Του
Βασίλη Κοντορίζου
Η Χρυσούλα είχε συμφιλιωθεί πλήρως με τον θάνατό της.
Τον κορόιδευε και προσπαθούσε να μεταδώσει και στους άλλους αυτό το μακάβριο συναίσθημά της.
Κάθε νέο της επισκέπτη στο κόκκινο σπίτι της οδού Βλαχάβα με Γαζή στον Βόλο, τον καλωσόριζε και του πρότεινε να καθίσει σ’ έναν χαμηλό καναπέ που υπήρχε στο χολ. Ο ανυποψίαστος επισκέπτης πειθαρχούσε και περίμενε τη Χρυσούλα να αρχίσει την ξενάγηση στο Μουσείο της. Αντί αυτού η Χρυσούλα του έλεγε «ξέρεις πού κάθεσαι τώρα; Κάθεσαι πάνω… στο φέρετρό μου».
Την κρυάδα αυτή την πήρα και εγώ. Μόλις το άκουσα πετάχτηκα όρθιος, λέγοντας: «Μπα σε καλό σου τι αστεία είναι αυτά;».
Δεν ήταν αστείο. Η Χρυσούλα είχε ζωγραφίσει το φέρετρό της. Το δε καπάκι είναι έργο τέχνης. Μακάβριο, αλλά υπέροχο.
Έχοντας λοιπόν αυτή τη λόξα με τον θάνατό της, ζήτησε με αίτησή της από τον Δήμο Βόλου επί δημαρχίας Θ. Κλαψόπουλου, να αγοράσει τάφο στο νεκροταφείο του Βόλου. Ο Δήμος Βόλου δεν της απάντησε ποτέ.
Η Ζώγια είχε καταγωγή από την Πορταριά. Ο πατέρας της είχε γεννηθεί στο χωριό και έχει ακόμη συγγενείς εδώ. Μας έστειλε λοιπόν κάποτε μια αίτηση μετά τη σιωπηλή απόρριψη του αιτήματός της από τον Δήμο Βόλου, με την οποία μας ζητούσε να αγοράσει τάφο στο νεκροταφείο της Πορταριάς. Η Χρυσούλα Ζώγια, υπήρξε μία καταξιωμένη ζωγράφος. Για τον λόγο αυτό η πρότασή μου προς το Κοινοτικό Συμβούλιο ήταν να της παραχωρήσουμε τάφο δωρεάν. Το συμβούλιο έκανε δεκτή την πρότασή μου.
Το αντίγραφο της απόφασης του κοινοτικού συμβουλίου η Ζώγια το κορνιζάρισε γράφοντας και δικό της σχόλιο:
«Είναι το μοναδικό δώρο που δέχτηκε η Ζώγια».
Η κορνίζα με το κείμενο της απόφασης, δεσπόζει σε περίοπτη θέση στο Μουσείο Ζώγια.
Λίγες ημέρες μετά την ψηφοφορία του κοινοτικού συμβουλίου με κάλεσε στο σπίτι της, με πέρασε από τη δοκιμασία του καναπέ του χολ και μετά τις ευχαριστίες για το «δώρο» μας, μου δήλωσε την πρόθεσή της να αλλάξει τη διαθήκη της και να κληροδοτήσει στην κοινότητα Πορταριάς ένα ποσό για την κατασκευή του Λαογραφικού Μουσείου. Εμείς ως Κοινότητα είχαμε ήδη αγοράσει το αρχοντικό Ζούλια από τον τελευταίο απόγονο της οικογένειας αντί του ποσού των 20 εκατομυρίων δραχμών προκειμένου να στεγάσουμε το Λαογραφικό Μουσείο, το οποίο λειτουργεί έως σήμερα.
Πράγματι στη διαθήκη της άφηνε συνολικά περίπου 20 εκατομμύρια δραχμές για το Μουσείο, μαζί με 44 πίνακές της.
Αναφορά στις διαθήκες της κάνει ο καθηγητής Δημήτριος Παντελοδήμος στο βιβλίο του «Ευεργέτες της Μαγνησίας».
«Δύο ακόμη παρεμβάσεις της Χρυσούλας Ζώγια περιέχονται σε αντίστοιχες επιστολές προς τον πρόεδρο της Κοινότητας Πορταριάς Βασ. Κοντορίζο που απέκτησαν ισχύ διαθήκης με την από 12ης Μαΐου 1992 και αριθμ. 142 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Βόλου. Η πρώτη με ημερομηνία 2 Μαρτίου 1992, αναφέρεται στην αποστολή οκτώ κομματιών από παλιές στολές και, κυρίως. Στη μετά θάνατον δωρεά 600 Albums και ελαιογραφιών με σκοπό να εκποιηθούν, για να καλυφθεί η δαπάνη αποπεράτωσης του Λαογραφικού Μουσείου της Πορταριάς. Χαρακτηριστική είναι η ακροτελεύτια ευχή «Εύχομαι να δείξει καλή συμπεριφορά τούτος ο Δήμος γιατί είναι νοικοκυροπαίδι». Η δεύτερη γραμμένη στις 2 Απριλίου 1992, κληροδοτεί στην Κοινότητα Πορταριάς το διαμέρισμα των οδών Ογλ-Δημάρχου Γεωργιάδου και Ιω. Καρτάλη, καθώς και τις καταθέσεις της στις Ελληνικές Τράπεζες. Στις 28 Απριλίου 1992. Η Χρυσούλα Ζώγια άφησε την τελευταία της πνοή».
Το σημείο του τάφου της στο νεκροταφείο το διάλεξε η ίδια. Είχε πάει επί τόπου με ένα σιδερά για να του παραγγείλει τα κάγκελα του μνήματος. Όταν ο σιδεράς τής ζήτησε να του δώσει τις διαστάσεις του τάφου, η Χρυσούλα ξάπλωσε στο έδαφος και τον διέταξε: «Να βρε, πάρε μέτρα!!!».
Η Ζώγια, μας κληροδότησε και το αρχείο της με φωτογραφίες, μαγνητοφωνημένο υλικό και δημοσιεύματα σε εφημερίδες. Η Κοινότητα Πορταριάς εξέδωσε το σημαντικότερο μέρος του αρχείου της σε καλαίσθητο βιβλίο. Επίσης, με τη διαθήκη της κληροδότησε στην Κοινότητα Πορταριάς ένα διαμέρισμα επί των οδών Ογλ και Δημάρχου Γεωργιάδου, στον Βόλο.
Αυτή είναι μεταξύ άλλων η Ζώγια της Πορταριάς.
Η Χρυσούλα με καλούσε συχνά στο σπίτι της και συζητούσαμε. Χρόνια μετά τον θάνατό της από μια φίλη της έμαθα ότι ήμουν ο τελευταίος έρωτας της ζωής της. Σ’ εμένα δεν είχε δώσει τέτοια σημάδια ούτε μου είχε μιλήσει.
Μόνο στα τελευταία της μου τηλεφώνησε και με φωνή που μόλις ακουγόταν μου είπε «Πρόεδρε, σ’ αγαπώ πολύ» της απάντησα «και εγώ σ’ αγαπώ Χρυσούλα».
Ήταν για τη Χρυσούλα η τελευταία ερωτική εξομολόγηση της ζωής της. Λίγες ώρες μετά το τηλεφώνημα, στις 28 Απριλίου η Ζώγια πέθανε.
Η εξόδιος ακολουθία, κατά τη λεπτομερή και γραπτή επιθυμία της, εψάλη στο Εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής και στη συνέχεια η γη της Πορταριάς την υποδέχθηκε στον έτοιμο τάφο της.
Σε ένδειξη τιμής και ευγνωμοσύνης η Κοινότητα Πορταριάς ονόμασε τη νέο ανασκευασθείσα πλατεία της παλαιάς ηλεκτρικής σε «πλατεία Χρυσούλας Ζώγια».