγέλης» αποτρέπει επίσης τα «ξέσπασμα» της νόσου δυσχεραίνοντας την εξάπλωσή της. Η ασθένεια θα γίνεται όλο και πιο σπάνια και μερικές φορές εξαφανίζεται εντελώς. Παρεμπιπτόντως, η κ. Μαρία Θεοδωρίδου (καθηγήτρια παιδιατρικής) αναφέρει πως: «Ο εμβολιασμός προστατεύει τον ίδιο τον εμβολιαζόμενο αλλά ταυτόχρονα έμμεσα προστατεύει και τους επίνοσους και άλλους ευπαθείς συνανθρώπους στο περιβάλλον του, όπως τα μέλη της οικογένειάς του, τους φίλους του, τους γείτονές του, μειώνοντας τον κίνδυνο μετάδοσης του παθογόνου σε αυτούς. Έμμεσα παρέχει προστασία σε επίνοσα άτομα που μπορεί να ανήκουν σε ομάδες όπου ο εμβολιασμός αντενδείκνυται, όπως τα βρέφη και τα πολύ μικρά παιδιά, ορισμένα ανοσοκατασταλμένα άτομα ή άτομα που για ιατρικούς λόγους δεν μπορούν να εμβολιαστούν. Όταν ένας μεγάλος αριθμός ατόμων έχει εμβολιαστεί, τότε μειώνεται σημαντικά η πιθανότητα μετάδοσης από άτομο σε άτομο». Αυτός είναι και ο λόγος που δεν αρρωσταίνουν τα μη εμβολιασμένα παιδιά και ενήλικες. Να μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν και ειδικές κατηγορίες ασθενών όπως τα παιδιά με κακοήθειες, κάποια σύνδρομα, με νεφροπάθειες, αιματολογικές παθήσεις που δεν μπορούν να εμβολιαστούν και εξασφαλίζεται η επιβίωσή τους από τα εμβολιασμένα άτομα.
Το να μην θέλουμε να εμβολιάσουμε τα παιδιά μας αποτελεί μια εγωιστική και αντικοινωνική συμπεριφορά που βασίζεται στο ότι αφού οι άλλοι εμβολιάζονται δεν υπάρχει κίνδυνος για τα δικά μας παιδιά. Πιστεύω όμως ότι αν αυτοί οι γονείς έπρεπε να πάνε με τα παιδιά τους να ζήσουν σε κάποια υπανάπτυκτη χώρα που χάνονται κάθε χρόνο χιλιάδες παιδιά από νόσους που δεν θα υπήρχαν αν μπορούσαν να είχαν εμβολιαστεί τα εκεί παιδιά, θα άλλαζαν άποψη. Να σκεφτούμε ότι πολλοί από αυτούς τους ίδιους γονείς όταν ταξιδεύουν για τουριστικούς λόγους σε υπανάπτυκτες χώρες, υποβάλλονται οι ίδιοι σε εμβολιασμούς για να μην νοσήσουν. Αυτό δεν είναι εγωιστικό από την μεριά τους; Αν είναι σημαντικό μια κοινωνία να σέβεται το κόκκινο φανάρι στους δρόμους για να μην σκοτώνονται άνθρωποι και να μην υπάρχουν αυτοί που θα λένε εμένα δεν με νοιάζει, εγώ θα περνώ όποτε θέλω, εσείς να προσέχετε να μην σας σκοτώσω, τόσο και πολύ πιο σημαντικό είναι η τήρηση των προγραμμάτων εμβολιασμών.
Σε περίπτωση πτώσης του ποσοστού εμβολιασμένων δεν θα υπάρχει «ανοσία αγέλης», οι νόσοι θα επανεμφανισθούν και οι ανεμβολίαστοι – και μαζί με αυτούς οι πλέον ευάλωτοι – θα νοσήσουν με αποτελέσματα δυσάρεστα και ίσως μη αναμενόμενα, γιατί κανείς δεν γνωρίζει και το πώς θα επανέλθουν αυτές οι νόσοι και αν θα έχουν ακόμα μεγαλύτερες επιπτώσεις από αυτές που ήδη γνωρίζουμε. Κατά συνέπεια, κάθε γονιός πρέπει να κάνει ότι είναι δυνατόν έτσι ώστε το παιδί του να είναι υγιές και προστατευμένο από τις ασθένειες. Ο εμβολιασμός είναι ο καλύτερος δυνατός τρόπος για να το πετύχει. Είναι πάντα προτιμότερο να προλαμβάνουμε μια ασθένεια, αντί να την θεραπεύουμε αφού συμβεί. Αυτό ακριβώς κάνουν τα εμβόλια: σώζουν ζωές. Εάν δεν το κάνετε, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να επανεμφανιστούν εξαιρετικά μεταδοτικές ασθένειες, όπως η ιλαρά, η διφθερίτιδα και η πολιομυελίτιδα, που σε πολλές χώρες έχουν πλέον εξαλειφθεί.
Εν κατακλείδι, τα εμβόλια είναι ασφαλή και αποτελεσματικά. Έχουν δοκιμαστεί αυστηρά και έχει αποδειχθεί ότι προλαμβάνουν σοβαρές ασθένειες, σώζοντας εκατομμύρια παιδικές ζωές κάθε χρόνο. Ο τακτικός εμβολιασμός προσφέρει μακροχρόνια προστασία, έτσι ώστε τα παιδιά να μπορούν να έχουν μια καλή και υγιή ζωή. Όλα τα εμβόλια περνούν από αυστηρούς ελέγχους από επιστήμονες, ιατρούς και οργανισμούς υγείας πριν κυκλοφορήσουν, έτσι ώστε να διασφαλίσουν ότι είναι ασφαλή. Οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής, το Υπουργείο Υγείας και η Ελληνική Παιδιατρική Εταιρία, υποστηρίζουν και συστήνουν θερμά τον εμβολιασμό όλων των παιδιών για την προστασία τους από σοβαρά νοσήματα. Άλλωστε: «Κάλλιον το προλαμβάνειν παρά το θεραπεύειν» (Ιπποκράτειος αρχή).