ΡΕΠΟΡΤΑΖ
ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΧΑΛΑΤΣΗ
Η Ζαγορά, εκτός από ένα χωριό διαμάντι στο κέντρο της Ελλάδας, κρύβει και πάρα πολλά ιστορικά αξιοθέατα, τα οποία δυστυχώς έχουν αφεθεί στην τύχη τους εδώ και χρόνια. Ένα από τα κυριότερα είναι το λεγόμενο Ελληνομουσείο Ζαγοράς, που είναι γνωστότερο ως το σχολείο που μαθήτευσε ο Ρήγας Βελεστινλή, όπως αποκαλούσε ο ίδιος τον εαυτό του.
Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι στο πέτρινο αυτό οίκημα, μέσα στη πυκνή βλάστηση και με θέα το απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου, γεννήθηκε η ιδέα του Ρήγα για μια ελεύθερη Ελλάδα. Και σίγουρα είναι έτσι, γιατί όλο το περιβάλλον αποπνέει αυτή την αίσθηση της ελευθερίας, την αίσθηση της μη υποδούλωσης σε κανέναν και σε τίποτα. Ακόμη και η ίδια η φύση είναι τόσο ανεξάρτητη, που όσο και αν ο άνθρωπος προσπαθεί να της επιβληθεί εκείνη αντιστέκεται.
Στο διά ταύτα λοιπόν. Εργασίες αποκατάστασης. Φορέας υλοποίησης είναι ο Δήμος Ζαγοράς Μουρεσίου, ενώ επιβλέπουσα αρχή η Περιφέρεια Θεσσαλίας/ΠΕ Μαγνησίας.
Η σχετική σύμβαση εξασφάλισε τη χρηματοδότηση του έργου μέσω του προγράμματος Ανάπτυξης και Αλληλεγγύης για την Τοπική Αυτοδιοίκηση «Αντώνης Τρίτσης», ύψους 540.000 ευρώ. Ο εργολάβος που ανέλαβε το έργο δεσμεύτηκε να ξεκινήσει άμεσα εντός 10 ημερών εργασίες για την αποκατάσταση του κτηρίου. Τόσο οι τοπικοί φορείς, οι επαγγελματίες της περιοχής, αλλά και οι κάτοικοι αγωνιούν κι επιθυμούν τη γρήγορη και σωστή αποκατάσταση του ιστορικού αυτού κτίσματος.
Σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες από ανθρώπους που το επισκέφτηκαν, εσωτερικά υπάρχουν αρκετά θέματα στη σκεπή του κτηρίου, τα οποία χρίζουν άμεσης επισκευής.
Η σκεπή είχε υποστεί αρκετή ζημιά σε κάποια σημεία με αποτέλεσμα να φαινόταν ο ουρανός και όταν έβρεχε, έμπαινε νερό στο κτήριο. Για μεγάλο χρονικό διάστημα είχε τοποθετηθεί μουσαμάς ώστε να το προστατέψει από τις πολλές και έντονες βροχοπτώσεις. Η στατικότατα του κτηρίου είναι επίσης ένα από τα θέματα που θα ελεγχθούν, αν και από ό,τι φαίνεται δεν υπάρχει τέτοιο ζήτημα, τουλάχιστον στην αρχική εκτίμηση.
Κορυφαίες προσωπικότητες,
σπουδαίοι δάσκαλοι
Η Ζαγορά υπήρξε ένας από τους βασικότερους εκπαιδευτικούς πόλους και σπουδαίο πνευματικό κέντρο του Πηλίου απ’ τις αρχές του 18ου αιώνα. Σύμφωνα με τον Βασίλη Αγιοπετρίτη (Ιστορικά στοιχεία Ζαγοράς, αυτοέκδοση, Ζαγορά 1995), «το αρχικό κτήριο κατασκευάστηκε με τη βοήθεια των ευπορότερων κατοίκων στα 1702 (κατά τον ιστορικό Δημήτριο Τσοποτό) ή στα 1712 (κατά τον Τρύφωνα Ευαγγελίδη), ήταν δε μικρό σχετικά οίκημα. Το νέο σχολείο το 1777 και μετά, με τη στήριξη του Πατριάρχη Καλλίνικου Γ’ και του ξενιτεμένου εμπόρου Ιωάννη Πρίγκου, ανακαινίστηκε και έγινε σχολείο ανώτερης βαθμίδας, γνωστό σήμερα και σαν «Ελληνομουσείο Ζαγοράς». Το νέο επιβλητικό κτήριο του σχολείου κτίστηκε στη θέση του παλιού και δίπλα το κτήριο της βιβλιοθήκης με το οποίο επικοινωνούσε, εκτός από τις αίθουσες περιελάμβανε οικοτροφείο και κατοικία για τον δάσκαλο. Στο σχολείο μαθήτευσε ο γνωστός ήρωας της Ελληνικής Επανάστασης Ρήγας Φεραίος. Στο διάστημα της σχολαρχίας του Κων/νου Τριανταφυλλίδη (1770-1774), ο Ρήγας, 15χρονος περίπου, βρίσκεται στη Ζαγορά ως μαθητής της Σχολής. Ο ερχομός του συνέπεσε με τη σχολαρχία ενός απ’ τους ικανότερους, πολυμαθέστερους και πλέον έμπειρους των διδασκάλων που πέρασαν απ’ τη Σχολή. Εάν μάλιστα ληφθεί υπόψιν ότι πολλά απ’ τα βιβλία με τα οποία ο Ι. Πρίγκος πλούτισε τη Βιβλιοθήκη της Σχολής ήταν γεωγραφικά συγγράμματα με χάρτες άριστους για τα χρόνια εκείνα, τότε καταλαβαίνει κανείς από πού πήρε ο Ρήγας τις γεωγραφικές εκείνες γνώσεις, τις οποίες, αφού επαύξησε με υστερότερες σπουδές του, τις χρησιμοποίησε τόσο ωφέλιμα για το Έθνος.
Η φήμη του Ελληνομουσείου γρήγορα απλώθηκε στην περιοχή. Ήταν μια Σχολή που παρείχε γνώσεις από Γυμνάσιο μέχρι Ακαδημία, όπως θα λέγαμε σήμερα. Διδάσκονταν Αρχαία Ελληνικά, Φιλοσοφία, Ιστορία, Θρησκευτικά, Γεωγραφία, Φυσικά, Μαθηματικά και ξένες γλώσσες (Λατινικά, Γαλλικά). Μια τέτοια λοιπόν Σχολή με διδακτική ύλη σε πιο σύγχρονες βάσεις πλέον και με την πλούσια και οργανωμένη Βιβλιοθήκη που διέθετε, ήταν επόμενο να τραβήξει το ενδιαφέρον πολλών τόσο από πλευράς μαθητών, όσο και διδασκάλων.
Οι επιφανέστεροι που πέρασαν και σπούδασαν στο Ελληνομουσείο της Ζαγοράς, εκτός του Ρήγα Φεραίου, ήταν οι Μηλιώτες δάσκαλοι του Γένους Άνθιμος Γαζής και Γρηγόριος Κωνσταντάς, που έκαναν αργότερα προσπάθεια να ιδρύσουν ανάλογη σχολή και βιβλιοθήκη στην πατρίδα τους. Από τους τελευταίους μαθητές και χρήστες της Βιβλιοθήκης της περιόδου αυτής ήταν ο Ζαγοριανός Φίλιππος Ιωάννου (Πάντος), ο μετέπειτα πρώτος καθηγητής της φιλοσοφίας του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Οι γνωστότεροι δε δάσκαλοι στη Σχολή κατά τη δεύτερη αυτή περίοδο ήταν ο Ζαγοριανός Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης, ο επωνομασθείς «Λογιώτατος» (δάσκαλος του Ρήγα) και ο επίσης Ζαγοριανός Νικόλαος Κασσαβέτης, μαθητής του Λογιωτάτου και συμμαθητής του Ρήγα. Με την έναρξη της Επαναστάσεως παύει και η λειτουργία της Σχολής. Μετά την παύση της λειτουργίας του Ελληνομουσείου, ο χώρος που στεγάζονταν η Βιβλιοθήκη γκρεμίστηκε και τα βιβλία άλλαξαν κατά καιρούς διάφορα μέρη».
Από όλα τα παραπάνω εύκολα προκύπτει λοιπόν ότι το κτήριο αποτελεί ορόσημο για τη Ζαγορά, τη Μαγνησία, αλλά και την Ελλάδα. Πρέπει να αποκατασταθεί πλήρως και να γίνει πόλος έλξης, αλλά και σημείο αναφοράς της εκπαιδευτικής κοινότητας. Σχολεία και πανεπιστήμια πρέπει με κάποιο τρόπο να συνεργαστούν με τον Δήμο Ζαγοράς, ώστε να γίνει το Ελληνομουσείο χώρος πραγματοποίησης συνεδρίων και ανταλλαγής απόψεων και ιδεών. Είναι κτήριο παγκόσμιας εμβέλειας και καλό θα ήταν σε δεύτερη φάση ο Δήμος να κάνει ενέργειες να το εντάξει στα μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Θα πρέπει να παραμένει ανοιχτό καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, οπωσδήποτε όμως κατά τους θερινούς μήνες.
Οι δημότες, αλλά και όσοι αγαπούν την όμορφη αυτή περιοχή του Πηλίου, αναμένουν την ολοκλήρωση της αποκατάστασης και της φθοράς του κτηρίου. Το χρονοδιάγραμμα των εργασιών πρέπει να τηρηθεί αυστηρά, ώστε να μη βαλτώσει όπως γίνεται κατά καιρούς σε αντίστοιχα έργα στην πατρίδα μας. Το Ελληνομουσείο αποτελεί μνημείο Ελληνισμού και πολιτισμού και ως τέτοιο θα πρέπει να αντιμετωπίζεται από όλους μας.
