Για μια Θεσσαλία αλλιώς

του Σταύρου Θεοδωράκη*

Ανάπτυξη. Πάνε πάνω από δέκα χρόνια, από το ξέσπασμα της κρίσης, που η ανάπτυξη αποτελεί το ζητούμενο, στους λόγους των πολιτικών και στις επιθυμίες των πολιτών. Η ανάπτυξη θέλει όραμα. Το όραμα θέλει σχέδιο. Το σχέδιο θέλει οργάνωση. Μόνο έτσι μπορεί μία πόλη, μία περιφέρεια, μία χώρα να σχεδιάσει το Μέλλον της. Ένα μέλλον που θα βασίζεται στα δυνητικά της πλεονεκτήματα (ιστορικά/πολιτισμικά, επιστημονικά, γεωγραφικά).

Η Θεσσαλία, η τρίτη πολυπληθέστερη περιφέρεια της χώρας, παρά τη θέση της στη καρδιά της χώρας, παρά τα πλεονεκτήματά της, παρά τον πλούτο της, παρά την ύπαρξη ισχυρού πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα, κατατάσσεται ένατη από τις δεκατρείς περιφέρειες σε κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Τις προηγούμενες εβδομάδες ανακοινώθηκε το οριστικό κλείσιμο της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης, η οποία βασιζόταν σε προϊόντα της θεσσαλικής γης. Για να μην πάμε σχεδόν τριάντα- εικοσιπέντε χρόνια πίσω, όταν άρχιζε η ερήμωση, με την αποβιομηχάνιση, της Βιομηχανικής Περιοχής του Βόλου, από τις ισχυρότερες της ελληνικής οικονομίας. Σημάδι ότι η αποανάπτυξη δεν σχετίζεται με τα Μνημόνια, αλλά έχει βαθύτερες ρίζες.

Η Θεσσαλία είναι μια περιοχή με πολλά πλεονεκτήματα που μπορούν να αξιοποιηθούν. Και δεν μιλάμε μόνο για την αγροτική παραγωγή -που είναι το πρώτο πράγμα που έρχεται στο μυαλό όλων όταν μιλούν για τη Θεσσαλία- αλλά και για τις υποδομές, τον πολιτισμό, τον τουρισμό, την εκπαίδευση, τη βιομηχανία και τη μεταποίηση.

Στο Ποτάμι πιστεύουμε ότι για μια διατηρήσιμη ανάπτυξη στη Θεσσαλία χρειάζεται συνδυασμός δράσεων, άθροιση δυνάμεων και ισχυρός συντονισμός από την Περιφέρεια. Που πρέπει να εστιάσουμε; Τι πρέπει να γίνει;

Να ολοκληρωθούν και να διευρυνθούν οι υποδομές. Πρέπει να ξεκολλήσει η ολοκλήρωση και του απομένοντος τμήματος του Ε65, ώστε να συνδεθεί η Δυτική Θεσσαλία και η Εγνατία με τους μεγάλους οδικούς άξονες. Να συνδεθεί με αυτοκινητόδρομο (Λάρισα-Κοζάνη) η Θεσσαλία με τη Δυτική Μακεδονία. Να αξιοποιηθεί περισσότερο, με τη δημιουργία και εμπορευματικού σταθμού, το αεροδρόμιο της Νέας Αγχιάλου. Να συνδεθεί το λιμάνι του Βόλου, οδικά και μακροπρόθεσμα και σιδηροδρομικά, με τη Δυτική Θεσσαλία και την Ήπειρο. Να λειτουργήσουν υδατοδρόμια σε Βόλο, Β. Σποράδες, Λίμνη Πλαστήρα, Αγιόκαμπο. Να βελτιωθούν οι λιμενικές εγκαταστάσεις, κάτι που αποτελεί βασική προϋπόθεση τόσο για την αύξηση του εξαγώγιμου προϊόντος της Θεσσαλίας, όσο και για την αύξηση του Τουρισμού. Να δημιουργηθούν μαρίνες για ασφαλή ελλιμενισμό σκαφών στο λιμάνι του Βόλου και του Αγιοκάμπου.
Να προωθηθεί η δημιουργία θεσσαλικού εμπορευματικού κέντρου, με βάση σχετική μελέτη που θα υποδείξει την καλύτερη τοποθεσία του. Θα ήταν περιττό ίσως να ειπωθεί ότι εκεί τα προϊόντα της θεσσαλικής μεταποίησης θα έχουν πρωτεύουσα θέση.

Να ενθαρρυνθεί η ανάπτυξη και δημιουργία ευρυζωνικών δικτύων/προϊόντων στη Θεσσαλία, με την εκμετάλλευση του ευρωπαϊκού προγράμματος WiFI4EU που έχει ως στόχο να ενισχύσει τη δωρεάν ασύρματη συνδεσιμότητα wi-fi για τους πολίτες και τους επισκέπτες σε δημόσιους χώρους.

Να αναδειχθούν τα μοναδικά τουριστικά πλεονεκτήματα της περιοχής. Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, ιδιαίτερα με τα τμήματα αιχμής στον Βόλο και τη Λάρισα, μπορεί να γίνει διεθνές κέντρο επιστημονικού και συνεδριακού τουρισμού. Το ίδιο ισχύει και για τον θρησκευτικό τουρισμό – τα Μετέωρα θα μπορούσαν να δέχονται πολλαπλάσιους προσκυνητές, όχι μόνο για το φυσικό τους κάλλος, αλλά και γι’ αυτό: αυτός είναι ο αναρριχητικός τουρισμός. Και να μάθει ο κόσμος μικρούς, αλλά πολλά υποσχόμενους, πόλους έλξης- το Αρχαίο Θέατρο και η Πινακοθήκη της Λάρισας είναι, ενδεικτικά, δύο από αυτούς. Αλλά εδώ είναι αναγκαία η σύμπραξη του κεντρικού κράτους με την ολοκλήρωση, επιτέλους, της θεσμοθέτησης του εθνικού τουριστικού και χωροταξικού σχεδίου.

Η Θεσσαλία και οι καλλιεργήσιμες γαίες της αντιμετωπίζουν χρόνιο υδατικό έλλειμμα- από τα πέντε εκατομμύρια στρέμματα καλλιεργειών αρδεύονται τα δυόμισι, τα μισά. Η ανάπτυξη στη Θεσσαλία είναι συνυφασμένη με την πρωτογενή παραγωγή. Πρέπει να καλυφθεί το χρόνιο υδατικό έλλειμμα του θεσσαλικού κάμπου με τη μερική μεταφορά νερού της λεκάνης του Αχελώου στη Θεσσαλία. Λελογισμένα βέβαια και χωρίς περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Και να συσταθεί ενιαίος, σε επίπεδο περιφερειακής ενότητας, φορέας διαχείρισης των υδάτων. Και να προχωρήσει άμεσα η αποπεράτωση των υδροηλεκτρικών σταθμών της Μεσοχώρας και της Συκιάς, που συνδέονται με την εκτροπή του Αχελώου, τόσο για την εξασφάλιση υδάτινων πόρων όσο και για την αύξηση της παραγωγής ενέργειας. Νά από πού θα μπορούσε να αρχίσει η απεξάρτηση από τον λιγνίτη. Παράλληλα, με σύγχρονες τεχνολογίες, όπως η χρήση drones, θα μπορούσαν να ελέγχονται οι ανάγκες ύδρευσης ανά καλλιέργεια και οι πιθανές σπατάλες, στέλνοντας στοιχεία σε κέντρο υποστήριξης που θα μπορούσε να συσταθεί σε συνεργασία περιφέρειας και συνεταιρισμών.

Η Θεσσαλία διαθέτει συγκριτικά πλεονεκτήματα για τη δημιουργία και την παραγωγή βιώσιμου και ισότιμα κατανεμημένου πλούτου. Οι προτάσεις που θα αναδειχθούν από το Αναπτυξιακό Συνέδριο της Θεσσαλίας πρέπει να αποτελέσουν τον οδηγό για τον σχεδιασμό ενός λεπτομερούς οδικού χάρτη που θα στοχεύει στην υλοποίησή τους.

Όπως είχα πει και παλιότερα, με αφορμή τη Θεσσαλία και το μέλλον της, «οι πύλες εξόδου από το Μνημόνιο είναι τα χωράφια, οι εξαγωγές, ο τουρισμός και η παιδεία». Και αυτό έχει γενική ισχύ, πέρα από Μνημόνια και πέρα από περιφέρειες. Αλλά ισχύει κατά μείζονα λόγο για τη Θεσσαλία, είναι ο δίαυλος ανάπτυξης που πρέπει να ακολουθήσουμε.

*κείμενο του Σταύρου Θεοδωράκη στην εφημερίδα Ελευθερία της Λάρισας