Επιφυλακτικοί οι αρχιτέκτονες της Μαγνησίας στη θεσμοθέτηση μορφολογικών κανόνων δόμησης

Τις επιφυλάξεις τους για τη «Μελέτη Μορφολογικών Κανόνων Δόμησης και Αρχιτεκτονικής, στις περιοχές εντός και εκτός οικισμών μέχρι 2.000 κατοίκων, των περιφερειακών ενοτήτων Μαγνησίας και Σποράδων της Περιφέρειας Θεσσαλίας», εκφράζουν οι αρχιτέκτονες της περιοχής, θεωρώντας ότι πιθανή εφαρμογή της συγκεκριμένης μελέτης με τη θεσμοθέτηση μορφολογικών κανόνων δόμησης, θα απαξιώσει το ρόλο τους και τις γνώσεις τους στο αντικείμενο και θα δημιουργήσει τη βάση για τη χρήση μελλοντικής βιβλιοθήκης μιας πλατφόρμας κανόνων, με συνέπεια την αλλοίωση του παραδοσιακού οικιστικού τοπίου και τη διαιώνιση των υπαρχόντων παραδειγμάτων προς αποφυγή.

Ειδικότερα, στις 12/2/2016, έπειτα από πρόσκληση του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Μαγνησίας προς τα μέλη του, πραγματοποιήθηκε ανοιχτή συζήτηση για τη «Μελέτη Μορφολογικών Κανόνων Δόμησης και Αρχιτεκτονικής, στις περιοχές εντός και εκτός οικισμών μέχρι 2.000 κατοίκων, των περιφερειακών ενοτήτων Μαγνησίας και Σποράδων της Περιφέρειας Θεσσαλίας», η οποία βρίσκεται σε διαβούλευση από το ΥΠΕΝ. Οι συνάδελφοι που παρευρέθησαν στη συζήτηση, διατύπωσαν τις απόψεις τους μέσα από την επαγγελματική τους εμπειρία στην ευρύτερη περιοχή του Πηλίου αλλά και στους μικρούς οικισμούς του Ν. Μαγνησίας.

Τέθηκαν ορισμένα βασικά ερωτήματα σχετικά με την εν λόγω μελέτη προς διαβούλευση όπως:
– Ποιά είναι η βάση στην οποία αναπτύχθηκε η μελέτη,
– Ποιοί είναι οι κατευθυντήριοι άξονές της,
– Ποιός είναι ο στόχος της και ποιος θα είναι ο ρόλος της στο μέλλον,
– Τι αλλαγές θα επιφέρει στην επαγγελματική δραστηριότητα των Αρχιτεκτόνων,
– Τι επίδραση θα είχε η θεσμοθέτησή της, κατά την εφαρμογή της από του ελεγκτικούς μηχανισμούς.
Βάση αυτών των ερωτημάτων αναπτύχθηκε ένας ουσιαστικός διάλογος, αποφασίστηκαν συγκεκριμένες θέσεις επί του θέματος τόσο για την παρούσα μελέτη όσο και για τον ρόλο της στις επόμενες γενεές και διατυπώθηκαν προτάσεις.

Αποφασίστηκαν ομόφωνα οι κάτωθι γενικές θέσεις επί της μελέτης προς διαβούλευση:
– Εναντιωνόμαστε στην δημιουργία «αρχιτεκτονικών συνταγών» και «στείρων» μορφολογικών τυπολογιών προς αντιγραφή, που εγκλωβίζουν και κατά συνέπεια ακυρώνουν την αρχιτεκτονική δημιουργία και έκφραση.
– Εναντιωνόμαστε στον περιορισμό της ελευθερίας της σύγχρονης αρχιτεκτονικής δημιουργίας και κριτικής καθώς και των σχεδιαστικών εργαλείων του αρχιτέκτονα.
– Εναντιωνόμαστε στην τυποποίηση των μορφολογικών κανόνων δόμησης καθ’ ότι κάθε οικισμός και κάθε κτίριο αποτελεί μοναδική περίπτωση.
– Εναντιωνόμαστε στην απαξίωση και τυποποίηση του επαγγέλματος του αρχιτέκτονα.
– Εναντιωνόμαστε στην απαξίωση του αντικειμένου σπουδών του αρχιτέκτονα και της επιστημονικής και επαγγελματικής του επάρκειας στη γνωστική περιοχή της αρχιτεκτονικής.
-Επιθυμούμε τη δημιουργική ανάδειξη της φυσιογνωμίας των παραδοσιακών οικισμών και στο σεβασμό των τοπικών χαρακτηριστικών του δομημένου και φυσικού περιβάλλοντος.
Το πλαίσιο γύρω από τους μορφολογικούς κανόνες δόμησης θα πρέπει να αφορά τη σχέση του οικισμού με το φυσικό του περιβάλλον, τον ιστό, τη θέση του κτηρίου στο οικόπεδο, την ογκοπλασία, το μέγιστο ύψος, τις αποστάσεις από τα όριο και όχι συγκεκριμένα μορφολογικά χαρακτηριστικά των κτηρίων.

Διατυπώθηκαν ομόφωνα συγκεκριμένες απόψεις και προτάσεις:
– Πιθανή χρήση της εν λόγω μελέτης ως ένας συμβουλευτικός οδηγός και όχι ως «τυπολόγιο μορφολογικών κανόνων», με στόχο να αποτελέσει ένα από τα εργαλεία για την ανάδειξη του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού.
– Οι προτεινόμενες μελέτες να χρησιμοποιηθούν ως υλικό προς αξιολόγηση σε συνδυασμό με τις χωροταξικές μελέτες ΣΧΟOΑΠ και το υφιστάμενο Π.Δ. του Πηλίου.
– Αξιοποίηση υπαρχόντων μελετών που έχουν πραγματοποιηθεί από φορείς όσον αφορά στην αξιολόγηση του Π.Δ. του Πηλίου.
– Άμεση αξιολόγηση, επικαιροποίηση και αναβάθμιση του υφιστάμενου Π.Δ. του Πηλίου και αποσαφήνιση συγκεκριμένων άρθρων, λαμβάνοντας υπ’ όψιν την υπάρχουσα εμπειρία από την εφαρμογή του. Αξιολόγηση των υπαρχόντων μορφολογικών κανόνων δόμησης όπως ορίζονται στο Π.Δ. σύμφωνα με την ιστορία του κάθε οικισμού, τον διοικητικό του ρόλο και την ιστορική του ανάπτυξη, τα μορφολογικά του χαρακτηριστικά και την παραδοσιακή τυπολογία του, με σεβασμό στο φυσικό του περιβάλλον.
– Ενίσχυση των κεκτημένων επαγγελματικών δικαιωμάτων με τον Ν.4030/11 και προβολή του ρόλου του Αρχιτέκτονα μέσα από την τροποποίηση του Π.Δ. Πηλίου.
– Ολοκλήρωση των μελετών ΣΧΟOΑΠ και άμεση θεσμοθέτησή τους με ΦΕΚ όπου θα καθορίζονται οι χρήσεις γης, οι συντελεστές δόμησης και όρια τα οποία θα συμβάλουν στην ορθή ανάπτυξη της μορφολογίας των οικισμών του Πηλίου και θα αποτελέσουν τη βάση για την αναδιαμόρφωση του υφιστάμενου Π.Δ.
– Επαναξιολόγηση των όρων δόμησης και έλεγχος της ανοικοδόμησης μέσα από τη διαχείριση των κατατμήσεων των οικοπέδων.
– Βάση οποιασδήποτε επέμβασης, αναθεώρησης και επικαιροποίησης θα πρέπει να αποτελέσουν Ευρωπαϊκές οδηγίες, Κανονισμοί, και αναθεωρήσεις αυτών.
– Θα πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν ο νέος χάρτης ΝATURA 2000 καθότι το Πήλιο έχει χαρακτηριστεί ως προστατευόμενη περιοχή NATURA όπου θέτονται τα νέα όρια οικιστικής ανάπτυξης, κάτι το οποίο θα ελέγχεται από τον ανάλογο διοικητικό μηχανισμό.
– Ανάπτυξη ελεγκτικών μηχανισμών σύμφωνα με τους υπάρχοντες ή νέους κανονισμούς για τη σωστή εφαρμογή των μελετών, οι οποίες δε θα προσβάλλουν το οικιστικό και φυσικό τοπίο του Πηλίου. Σημαντικός ο ρόλος του ελεγκτή δόμησης που προβλέπεται από την κείμενη νομοθεσία, είναι στη σωστή κατεύθυνση και θα περιορίσει στο μέλλον φαινόμενα αυθαίρετης δόμησης στους οικισμούς.
– Η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, υλικών και ενεργειακών συστημάτων, η έννοια ‘παθητικό σπίτι- passive house’, η απαίτηση ενεργειακής αναβάθμισης των υφιστάμενων κτιριακών όγκων, φυτεμένα δώματα και άλλες έννοιες θα πρέπει να συμπεριληφθούν σε κανονισμούς θεσμοθετημένους ή μη.
– Διατήρηση των υπάρχοντων παραδοσιακών κτιριακών όγκων σύμφωνα με τα αυθεντικά μορφολογικά τους στοιχεία και τοπικά υλικά σε περίπτωση αναστυλώσεων, επισκευών ή κατασκευαστικών ενισχύσεων.
– Να δοθούν ανταποδοτικά οφέλη και κίνητρα στους μόνιμους κατοίκους των παραδοσιακών οικισμών για τη διατήρηση και ενεργειακή αναβάθμιση των κτισμάτων τους καθώς το κόστος κατασκευής και συντήρησής τους είναι στις παρούσες συνθήκες απαγορευτικό.
Με βάσει τα ανωτέρω, ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Μαγνησίας διεκδικώντας την ενίσχυση του ρόλου του αρχιτέκτονα και τον σεβασμό στην επιστημονική και επαγγελματική του επάρκεια στην άσκηση της αρχιτεκτονικής, θεωρεί ότι η πιθανή εφαρμογή της συγκεκριμένης μελέτης με τη θεσμοθέτηση μορφολογικών κανόνων δόμησης, θα απαξιώσει το ρόλο του και τις γνώσεις του στο αντικείμενο και θα δημιουργήσει τη βάση για τη χρήση μελλοντικής βιβλιοθήκης μιας πλατφόρμας κανόνων, με συνέπεια την αλλοίωση του παραδοσιακού οικιστικού τοπίου και τη διαιώνιση των υπαρχόντων παραδειγμάτων προς αποφυγή.
Το δομημένο περιβάλλον είναι “ζωντανό” και διεκδικεί δυναμικό ρόλο στην κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική συνέχεια στον χώρο μας. Το κυρίαρχο χαρακτηριστικό της ανθρώπινης ύπαρξης είναι η εξέλιξη . Μια εξέλιξη που παταει γερά στην συνέχιση των πρακτικών και της επιστήμης με κριτήρια , με παρακολούθηση και με αξιολόγηση .