Ο Απόστολος Στραγαλινός στη «Θ» για το πρώτο του βιβλίο “Η Ελλάδα, μια χώρα κουρασμένη από τα πολλά και τα άσκοπα λόγια”

Ο Βολιώτης Απόστολος Στραγαλινός «κολυμπάει» πολλά χρόνια, και μάλιστα με δεινότητα, στα βαθιά νερά της λογοτεχνίας. Είναι γνωστός μεταφραστής γερμανόφωνων, κορυφαίων πεζογράφων, θητεία που φαίνεται ήταν και η αφετηρία της προσωπικής, συγγραφικής του εκκίνησης.
Η συλλογή διηγημάτων με τον τίτλο «Το πρωί που θα φύγουμε» από τις εκδόσεις Κριτική είναι το πρώτο του βιβλίο που κυκλοφορεί ήδη στα βιβλιοπωλεία. Πρώτο βιβλίο και πρώτη φορά που ο Απόστολος Στραγαλινός εκτίθεται ο ίδιος ως συγγραφέας, αποκαλύπτεται και δεν αποκαλύπτει ως μεταφραστής.

Ο τίτλος του βιβλίου έχει πολλές αναγνώσεις, οι ιστορίες του μπορούν να διαβαστούν έτσι κι αλλιώς, οι ήρωές του άνθρωποι που μόνοι παλεύουν τις αντιφάσεις της ελληνικής πραγματικότητας.

Συνέντευξη
ΛΟΪΖΟΣ ΑΣΒΕΣΤΑΣ

Μακρύς ή… ένα τσιγάρο δρόμος από τη μετάφραση στη συγγραφή;
Θα δανειστώ τα λόγια του Τζακ Κέρουακ από το βιβλίο του The Dharma Bums: «Μια μέρα θα βρω τις κατάλληλες λέξεις και θα είναι απλές». Βέβαια, μέχρι να τις βρει ο Κέρουακ, σήκωσε τους γιακάδες, άναψε τσιγάρο και βγήκε στον δρόμο, εκεί όπου «όλα είναι μπροστά, όπως είναι πάντα στον δρόμο». Στη δική μου διαδρομή η μετάφραση και η συγγραφή διασταυρώθηκαν. Γραπτά στο συρτάρι υπήρχαν πάντοτε. Ωστόσο, προηγήθηκε χρονικά η μετάφραση. Αποτέλεσε απαραίτητη θητεία στην οικονομία του λόγου και συγχρόνως άσκηση ταπεινότητας. Όταν έφτασε η ώρα, ως μεταφραστής βγήκα από το πετσί των συγγραφέων που μεταφράζω, και αποκάλυψα το δικό μου συγγραφικό πετσί. Οι δύο ιδιότητες αλληλοσυμπληρώνονται.

Το διήγημα θεωρείται το δυσκολότερο είδος γραφής στη λογοτεχνία. Εσείς το διαλέξατε στην πρώτη σας συγγραφική προσπάθεια.
Είμαι φίλος της μικρής φόρμας. Στην εποχή των ιλιγγιωδών ταχυτήτων, της πολυπραγμοσύνης, του περισπασμού, το διήγημα και η νουβέλα κερδίζουν έδαφος. Οι αναγνώστες δεν διαθέτουν πια πολύ χρόνο και υπομονή για ανάγνωση ογκωδών βιβλίων. Θα διαβάσουν στο μετρό, λίγο πριν κοιμηθούν, το καλοκαίρι στην παραλία. Επομένως στρέφονται πιο εύκολα στη μικρή φόρμα. Σε μικρά κεφάλαια και σε μικρά διηγήματα, σαν καθημερινές δόσεις ελιξιρίου ζωής για να κατευνάσουν την εξοντωτική καθημερινότητα. Έχω την πεποίθηση εξάλλου, ότι αν δεν είσαι ο νέος Ντοστογιέφσκι, ο Τόμας Μαν ή ο Τζόυς καλύτερα να αποφεύγεις τα επτακοσιοσέλιδα μυθιστορήματα. Δεν υπάρχει περίπτωση να μην πλατειάσει ο λόγος, να μην κάνει κοιλιά η πλοκή, να μην πέσεις στην παγίδα της ατέρμονης αυτοψυχανάλυσης. Πιστεύω ότι μέσα σε διακόσιες ώς τριακόσιες σελίδες μπορείς να πεις, εν ολίγοις, ό,τι έχεις να πεις. Η λιτότητα και η ακρίβεια που οφείλει να διαθέτει ο μεταφραστής, καθώς και το «γερμανικό» ημισφαίριο του εγκεφάλου μου προσωπικά με βοηθούν. Την ίδια αρχή ακολουθώ και με τα έργα που προτείνω και αναλαμβάνω να μεταφράσω.

Προσωπικές ιστορίες τα διηγήματά σας, αλλά ακουμπούν τόσο την κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα, ώστε καταλήγουμε να μιλάμε για σύγχρονα, συλλογικά αδιέξοδα. Ήταν στις προθέσεις σας;
Η Ελλάδα είναι μια χώρα κουρασμένη από τα πολλά και τα άσκοπα λόγια. Η βίαιη φτωχοποίηση έχει αφήσει το στίγμα της, το πηγάδι του ανθρώπινου πόνου είναι χωρίς πάτο. Είναι μια χώρα που αφού έχει στραφεί ενάντια σε όλα, στρεφόμενη πλέον εναντίον του εαυτού της έχει φτάσει στο στάδιο της αυτοκαταστροφής. Στόχος μου ήταν εξαρχής να εκφραστεί το πολιτικό μέσα από τη λογοτεχνία και, αντίστροφα, ο πολιτικός λόγος να είναι δημιουργικά λογοτεχνικός. Σ’ αυτόν τον κόσμο της ασφυξίας, της αβεβαιότητας και της συνεχόμενης διάψευσης κινούνται οι απατρονάριστοι ήρωές μου, μέσα δηλαδή σε συνθήκες που πυροδοτούν την προσωπική τους περιπέτεια.

Νομίζετε ότι μπορεί να ταυτίζονται οι προσωπικές, μικρές ή μεγάλες, με τις συλλογικές διαψεύσεις;
Είναι μια διαπίστωση με την οποία συμπίπτω. Εντούτοις, όποιος έχει φυλλομετρήσει το βιβλίο μου θα συμφωνήσει ότι «το πρωί που θα φύγουμε» δεν ενθαρρύνει τον «αναχωρητισμό». Ούτε τη φυγή στις εξοχές για να πετάξουμε χαρταετό. Η έκβαση της κάθε ιστορίας αφήνει ένα παράθυρο ανοιχτό στην ευόδωση του προσωπικού αγώνα. Κανείς δεν είναι a priori χαμένος. Το μονοπάτι για να το σκάσουμε ο καθένας μόνος κι όλοι μαζί είναι να μη χάσουμε τη λογική μας, αυτό είναι πλέον το έξω από τα καθιερωμένα, όσο κι αν φαίνεται οξύμωρο, να διατηρήσουμε την ανθρωπιά μας, να μη γυρνάμε το κεφάλι στο άδικο, να ανακαλύψουμε τις ύψιστες αξίες της αλληλεγγύης και της φυσικής ενότητας των ανθρώπων, να δημιουργήσουμε, να αμφισβητήσουμε, να επικοινωνήσουμε μεταξύ μας μπας και ανασάνουμε. Για να μην είμαστε υποχρεωμένοι να αντιλαμβανόμαστε τη ζωή μας σ’ αυτόν τον τόπο ως καθημερινό αντάρτικο, που δεν ξέρουμε αύριο τι μας ξημερώνει. Το ζητούμενο πλέον είναι η επεξεργασία και η ερμηνεία της συνθήκης της απόρριψης της σύγχρονης πραγματικότητας να εντοπίζει σωστά τα αίτια και να μη στρέφεται σε σκοτεινές συνωμοτικές δυνάμεις, εξωγήινους σωτήρες και αποδιοπομπαίους τράγους.

Καθημερινοί άνθρωποι οι ήρωές σας. Είναι τελικά οι καθημερινοί άνθρωποι που γράφουν ιστορία ή η ιστορία τούς «καταπίνει»;
Το σκηνικό, όπως ανέφερα, είναι η σύγχρονη Ελλάδα. Που δεν απέχει πολύ από την παλιά. Από αυτή τη συνθήκη αντλώ την ασπαίρουσα ύλη μου και πλάθω ιστορίες για όνειρα φυγής ή επιστροφής, περιπλανήσεις σε δρόμους σκοτεινούς ή σε μονοπάτια του μυαλού και της φαντασίας, ροκεντρόλ αναζητήσεις και εξομολογήσεις πάνω από μια μπάρα. Για κυνηγημένους όπως η Ερίσα, διήγημα το οποίο θα πρότεινα στον νεόκοπο θιασώτη των φρακτών Πύρρο Δήμα να διαβάσει για να θυμηθεί με πόση βαναυσότητα τον υποδέχθηκε φυγά η Ελλάδα, ξυλοδαρμένους φιλέλληνες όπως ο Μάνφρεντ, για φευγάτους όπως ο Τιμολέων, για αμφισβητίες όπως ο Σώτος και ο Χάρης, για αξιοπρεπείς Ινδιάνους της μεγαλούπολης όπως ο Ζήσης και η αινιγματική Ρίτα, για μοιραίους κατασπαραγμένους όπως ο Λέο, για την παιδικότητα που πρέπει να φυλάξουμε με κάθε τρόπο μέσα μας, ώστε να συνεχίζουμε να ονειρευόμαστε, να αισιοδοξούμε και να μη σκληρύνουμε σαν τους άλλους. Όλοι οι ήρωές μου έχουν μια ήρεμη απόγνωση, είναι όμως τα μάτια τους που σπιθίζουν που νιώθεις ότι μπορούν να καταυγάσουν τη νύχτα. Αρκεί να βρεθούν. Να φύγουν για να συναντηθούν. Με κάποιο τρόπο. Η φυγή είναι πρωτίστως προσωπική υπόθεση. Φυγή προς το φως, την ελευθερία. Εκεί που οι φυγές των πολλών γίνονται μια συλλογική δημιουργία. Η ιστορία θα κάνει λάθος αν ξεγράψει αυτούς τους μοναχικούς μαχητές.

Το «πρωί που θα φύγουμε» θα ’ναι και άλλη μέρα; Μια πόρτα που κλείνει αφήνοντας πίσω αδικίες, πικρίες, μικρότητες;
Κάθε πρωί μπορεί να είναι το πρωί που θα φύγουμε. Η συνεκτική κλωστή των διηγημάτων και των ηρώων, είναι η λαχτάρα. Λαχτάρα για ελευθερία, για ελπίδα, για λύτρωση. Για ανοιχτές προοπτικές προσωπικής και συλλογικής νίκης. Θέλω να αφήσω παρακαταθήκη το αβίαστο αποτύπωμα της δικής μου προδομένης γενιάς, το κλίμα μιας ολόκληρης εποχής για τους επόμενους, ένα μανιφέστο για τη λαχτάρα της ελευθερίας, ένα ντοκουμέντο της σημερινής ιστορικής περιόδου μέσα από ρεαλιστικά διηγήματα που ο λυρισμός και η σκληρότητα, η απόγνωση και η ελπίδα, ο πόνος και η αφύπνιση αποτελούν επί μέρους κομμάτια του ψηφιδωτού μιας κοσμολογίας που τη συνέχει μια μυστική εσωτερική συνάφεια.

Ως μεταφραστής κορυφαίων, Γερμανών λογοτεχνών, ποιος είναι αυτός που τελικά σας κέρδισε προσωπικά;
Δεν θα μπορούσα να ξεχωρίσω έναν μόνο χωρίς να αδικήσω δεκάδες άλλους. Η γερμανόφωνη λογοτεχνία προ- και μεταπολεμικά κρύβει εκπληκτικούς θησαυρούς που έχουν μείνει ανεξερεύνητοι, αμετάφραστοι και δυστυχώς απροσπέλαστοι για το αναγνωστικό κοινό που δεν μπορεί να διαβάσει από το πρωτότυπο. Αποστολή μου είναι να οικοδομώ διαπολιτισμικές γέφυρες διαλόγου στον χώρο και στον χώρο, να αναδεικνύω μέσα από τις μεταφράσεις το βάθος και την εξαιρετική ποιότητα και μεγάλων, επισκιασμένων, λησμονημένων ή αδικημένων συγγραφέων που δημιούργησαν κλασικά αριστουργήματα. Και κυρίως, υπηρέτησαν τον ουμανιστικό χαρακτήρα της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας που διαχρονικά έθετε στο επίκεντρο τον άνθρωπο, κάτι που κι εγώ με την πρώτη συλλογή διηγημάτων μου, επιχειρώ.

Οι Εκδόσεις Κριτική, το Filippou Café Classique και το βιβλιοπωλείο Πλαστελίνη προσκαλούν στην παρουσίαση του βιβλίου του Απόστολου Στραγαλινού «Το πρωί που θα φύγουμε» την Παρασκευή 31 Μαΐου, στις 7.30 μ.μ., στο Filippou Café Classique (Ερμού 53-55).
Θα μιλήσουν για το βιβλίο και θα συζητήσουν με τον συγγραφέα: Ελένη Σταμούλη, δημοσιογράφος, Μαρία Αποστολάκη, δικηγόρος ΔΣΑ, Ελένη Γιάλβαλη, φιλόλογος.
Είσοδος ελεύθερη.