Η εξημέρωση του ανθρώπου

Της
Χαράς Ζήκα,
χημικού MSc,
δρ Φαρμακευτικής

Στην παιδική ηλικία μαθαίνουμε ποιες συμπεριφορές είναι σωστές και ποιες όχι, με την επιβράβευση και την τιμωρία. Ανάλογα με τη χώρα που γεννιόμαστε μαθαίνουμε τη γλώσσα, τη θρησκεία, τις παραδόσεις και τις ηθικές αξίες αυτή της χώρας. Δεν επιλέξαμε να μάθουμε ελληνικά, δεν επιλέξαμε να γίνουμε χριστιανοί, δεν επιλέξαμε καν το όνομα που έχουμε. Μας επιβλήθηκαν κάποιοι κανόνες, οι οποίοι υπήρχαν πριν τη γέννησή μας. Αν γεννιόμασταν σε άλλη χώρα, θα μιλούσαμε διαφορετική γλώσσα, θα πιστεύαμε σε άλλο θεό, θα είχαμε άλλες πεποιθήσεις και θα ακολουθούσαμε άλλους κανόνες.
Όταν ήμασταν παιδιά, πιστεύαμε όλα όσα μας έλεγαν οι ενήλικες ως απόλυτα και αλάνθαστα. Στην εφηβεία μπορεί να επαναστατούσαμε, αλλά δεν είχαμε τη δύναμη ή τη δυνατότητα να κερδίσουμε την επανάστασή μας. Μέρα με τη μέρα, σιγά σιγά, αλλά σταθερά, διάφορες πληροφορίες μεταβιβάζονταν στο σύστημά μας από το σπίτι, το σχολείο, την εκκλησία ή την τηλεόραση.
Γίναμε πιστό αντίγραφο των πεποιθήσεων των γονιών, των δασκάλων και της θρησκείας. Μάλιστα εξημερωθήκαμε σε τέτοιο βαθμό, που δεν χρειαζόμαστε πλέον κάποιον έξω από μας να δίνει εντολές. Έχουμε δημιουργήσει όλοι έναν Μωυσή μέσα μας, που κρατάει πέτρινες πλάκες με απαγορεύσεις, με κανόνες προσαρμοσμένους στη δική μας πραγματικότητα. Όσο πιο αυστηροί είναι οι κανόνες αυτοί, τόσο περισσότερο υποφέρουμε, φοβόμαστε και γεμίζουμε ενοχές. Ακόμη κι αν οι κανόνες είναι λάθος, τους ακολουθούμε… γιατί έτσι μάθαμε!
Θεωρούμε ότι είναι απόλυτα φυσικό να υποφέρουμε, αφού βλέπουμε ότι όλος ο κόσμος γύρω μας υποφέρει, διότι κυριαρχεί ο φόβος, η βία, το μίσος, ο πόλεμος, ο θυμός, η ζήλια. Καταλαβαίνουμε ότι κάτι δεν έχει δομηθεί σωστά στην κοινωνία μας, ότι κάτι λειτουργεί λάθος και ασφυκτιούμε, αλλά συνεχίζουμε να ακολουθούμε τους ίδιους κανόνες… γιατί έτσι μάθαμε!
Σε όλα αυτά συμμετέχει ο εγκέφαλός μας, ο οποίος είναι μεν ένα εξαιρετικό όργανο που εξασφαλίζει την επιβίωσή μας, όμως μπορεί να μας εγκλωβίσει σε αναποτελεσματικά μοτίβα. Διότι οι σκέψεις και οι πράξεις που επαναλαμβάνουμε, δημιουργούν ένα δίκτυο νευρωνικών συνάψεων. Όσο περισσότερο χρησιμοποιούνται οι συγκεκριμένοι νευρώνες, τόσο πιο ισχυρές γίνονται οι συνδέσεις και τόσο πιο δύσκολο είναι να κάνουμε αλλαγή στις σκέψεις ή τις συμπεριφορές μας.
Είναι ανάγκη περισσότερο από ποτέ να κατανοήσουμε πως αυτή η εξημέρωση που μας έκαναν ως παιδιά, δημιουργεί σύγχυση. Τώρα, ως ενήλικες, πρέπει να αναγνωρίσουμε ποιοι είμαστε πραγματικά, ποιες είναι οι επιθυμίες μας, ποιες από τις πεποιθήσεις που αποκτήσαμε καθορίζουν τη ζωή μας με τρόπο που μετατρέπουν το όνειρό μας σε εφιάλτη και να τις αλλάξουμε, ώστε να μπορέσουμε να ζήσουμε το όνειρο της ζωής μας με τον πιο όμορφο τρόπο.