Λαοκράτης Βάσσης: Εύκολο στην Ελλάδα να κάνουμε αντάρτικο με τα λόγια

Ο Λαοκράτης Βάσσης μίλησε χθες το πρωί με τον Γιάννη Αναστασίου στην εκπομπή «Ξεφυλλίζοντας» στη Θ-TV. Η άκρως ενδιαφέρουσα συζήτηση με τον Ηπειρώτη συγγραφέα του βιβλίου «Το Πολιτιστικό Αντίδοτο στη Χρεοκοπία», που παρουσιάστηκε χθες το απόγευμα στον Βόλο, ξεκίνησε από τον θόρυβο που προκλήθηκε τις τελευταίες ημέρες μετά τη συνέντευξη της τραγουδίστριας Νατάσας Μποφίλιου με τον συγγραφέα Πέτρο Τατσόπουλο και τον δημοσιογράφο Κωνσταντίνο Μπογδάνο να της επιτίθενται με σφοδρότητα, στα όσα υποστήριξε η καλλιτέχνιδα ότι «ψάχνει ηγέτη για να ανέβει στο βουνό», ενώ χαρακτήρισε «δικτατορία την Ευρωπαϊκή Ένωση», δηλώνοντας παράλληλα τροτσκίστρια…

«Η εκφορά σοβαρού πολιτικού λόγου, θέλει και πνευματικότητα. Αυτό καθορίζει τα πάντα. Το υπόβαθρο της πνευματικής προσωπικότητας. Το χαρισματικό λαρύγγι, είναι ένα προνόμιο που χαρίζει η φύση και ο άνθρωπος καλλιεργεί. Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι ο κάθε άνθρωπος είναι αυθεντικός φορέας της πολιτιστικής κατάστασης ενός τόπου. Είναι δικαίωμα του καλλιτέχνη να μιλάει. Και δικαίωμα όλων ημών να ακούμε και να κρίνουμε, αλλά πάντοτε μέσα στο πλαίσιο ευγένειας. Ο καθένας μπορεί να πει τις ακραίες, επαναστατικές απόψεις του. Είναι εύκολο στην Ελλάδα να κάνουμε αντάρτικο με τα λόγια. Όμως εξίσου εύκολο είναι να αποδοκιμάζουμε αφοριστικά, αφού έτσι χάνεται η αλήθεια», σημείωσε ο κ. Βάσσης και πρόσθεσε: «Έχουμε πολλά ελλείμματα σ’ αυτόν τον τόπο. Ένα από αυτά είναι της σοβαρότητας. Δεν έχουμε μάθει να διαλεγόμαστε, με την έννοια ότι διάλογος είναι το ευ ειπείν και δέξασθαι λόγο. Σωστά να μιλάς και σωστά να ακούς και να διαλέγεσαι μ’ αυτόν που ακούς να μιλά. Υπό αυτή την έννοια όλα ετούτα έχουν και μία γραφική διάσταση, γιατί μας πάνε μακριά από τα προβλήματά μας. Το να τσακώνεται μία τραγουδίστρια με έναν πνευματικό άνθρωπο, δεν είναι από τα καλύτερά μας. Κάπου ξεφεύγει στη σφαίρα της γραφικότητας».

Στην αναφορά του Γιάννη Αναστασίου σ’ έναν άλλον καλλιτέχνη, τον τραγουδιστή Νότη Σφακιανάκη, εξίσου γνωστό για τις ακραίες απόψεις του, ο Λαοκράτης Βάσσης σχολίασε: «Πρόκειται για άλλη μία ιστορία που υπάρχει τραγικό μπέρδεμα της καλώς εννοούμενης σχέσης κάποιου με τον τόπο του και την πατριωτική ευαισθησία. Ο συγκεκριμένος κατά καιρούς εκφράζει απόψεις, όχι απλά θολές, αλλά τοξικές. Γιατί στο βάθος κρύβεται ο νοσηρός και τοξικός πόλος της Χρυσής Αυγής, που έχει σχέση με ένα ρεύμα που δεν έπαψε να υπάρχει: Το ρεύμα ενός νοσηρού ελληνοκεντρισμού και ελληνοπάθειας. Να αγαπάμε τον τόπο μας, αλλά με έλλογο τρόπο. Με σοβαρότητα πάνω απ’ όλα, αν και ταυτόχρονα υπάρχει και το αντίθετο ρεύμα να θεωρούμε τη χώρα μας ένα τίποτα. Η Ελλάδα είναι τόπος ιστορικός, με 3-4 χιλιάδες χρόνια ζωής. Αυτή η πορεία έχει τις αντιφάσεις της, αλλά πρέπει να την δούμε με βλέμμα πλατύ, να συμφιλιωθούμε με το παρελθόν και να κάνουμε βήματα προς το μέλλον. Οι Σφακιανάκηδες είναι καρπός μίας σύγχυσης που υπάρχει στα πνευματικά πράγματα και είναι ένα από τα προβλήματα που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε. Διότι πολλοί κινούμαστε ανάμεσα σε αδιέξοδους πόλους. Ένα τέτοιο ακραίο δίπολο είναι εθνικισμός και αποεθνοποίηση. Υπάρχει και η αριστοτελική μεσότητα, η οποία είναι επιβεβλημένη, αν επιθυμούμε να βρούμε σωστή περπατησιά προς το μέλλον».

Πολιτική ευθύνη και κοινωνική συνενοχή

 Τέτοια φαινόμενα έχουν τον πυρήνα τους στον λαϊκισμό, ο οποίος έχει χαλαρώσει τον κοινωνικό συνεκτικό ιστό, ενώ έχει οδηγήσει την πολιτική στο στάδιο της αναξιοπρέπειας και της απόλυτης απαξίωσης, είπε στη συνέχεια ο Γιάννης Αναστασίου, με τον Λαοκράτη Βάσση να απαντά στον παρουσιαστή της Θ-TV:

«Η Μεταπολίτευση είναι μία περίοδος που δεν αναγνώσαμε σωστά μέχρι σήμερα. Δεν βγάλαμε τα συμπεράσματα που πρέπει, γιατί το σκάφος δεν χτύπησε στα βράχια έτσι από μόνο του. Υπάρχουν βαθύτατα αίτια για τη χρεοκοπία του 2009, τα οποία δεν τολμάμε να αναγνώσουμε. Αντιθέτως έχουμε ανάγκη από προσεγγίσεις βαθιές και στοχαστικές, να δούμε τι δεν κάναμε σωστά και πήγε το σκάφος στα βράχια. Για παράδειγμα, υπάρχουν πολιτικές ευθύνες. Οι πολιτικοί είναι η ιθύνουσα αρχή της κοινωνίας. Η πολιτική ευθύνη συνεπάγεται και κοινωνική συνενοχή. Όχι κατά τα παγκαλικά πρότυπα πως «Μαζί τα φάγαμε», γιατί είναι δυσανάλογη η ευθύνη εκείνου που ηγείται και του ηγούμενου, του απλού ανθρώπου».

Στη συνέχεια η συζήτηση περιστράφηκε γύρω από το τελευταίο βιβλίο του κ. Βάσση και κατά πόσο ο πολιτισμός μπορεί να εξελιχθεί σε αντίδοτο για τη χρεοκοπία που βιώνει η Ελλάδα τα τελευταία λόγια. Η τοποθέτηση του συγγραφέα ήταν η ακόλουθη: «Το ζητούμενο είναι ο πολιτισμός να συνδέεται με τη συλλογική ουσία. Με το τι είμαστε. Αν ξεκινάμε από εκεί, τότε όλα τα υπόλοιπα πρέπει να υπηρετούν τον πολιτισμό. Όμως, τότε τίθεται το ερώτημα: Ποιόν πολιτισμό; Διότι εμείς έχουμε μία τεράστια ιστορία πίσω μας και υπάρχει ο κίνδυνος αναζητώντας την ως λύση, να οδηγηθούμε σε λογικές πολιτιστικής συνταγής, που θα είναι ολέθριο. Ο πολιτισμός θέλει ελευθερία. Είναι κατά ένα τρόπο το διαλεκτικό αντίκρισμα της ελευθερίας. Άρα οφείλουμε να δούμε τι εννοούμε αντίδοτο. Όταν έχουμε Ρήγα, έχουμε Κάλβο, έχουμε Σολωμό και θα σταθώ σ’ αυτούς τους τρεις, έχεις ήδη μία πυξίδα για τον πολιτισμό, ο οποίος θα δώσει λύση. Γιατί μέσα από τη σκέψη και την αξιακή βάση αυτών των ανθρώπων, ποτέ δεν θα οδηγηθείς σε περίκλειστες αντιλήψεις. Όπως λέει και ο Κώστας Αξελός, «η Ελλάδα για να βρει τον δρόμο της, πρέπει να είναι Ελλάδα». Άρα πρέπει να πατήσει στη βάση αξιών της. Εκεί θέλει πολλή προσοχή. Μην πάμε σε μία καθοδηγητική λογική και λογική συνταγών, ούτε από την άλλη πλευρά να οδηγηθούμε στην άποψη ότι δεν είμαστε τίποτα και πρέπει να γίνουμε Ευρωπαίοι. Λες κι εμείς δεν είμαστε συνιδρυτική δύναμη της Ευρώπης, δεν είμαστε ένας λαός που έχει μία πνευματική ευγένεια. Δυστυχώς δεν την ξέρουμε και δεν την αναδεικνύουμε».

Από τα τελευταία λόγια του κ. Βάσση προέκυψε η επόμενη ερώτηση του Γιάννη Αναστασίου, που είχε να κάνει με την παιδεία των Ελλήνων, αλλά και τις αλλαγές που μπορούν να έρθουν στην κοινωνία από τους λίγους που παλεύουν και κυνηγούν, όντες φορείς τέτοιων αντιλήψεων, με τον 72χρονο συγγραφέα να λέει από την πλευρά του: «Τέτοιες πρωτοβουλίες κινούν τη φτερωτή της Ιστορίας. Βέβαια, για να δουλέψει η φτερωτή, πρέπει να μπει στο παιχνίδι η μεγάλη συλλογικότητα, στην οποία απευθύνεται. Εδώ έχουμε ένα απλό πράγμα, που πρέπει να δούμε και να καταλάβουμε, ώστε να ξυπνήσουμε: Ο ελληνικός λαός διαθέτει ένα καλό αξιακό υπόστρωμα, το οποίο όμως επικαλύπτεται κατά καιρούς και ιδιαίτερα σε κρίσιμες περιόδους από πολλές αδυναμίες. Να ξυπνήσουν οι αρετές. Η πνευματική πρωτοπορία πρέπει να παίξει τον ρόλο της. Όχι βέβαια με μία αντίληψη αγιοποιητική καθοδήγησης ότι εμείς ξέρουμε την αλήθεια. Την αλήθεια δεν τη γνωρίζει κανείς. Η αλήθεια προκύπτει μέσα από διεργασίες αλληλοπροσδιορισμών. Οι πνευματικοί άνθρωποι μιλάνε, η κοινωνία απαντά. Είναι ένα διαλεκτικό παιχνίδι αυτό, το παιχνίδι της ίδιας της Ιστορίας.

Από εκεί και πέρα, όλα αυτά που λέμε, εντέλει προϋποθέτουν το ποιος θα τα κάνει. Ποιος θα πραγματώσει όλες ετούτες τις καλές σκέψεις. Κι εδώ επανερχόμαστε στο ότι είμαι μία χώρα πολλών ελλειμμάτων. Δεν χρεοκοπήσαμε τυχαία. Η παιδεία μας είναι η μεγάλη πάσχουσα, δυστυχώς, στο θέμα της φιλοσοφίας της. Όπως συμβαίνει με την αριστεία. Είμαστε μία χώρα, που ώρες-ώρες λες: Μα τι γίνεται εδώ; Συζητάμε τα αυτονόητα. Στην Ελλάδα η αριστεία προκαλεί δυσανεξία. Ορισμένοι από την άλλη πλευρά τη βλέπουν φετιχιστικά και στέλνουν την αριστεία στο πεδίο του κοινωνικού δαρβινισμού. Οφείλουμε να βρούμε απαντήσεις σ’ όλα αυτά τα πράγματα και το μείζον είναι να καταλάβουμε ποια είναι η φιλοσοφία της παιδείας μας. Αυτός ο τόπος για να κρατηθεί, χρειάζεται πάνω απ’ όλα παιδεία».

Η ψευδαίσθηση της εθνικής ανεξαρτησίας

Ο Λαοκράτης Βάσσης συνεχίζοντας την αναφορά τους στην αξία της παιδείας, μνημόνευσε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, ανατρέχοντας στον ελληνοϊταλικό πόλεμο: «Στις κρίσιμες περιόδους, οι λαοί κρατιούνται από την ψυχή τους. Το 1940 σαν ακούστηκε το πολεμικό ανακοινωθέν «Αι ημέτεραι δυνάμεις αμύνονται του πατρίου εδάφους», αυτά τα παιδιά που ο Ελύτης στη «Μεγάλη έξοδο» έγραψε για τους νέους με τα πρησμένα πόδια που τους έλεγαν αλήτες, σκαρφάλωσαν μεμιάς στα τρένα και πήγαν να πολεμήσουν. Γιατί; Διότι υπήρχε το αξιακό υπόβαθρο που ξύπνησε από το μήνυμα εκείνων των καιρών. Και τώρα ζούμε δύσκολες καταστάσεις, τις οποίες δεν καταλαβαίνουμε. Για παράδειγμα έχουμε τη ψευδαίσθηση της εθνικής ανεξαρτησίας. Δεν καταλαβαίνουμε ότι δεν είμαστε ένας λαός, που δεν προσδιορίζει μόνος το μέλλον».

Όσο για το εάν λέγονται στην εποχή μας αλήθειες, ο Λαοκράτης Βάσσης δήλωσε κατηγορηματικά: «Την αλήθεια που ζητάμε, πρέπει να την υφάνουμε όλοι μαζί. Είναι ένα ένδυμα, όμως, που ο καθένας οφείλει να καταθέσει τον πνευματικό του οβολό. Χωρίς να νομίζει, ωστόσο, ότι μόνο το δικό του νόμισμα είναι αυθεντικό και όλα τα υπόλοιπα κίβδηλα. Ειδάλλως δεν θα βρούμε τον βηματισμό που θα μας οδηγήσει στο μέλλον. Η Ελλάδα βρίσκεται σε πνευματική ακινησία. Η βελόνα της πυξίδας μας δεν δουλεύει, γι’ αυτό θέλουμε ένα όραμα για το μέλλον».