Φυτά με ψάρια σε θερμοκήπια – Πιλοτικό πρόγραμμα καλλιέργειας από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Τα οφέλη και τις προοπτικές για την εφαρμογή της ενυδρειοπονίας στην Ελλάδα, η οποία συνδυάζει την ιχθυοκαλλιέργεια με την υδροπονική καλλιέργεια φυτών σε θερμοκήπιο, δημιουργώντας ένα κλειστό συμβιωτικό σύστημα, στο οποίο τα φυτά τρέφονται από τα απόβλητα των ψαριών, μειώνοντας με αυτόν τον τρόπο το κόστος παραγωγής, ενώ το καθαρό νερό επιστρέφει πάλι πίσω στα ψάρια, θα εξετάσει η υλοποίηση του εθνικού πιλοτικού προγράμματος FoodOASIS.

Η πιλοτική εφαρμογή του συστήματος για πρώτη φορά στην Ελλάδα, θα γίνει στο Αγρόκτημα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στο Βελεστίνο, ενώ επιστημονικά υπεύθυνος και συντονιστής του παραπάνω ερευνητικού έργου, στο οποίο συμμετέχει και η Σχολή Γεωπονικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, είναι ο αναπληρωτής καθηγητής και διευθυντής στο Εργαστήριο Γεωργικών Κατασκευών και Ελέγχου Περιβάλλοντος κ. Νίκ. Κατσούλας. Η «Θ» συνομίλησε με τον κ. Κατσούλα, ο οποίος διευκρίνισε ότι η υλοποίηση του προγράμματος άρχισε τον περασμένο Ιούλιο και θα διαρκέσει συνολικά τρία χρόνια. Περιλαμβάνει δυο στάδια, όπου στο πρώτο γίνεται η εγκατάσταση πιλοτικών εργαστηριακών συστημάτων, ενώ στη συνέχεια θα γίνει η εφαρμογή σε θερμοκήπιο μικρής κλίμακας 400 τ.μ. στο Αγρόκτημα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Ήδη έχει ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός και δόθηκαν οι υπεργολαβίες για τη συνέχεια του εγχειρήματος.

Ο ίδιος τόνισε πως «τα δύο συστήματα μαζί είναι πιο αποτελεσματικά, από ό,τι είναι το καθένα μόνο του. Το νερό, μέσα στο οποίο εκτρέφονται τα ψάρια, είναι εμπλουτισμένο με αμμωνία, λόγω των αποβλήτων των ψαριών, αλλά και με υπολείμματα της τροφής τους και οδηγείται στο υδροπονικό σύστημα καλλιέργειας των φυτών ως λίπασμα, μειώνοντας με αυτόν τον τρόπο το κόστος παραγωγής». Σε διαφορετική περίπτωση, το νερό αυτό θα αποβαλλόταν στο περιβάλλον. Επίσης, το νερό που περισσεύει από την υδροπονική καλλιέργεια, μπορεί να επιστρέψει πάλι στα ψάρια, καθώς τα φυτά λειτουργούν ως φίλτρο και απορροφούν τα θρεπτικά στοιχεία. «Με αυτόν τον τρόπο, επιτυγχάνεται και η μείωση της χρήσης νερού», προσέθεσε ο ίδιος.

Εξηγώντας τα οφέλη από την εφαρμογή του σε θερμοκήπια, επισήμανε πως «τα ψάρια που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο συγκεκριμένο σύστημα, πρέπει να είναι του γλυκού νερού, ενώ στο εξωτερικό έχει εφαρμοστεί σε καλλιέργειες φυλλωδών λαχανικών, ντομάτας και αγγουριού με αρκετά θετικά αποτελέσματα. Έχουμε δει σε παρόμοια συστήματα στο εξωτερικό αρκετά οφέλη για την καλλιέργεια των φυτών, τα οποία, όμως, οφείλονται και στη σωστή διαχείριση των δύο καλλιεργειών. Επιπλέον, στόχος είναι ο παραγωγός να έχει εμπορικό κέρδος και από τις δύο καλλιέργειες με μειωμένο κόστος παραγωγής, λόγω της εφαρμογής των αρχών της κυκλικής οικονομίας, όπου οι εκροές του ενός συστήματος είναι εισροές για κάποιο άλλο σύστημα».

Σύμφωνα με τον κ. Κατσούλα «τα ψάρια εκτρέφονται σε δεξαμενές, είτε μέσα στο θερμοκήπιο, είτε εκτός θερμοκηπίου. Για την εκτροφή των ψαριών σε δεξαμενές μέσα στο θερμοκήπιο υπάρχει κάποιος περιορισμός, καθώς η θερμοκρασία του νερού δεν θα πρέπει να ανεβαίνει πολύ. Σκοπός είναι να γίνουν και κατάλληλες προτάσεις για την εφαρμογή της νομοθεσίας σχετικά με το σύστημα».
Να αναφερθεί ότι εκτός του Αγροκτήματος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στην πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος συμμετέχουν και οι εταιρείες Αγροτικά Πληροφοριακά Συστήματα ΑΕ και Αφοί Εμμανουηλίδη.

Η Ενυδρειοπονία
Η Ενυδρειοπονία είναι ένα καινοτόμο, αειφορικό σύστημα παραγωγής τροφής, που συνδυάζει την ιχθυοκαλλιέργεια με την υδροπονική καλλιέργεια φυτών, μέσω ανακύκλωσης του νερού. Παρέχει υψηλής ποιότητας τρόφιμα, απαντώντας ταυτοχρόνως στις παγκόσμιες προκλήσεις της μειωμένης χρήσης ενέργειας και νερού αλλά και της βιοασφάλειας. Το πρόγραμμα FoodOASIS στοχεύει α) στην ανάπτυξη της Ενυδρειοπονίας για πρώτη φορά στην Ελλάδα ως ένα σύστημα παραγωγής βιοασφαλούς τροφής, με χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα και υψηλή προστιθέμενη αξία, β) την ανάπτυξη ενός λογισμικού, που θα υποστηρίζει την Ενυδρειοπονία σε αστική και βιομηχανική κλίμακα, παράγοντας νέα τεχνολογία, γ) την ορθολογική διαχείριση και εξοικονόμηση υδάτινων πόρων και δ) τη σύνδεση της ακαδημαϊκής έρευνας σε θέματα Ενυδρειοπονίας με τις ανάγκες της αγοράς και την οικονομία, μέσω της δημιουργίας ενός δικτύου συνεργασίας, που θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα και παραγωγικότητα των επιχειρήσεων, προς την κατεύθυνση της ορθής γεωργικής πρακτικής και αειφορίας.