Αλλοδαπές σχεδόν οι μισές από τις παρένθετες μητέρες

Μια γυναίκα μπορεί να καταφύγει στην παρένθετη μητρότητα, όταν απουσιάζει η μήτρα η όταν υπάρχει κάποια σοβαρή ασθένεια (πχ καρδιακή νόσος, υψηλή πίεση, ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια) που καθιστά την κύηση αδύνατη η επικίνδυνη για τη ζωή της.
Σε αυτές τις περιπτώσεις μια άλλη γυναίκα κυοφορεί το παιδί για λογαριασμό της μέσα από την διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης των ωαρίων της γυναίκας που επιθυμεί να γίνει μητέρα με τον τρόπο αυτό και με το σπέρμα του συντρόφου της.
Όμως ποια είναι η διαδικασία της παρένθετης μητρότητας; Ποιες προϋποθέσεις και ποια προβλήματα καλούνται να αντιμετωπίσουν οι συμμετέχοντες στη διαδικασία;
Πως το κράτος στέκει αρωγός στην προσπάθεια αυτή;
Άγνωστες πτυχές της παρένθετης μητρότητας «φωτίζει» με τις γνώσεις και από την εμπειρία του σήμερα στη «Θ» ο κ. Γεώργιος Πάντος, ο βολιώτης Καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Γονιμότητας και Στειρότητας, Μέλος του Επιστημονικού FIVI Μονάδα Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και Τακτικό Μέλος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Εμβρυολογίας και Αναπαραγωγής (ESHRE).

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ:
ΒΙΟΛΕΤΤΑ ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ

-Κύριε Καθηγητά, ποια είναι η διαδικασία για να γίνει μια γυναίκα παρένθετη μητέρα ;Τι σημαίνει ο όρος παρένθετη μητρότητα ;
Γνωρίζουμε ό,τι προβλέπεται από το ν 1458/3089/2002. Εξηγήστε μας τι ακριβώς προβλέπεται μέσα σε αυτό το νομικό πλαίσιο; Υπάρχει από ιατρικής πλευράς κάποια αλλαγή που πρέπει να κατοχυρωθεί νομικά;

Κατ αρχάς ο όρος παρένθετη μητέρα θεωρούμε ότι δεν είναι δόκιμος, διότι η μητέρα αυτή καλείται να φιλοξενήσει στη μήτρα της ένα γονιμοποιημένο ωάριο από σπέρμα του συζύγου του ζευγαριού που επιθυμεί να τεκνοποιήσει με τη μέθοδο της εξωσωματικής γονιμοποίησης το οποίο δεν είναι δικό της αλλά είναι του ζευγαριού που επιθυμεί να γίνει γονέας και απαγορεύεται από το νόμο να δώσει δικά της ωάρια. Άρα ο όρος δεν αποδίδεται με τη σωστή του σημασία. Ο σωστός όρος είναι «παρένθετη κυοφόρος» στα αγγλικά ορίζεται ο suregassy και θεωρώ ότι αποδίδει πιο ορθά την διαδικασία της παρένθετης μητρότητας.
Όσον αφορά το νομικό πλαίσιο, όπως ορίζεται από το ν. 3089/2002, θα πρέπει να υπάρχει ιατρικώς αποδεδειγμένη αδυναμία της γυναίκας να κυοφορήσει ένα υγιές έμβρυο για διάφορους λόγους κυρίως ιατρικούς, όπως πχ (ανωμαλία της μήτρας, ιατρικές αντενδείξεις, προβλήματα υγείας τη γυναίκας), αλλά και κοινωνικούς, όπως πχ ο θάνατος του συζύγου. Επίσης, θα πρέπει να κατατεθεί στο δικαστήριο (Πρωτοδικείο της περιοχής) αίτηση από το ζευγάρι ότι επιθυμούν να αποκτήσουν παιδί μέσω της διαδικασίας της παρένθετης μητρότητας και να εκδοθεί δικαστική απόφαση που το επιτρέπει χωρίς την δικαστική απόφαση και την ιατρική γνωμάτευσή που απαιτείται η διαδικασία είναι άκυρη και τιμωρείται από το νόμο με ποινή κάθειρξης έως και 10 έτη και φυσικά να υπάρχει και η συναίνεση του συζύγου της και όλων των εμπλεκομένων μερών. Ουσιαστικά εφαρμόζουμε και στην παρένθετη μητρότητα τη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης μέσω της εμβρυομεταφοράς μόνο που το έμβρυο που θα μεταφερθεί σε παρένθετη κυοφόρο δεν έχει βιολογική μητέρα την παρένθετη, αφού δεν χρησιμοποιούνται τα δικά της ωάρια και το παιδί δηλώνεται απευθείας στο ζευγάρι και στη νέα μητέρα.
Η επιλογή της μητέρας γίνεται από το ζευγάρι. Ο θεράπων ιατρός πιστοποιεί απλώς την αδυναμία κύησης της βιολογικής μητέρας, αλλά και την ικανότητα της παρένθετης να κυοφορήσει. Όταν το δικαστήριο εγκρίνει τη διαδικασία τότε ο ιατρός κάνει την εμβρυομεταφορά.
Το νομικό πλαίσιο στην Ελλάδα είναι σαφές και συγκεκριμένο και προβλέπει το βασικό πλαίσιο νομιμοποίησης της διαδικασίας. Βάσει του Ν 1458 ΦΕΚ 3089/2002 και από τον Ιούλιο του 2014 υπάρχει δυνατότητα να μπορούν να το κάνουν και οι κάτοικοι του εξωτερικού (ν 4972 11/7/2014) .

– Τι συμβαίνει στο εξωτερικό; Ποιες χώρες δέχονται το θεσμό της παρένθετης μητέρας;
Οι περισσότερες χώρες της Ευρώπης, αλλά και οι Η.Π.Α και η Ουκρανία, η Ινδία και η Ελλάδα επιτρέπουν την παρένθετη μητρότητα μόνο για αλτρουιστικούς καθαρά λόγους, ενώ σε χώρες όπως η Γαλλία απαγορεύεται εντελώς. Το 2014 η Γαλλική εφημερίδα” le figaro” είχε αναφερθεί για την Ελλάδα με όχι και τόσο κολακευτικά σχόλια με τον χαρακτηρισμό “Η Ελλάδα έγινε El Dorado της παρένθετης”. Εννοούσε ότι με την καινούρια νομοθεσία που επιτρέπει και σε αλλοδαπούς να συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία όταν βρίσκονται στην Ελλάδα έχει αλλάξει ο αλτρουιστικός χαρακτήρας και κάποιοι πιθανότατα γίνονται θύματα εκμετάλλευσης κυρίως σε οικονομικό επίπεδο. Με βάση τους βασικούς νόμους 3089/2002 3305 /2005 και κυρίως με τον ν 4272/2014 έχει επιτρέψει την παρένθετη κυοφορο με αποτέλεσμα να γίνει πόλος έλξης ανθρώπων που ενδιαφέρονται για τη διαδικασία.

Ποιες είναι οι προϋποθέσεις αι ποιες εξετάσεις πρέπει να γίνουν στο ζευγάρι που θα αποφασίσει την παρένθετη κύηση αλλά και στη γυναίκα που θα δεχθεί το έμβρυο;

Οι βασικές προϋποθέσεις είναι η υγεία της παρένθετης, η απόφαση του δικαστηρίου, ιατρική γνωμάτευση, η προϋπόθεση να μην έχει υποβληθεί η παρένθετη σε περισσότερες από δυο καισαρικές τομές και εφόσον η ηλικία της γυναίκας είναι 54 ετών και 0 ημερών απαιτείται άδεια από την Εθνική Αρχή Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής που πιστοποιεί ότι μπορεί να κυοφορήσει ένα έμβρυο αφού γίνουν οι απαραίτητες εξετάσεις από γυναικολόγο, μαστολόγο και καρδιολόγο. Βασική προϋπόθεση για μια γυναίκα για να γίνει παρένθετη είναι οι εξετάσεις για τους ιούς HIV,HIV2,ηπατίτιδα Β .C και σύφιλη σε όλο το ηλικιακό φάσμα.

Υπάρχει χρονικός ή ποσοτικός περιορισμός ως προς τον αριθμό των κυήσεων; Μέχρι ποια ηλικία μπορεί να γίνει η εμβρυομεταφορά;

Δεν υπάρχει χρονικός περιορισμός, εκτός από την ηλικία που προβλέπεται από το νόμο (δηλαδή από 25 – 54) ετών με τις προϋποθέσεις που αναφέρθηκαν για την άδεια από την Αρχή Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής.

Υπάρχει χρηματική αποζημίωση για την απώλεια εισοδήματος και την “ταλαιπωρία” που υφίσταται η γυναίκα για την κύηση;

Η διαδικασία της παρένθετης μητρότητας είναι επίπονη και απαιτεί πολύ καλή διατροφή από την παρένθετη κυοφόρο, προσοχή για τις εξετάσεις τακτικές επισκέψεις στον ιατρό της. Εάν είναι εργαζόμενη, χρειάζεται να απέχει για ένα διάστημα από την εργασία της. Σε αυτήν την περίπτωση ο νόμος προβλέπει ότι, εάν η γυναίκα κυοφορεί ένα έμβρυο, τότε μπορεί να πάρει ως αποζημίωση ένα ποσό, όχι ανώτερο της τάξης των 10.000 ευρώ και 15.000 για δίδυμη κύηση, για την «ταλαιπωρία» που υφίσταται ο οργανισμός της όχι μόνο ως προς την απώλεια εισοδήματος αλλά και ως προς τη φυσική της κατάσταση και την υγεία της διότι υπάρχει πάντα ο κίνδυνος των επιπλοκών , της καταπόνησης του οργανισμού, της εμφάνισης χρόνιων νοσημάτων όπως ο διαβήτης αλλά και σε εξαιρετικές περιπτώσεις ο θάνατος λόγω σοβαρών επιπλοκών. Τονίζουμε ότι δεν υπάρχει αμοιβή για την συμμετοχή μιας γυναίκας σε αυτή τη διαδικασία διότι απαγορεύεται από το νόμο και απο τη σύμβαση του Οviedo, ο νόμος ορίζει ότι μόνο για αλτρουιστικούς καθαρά λόγους μπορεί να δοθεί χρηματικό ποσό έτσι ώστε να αποφευχθούν ενδεχόμενες παρενέργειες από την εκμετάλλευση της διαδικασίας και να αντιμετωπιστούν τα κόστη που απαιτούνται για την εμβρυομεταφορά και τη περίθαλψη της γυναίκας.
Το ζευγάρι πληρώνει και για τις επιπλοκές και για όλα τα απαραίτητα έξοδα πιθανή νοσηλεία σε εντατική κλπ.

Η γυναίκα υποστηρίζεται ψυχολογικά πριν και μετά τον τοκετό;
Ναι και βέβαια προβλέπεται από το νόμο η στήριξη της διότι η γυναίκα πάντα συνδέεται ψυχολογικά και υπάρχει δέσιμο μεταξύ αυτής και του εμβρύου .Έχουν δημιουργηθεί στο παρελθόν μια σειρά από προβλήματα για το εάν είναι η κύηση μονήρης η δίδυμη ποιος έχει δικαίωμα να κρατήσει το δεύτερο παιδί κ.α. Και φυσικά μετά τον τοκετό όπως και οι περισσότερες γυναίκες χρειάζεται στήριξη σε ψυχολογικό επίπεδο. Θα πρέπει να υπάρχει διότι η γυναίκα απομονώνεται από το κοινωνικό της περίγυρο και εμφανίζεται στην κοινωνία με μια εγκυμοσύνη και καλείται να να αντιμετωπίσει την κοινωνική κριτική με οτι αυτό συνεπάγεται . Χρειάζεται η στήριξη των ειδικών σε αυτή την περίπτωση.

Υπάρχουν περιπτώσεις παρένθετης μητέρας που μπορείτε να μας πείτε χωρίς να παραβιάσετε το ιατρικό απόρρητο;
Στην Ταϊλάνδη ήταν ένα ζευγάρι Αυστραλών που ήθελαν ένα παιδί. Η κύηση δεν εξελίχθηκε ομαλά, η γυναίκα (παρένθετη κυοφόρος) είχε πρόβλημα με την εγκυμοσύνη, αλλά δεν ήθελε να διακόψει την εγκυμοσύνη, ενώ το ζευγάρι το ήθελε. Εδώ θα πρέπει να υπάρχει συνεργασία με το ζευγάρι και να σέβεται την επιθυμία τους. Πιθανότατα μπορεί να υπάρχει αιμορραγία, υπάρχει κίνδυνος για τη ακεραιότητα της μήτρας ή ακόμα για αποκόλληση κ.α προβλήματα. Υπάρχουν περιπτώσεις που μπορεί να ζητηθεί από το ζευγάρι προς την παρένθετη μητέρα να κυοφορήσει δίδυμα και έτσι να έχουν δυο παιδιά άλλα η γυναίκα να μην το δεχθεί και να υπάρχει πρόβλημα.
Η Eυρωπαϊκή Εταιρεία Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας έχει κάποια guide lines συστήνει την εμφύτευση ενός εμβρύου για μεγαλύτερη ασφάλεια λιγότερες επιπλοκές μεγαλύτερη ασφάλεια για την έγκυο και το νεογνό και θα πρέπει να υπάρχει ιατρική, αλλά και νομική συμβολή. Επίσης, έρχονται πολλοί αλλοδαποί στην Ελλάδα εκμεταλλευόμενοι το γεγονός ότι εδώ ο νόμος επιτρέπει την παρένθετη μητρότητα και θα πρέπει να δεχθούν τη βοήθεια νομικού καθώς και ενημέρωση για τους ειδικούς κινδύνους που υπάρχουν.
Γενικότερα είναι μια ασφαλής μέθοδος με την προϋπόθεση ότι θα τηρηθούν σωστά οι διαδικασίες, θα δοθεί προτεραιότητα στην ασφάλεια και τη φροντίδα της εγκύου, θα εξασφαλισθεί η δικαστική απόφαση και η ιατρική γνωμάτευση για την καταλληλότητα της μήτρας και θα συμφωνήσουν αμφότερα τα μέρη για τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την απόφαση αυτή.

Τι ποσοστό γυναικών αποφασίζει μια τέτοια κύηση; Υπάρχουν έρευνες για το θέμα αυτό;

Συμπληρωματικά από μια έρευνα που δημοσιεύθηκε στο “Νομικό Βήμα “ να πούμε οτι στην Ελλάδα τη δεκαετία από 2005 -2015 εκδόθηκαν 173 σχετικές αποφάσεις από το Πρωτοδικείο Αθηνών, οι οποίες περιλαμβάνουν 81 περιπτώσεις αλλοδαπών κάθε εθνικότητας από χώρες όπως (Βουλγαρία, Μολδαβία, Γεωργία, Αλβανία,Πολωνία , Βρετανία, Αρμενία) και οι υπόλοιπες περιπτώσεις αφορούσαν άτομα συγγενικά η φιλικά ως προς το ζευγάρι που ζήτησε τη διαδικασία.
Το γεγονός ότι η παρένθετη μητρότητα επιτρέπεται στην Ελλάδα αποτελεί ένα αρκετά ριζοσπαστικό βήμα σε επίπεδο νομικού πλαισίου αλλά πάντα υπάρχει ο κίνδυνος αυτό να γίνει αντικείμενο για παράνομες και εγκληματικές δραστηριότητες ανθρώπων που προσπαθούν να εκμεταλλευτούν την επιθυμία κάποιων συνανθρώπων μας να γίνουν γονείς.

Κύριε Πάντο, ευχαριστούμε πολύ για τις πολύτιμες πληροφορίες