«Μικρασιατών δρόμοι», ένα «μακάμι» για τους πρόσφυγες

Της
Ελένης Παπαλοπούλου-Τσέργα,
φιλολόγου, προέδρου
Πολιτιστικού Συλλόγου
Σοφαδιτών Ν. Μαγνησίας

Κυκλοφόρησε, πρόσφατα, από τις εκδόσεις ΗΒΗ, σε ένα καλαίσθητο τομίδιο 126 σελίδων, η εθνογραφική μελέτη της Νατάσας Κουτσοπούλου με τίτλο «Μικρασιατών δρόμοι». Πρόκειται για μια αξιόλογη ερευνητική εργασία που, με την ευκαιρία του εθνικού εορτασμού των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή, θα ενδιέφερε όχι μόνο τους πρόσφυγες, αλλά κάθε συνειδητοποιημένο κάτοικο της Μαγνησίας, αλλά και της Ελλάδας που θα ήθελε να προσεγγίσει το θέμα της προσφυγιάς με τον νου και την καρδιά του.
Γιατί η συγγραφέας προσεγγίζει το θέμα, μ’ έναν πρωτότυπο, εντελώς προσωπικό τρόπο: Αν και χρησιμοποιεί πλούσιο φωτογραφικό και αρχειακό υλικό (μαρτυρίες, χάρτες και καταλόγους), καταφέρνει να συνδυάζει αριστοτεχνικά όλο το ερευνητικό υλικό με λογοτεχνικά κείμενα, πεζά και ποιητικά, δίνοντας ένα γοητευτικό αποτέλεσμα. Κι ενώ η ίδια προαναγγέλλει στην εισαγωγή του βιβλίου ότι προσπάθησε «να περπατήσει τους δρόμους των προσφύγων» από την αρχαιότητα ώς σήμερα βασισμένη στον χώρο και τον χρόνο που δημιούργησαν τον πολιτισμό τους, τις συνθήκες μες τις οποίες τον μετέφεραν και τον ανέπτυξαν στη νέα τους πατρίδα, καταφέρνει, τελικά, όχι μόνο να μας τους περιγράψει, αλλά κυριολεκτικά να μας τους «τραγουδήσει», μ’ έναν δικό της «δρόμο». Γιατί οι «δρόμοι» που χρησιμοποιούνται στη λαϊκή μουσική και πιο συγκεκριμένα στο ρεμπέτικο δεν υποστηρίζονται από συγκεκριμένο θεωρητικό πλαίσιο, αλλά βασίζονται στην τροπική θεωρία των maqam (μακάμια). Η συγγραφέας ευθυγράμμισε τον τρόπο της παρουσίασής της μ’ εκείνον των προσφύγων, που δεν αρκούνταν στο να φτιάξουν την παράγκα τους για να στεγάσουν τη φαμελιά τους, αλλά τη στόλιζαν με τα κοφτά κεντήματα και τα βασιλικά. Έτσι κι εκείνη δεν αρκέστηκε στην επιστημονική τεκμηρίωση του υλικού της, αλλά το ξόμπλιασε με σπαρταριστές μαρτυρίες και λογοτεχνικά κείμενα ντόπιων – και όχι μόνο – συγγραφέων, χαρακτηριστικές φράσεις, παροιμίες και λέξεις των προσφύγων, συνήθειες και μικροχαρές από τη ζωή τους στον συνοικισμό…, ένα πραγματικό προσφυγικό «μακάμι».
Η Νατάσα Κουτσοπούλου με το έργο αυτό τιμά τον Βόλο, τον τόπο όπου ζει σήμερα με την οικογένειά της. Ωστόσο δεν παραμελεί τον τόπο της καταγωγής της, υπηρετώντας τον μέσα από την προφορά της (ως ταμίας) στο Διοικητικό Συμβούλιο του Πολιτιστικού Συλλόγου Σοφαδιτών Ν. Μαγνησίας.
Αγαπητή Νατάσα, θερμά συγχαρητήρια και κάθε επιτυχία!