«Εφυγε» η μεταφράστρια του Ουμπέρτο Εκο, Έφη Καλλιφατίδη

Η Εφη Καλλιφατίδη ήταν, μια από τις σημαντικότερες μεταφράστριες της ελληνικής μεταφραστικής οικογένειας.

Από τις μεταφράσεις πρωτοδιαβάσαμε  Ουμπέρτο Εκο, του οποίου ήταν σχεδόν η αποκλειστική του μεταφράστρια στα ελληνικά.

Η  είδηση του πρόωρου θανάτου της ανήμερα την Πρωτοχρονιά -έπασχε από καρκίνο- σκόρπισε μεγάλη συγκίνηση σε όλους, τον κόσμο του βιβλίου και αναγνώστες.

«Καθώς δεν ήμουν των κλασικών γραμμάτων (αρχιτέκτονας ήμουν) η σχέση μου με το βιβλίο ήταν από πάθος. Μεταφράζω με τον ίδιο τρόπο που διαβάζω: ταχυανάγνωση και ταχυμετάφραση. Ούτε οι χρόνοι δεν μου ήταν ποτέ πρόβλημα», έχει πει σε συνέντευξή της.

Μετέφρασε πάνω από 120 βιβλία. Εκτός από Ουμπέρτο Εκο, στους τίτλους της συναντάς αριστουργήματα, κλασικά ή σύγχρονα, μεγάλων συγγραφέων: «Τρίστραμ Σάντι» του Λόρενς Στερν, «Η ιστορία του Τομ Τζόουνς, ενός έκθετου» του Χένρι Φίλντινγκ, «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων» του Λιούις Κάρολ, «Νοστρόμο» του Τζόζεφ Κόνραντ, αλλά και Γουίλιαμ Γκόλντινγκ, Μάργκαρετ Ατγουντ, Τσαρλς Ντίκενς, Ναθάνιελ Χόθορν, Τομ Γουλφ, Ιταλο Καλβίνο, Τόνι Μόρισον, Ρίτσαρντ Φορντ, Τζέφρι Ευγενίδη, Ρουθ Ρέντελ κ.ά.

Ο Ουμπέρτο Εκο, του οποίου είχε μεταφράσει επί 35 χρόνια πάνω από 20 βιβλία («Κήνσορες και θεράποντες», «Το εκκρεμές του Φουκό», «Μπαουντολίνο», «Το κοιμητήριο της Πράγας» κ.ά.), ήταν βέβαια ο συγγραφέας που τη σημάδεψε.

«Ο Εκο (η σκέψη του και όσα ελάχιστα είδα από τη στάση του) στάθηκε για μένα “δάσκαλος”. Θα πω και πατέρας, γιατί με μεγάλωσε, δηλαδή μεγάλωσα μαζί του και μέτρησα με τα βιβλία του τα γεγονότα της ζωής μου. Ισως να μην ήμουν αυτή που είμαι αν δεν είχαν διασταυρωθεί οι δρόμοι μας», είχε πει σε συνέντευξή της στην Τίνα Μανδηλαρά για τη «Lifo».

Η μεταφραστική της μέθοδος, όπως η ίδια την έχει εξηγήσει, ήταν ελεύθερη. «Δεν με διακρίνει ιδιαίτερος “σεβασμός” απέναντι στον δημιουργό, αρκεί να μπορέσει το μυαλό μου να δουλέψει με τον τρόπο που δουλεύει το δικό του. Αν έχω αυτή την τύχη, η πιστότητα είναι ψιλά γράμματα. Τις φράσεις τις στήνω όπως μου ακούγονται καλύτερα στα ελληνικά και και όπως νομίζω ότι θα τις έγραφε ο συγγραφέας, αν έγραφε ελληνικά».

Η Καλλιφατίδη ήταν ακόμα πολύ δραστήρια στον τομέα του υποτιτλισμού ταινιών και τηλεοπτικών σειρών και ήταν η πρώτη που έφερε στην Ελλάδα το σύστημα ταυτόχρονου ηλεκτρονικού υποτιτλισμού. Εξ ου και η στενή της συνεργασία επί χρόνια με το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και άλλους κρατικούς θεσμούς (Μέγαρο Μουσικής, ΕΛΣ κ.λπ.).

Πηγή: The TOC