Το 40ετές ομόλογο του ESM αφετηρία για τη ρύθμιση του χρέους

Τον δρόμο για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους ανοίγει η απόφαση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) να προχωρήσει σε έκδοση ομολόγου διάρκειας 40 ετών για τη χρηματοδότηση της Ελλάδας.

Μπορεί ανώτεροι κοινοτικοί αξιωματούχοι να αποφεύγουν να συνδέσουν ευθέως την απόφαση αυτή με τις επιδιώξεις της ελληνικής κυβέρνησης, ωστόσο η εξέλιξη μόνο θετικές επιπτώσεις έχει εν όψει της διαπραγμάτευσης για την ελάφρυνση χρέους που θα ξεκινήσει επίσημα στα τέλη του έτους ή στις αρχές του επόμενου.

Η κίνηση αυτή του ESM ευθυγραμμίζεται με τον βασικό στόχο της κυβέρνησης για επιμήκυνση των λήξεων των δανείων και «κλείδωμα» χαμηλών επιτοκίων και ετήσιων εξόδων για την εξυπηρέτηση του χρέους (τόκοι και λήξεις).

Ξένοι τεχνοκράτες θεωρούν ειλημμένη απόφαση τη νέα αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους και τονίζουν πως η συγκυρία αυτήν τη στιγμή, εντός και εκτός συνόρων, επιταχύνει την εφαρμογή του σχεδίου. Οι Ευρωπαίοι, που πλήττονται από μια πρωτοφανούς έντασης διπλή κρίση, το προσφυγικό και την τρομοκρατία, το τελευταίο που θα ήθελαν είναι να διατηρήσουν ανοικτό το ελληνικό ζήτημα. Αυτό σε συνδυασμό με τη βούληση του Βερολίνου να παραμείνει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ως χρηματοδότης ή παρέχοντας τουλάχιστον τεχνική βοήθεια στο τρίτο μνημόνιο, αλλά και την ξεκάθαρη θέση του Ταμείου ότι δεν παραμένει χωρίς μια γενναία αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, φέρνει προ των πυλών τη νέα ρύθμιση.

Από την πλευρά της η κυβέρνηση φέρεται διατεθειμένη να υλοποιήσει το ταχύτερο δυνατό όλες τις δεσμεύσεις προωθώντας δύσκολες αποφάσεις αλλά και να εκμεταλλευθεί αφενός την εσωτερική, αφετέρου την εξωτερική συγκυρία.

Απώτερος στόχος της στρατηγικής αυτής είναι η αλλαγή του κλίματος στην οικονομία μέσα στο 2016 και η δημιουργία, με όχημα την αναδιάρθρωση του χρέους, ενός momentum παρόμοιου με εκείνο που είχε διαμορφωθεί το 2014, όταν η χώρα επέστρεψε με επιτυχία στις διεθνείς αγορές.

Αλλωστε στην τελική ανάλυση, έστω και διά της δύσκολης οδού, έχει γίνει ευρέως αντιληπτό πως για να απαλλαχθεί η χώρα από τα μνημόνια δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική από τη δημιουργία εκείνων των προϋποθέσεων που θα επιτρέψουν την έξοδο στις αγορές, με ανεκτό κόστος.

Στο πλαίσιο αυτό, η απόφαση του ESM να προχωρήσει σε μια τόσο μεγάλη επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής των δανείων που «σηκώνει» από τις αγορές, με κόστος χαμηλότερο του 2%, συμβαδίζει σε μεγάλο βαθμό με τις επιδιώξεις της Ελλάδας στη διαπραγμάτευση τόσο για την επιμήκυνση του χρέους στα 50, 60 ή και περισσότερα έτη όσο και για το «κλείδωμα» χαμηλών, σταθερών επιτοκίων (κάτω από το 2%) που δεν θα αλλάζουν ανάλογα με τις διακυμάνσεις των αγορών.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η έκδοση του 40ετούς ομολόγου από τον ESM μπορεί να ανανεώνεται σε ετήσια βάση, διευκολύνοντάς τον στη χρηματοδότηση της χώρας μέχρι τη λήξη του προγράμματος.

Το γεγονός ότι ο ESM προετοιμάζεται για την «επόμενη ημέρα» υποδηλώνει με σαφή τρόπο αυτό που ψιθυρίζεται και υπονοείται σε όλα τα επίπεδα.

Οτι δηλαδή στο παρασκήνιο και σε επίπεδο τεχνοκρατών, οι συζητήσεις είναι εντατικές: τόσο για τη μορφή που θα έχει η ελάφρυνση χρέους όσο και για τη στρατηγική που θα χαραχθεί για την έξοδο της Ελλάδας στις αγορές ει δυνατόν και μέσα στο 2016.

Δεν πρέπει να ξεχνά κανείς άλλωστε πως ο βασικός «πελάτης» του ESM -και σε λίγο καιρό ο μοναδικός- είναι η χώρα μας, καθώς η Ιρλανδία και η Πορτογαλία δεν είναι πλέον σε πρόγραμμα και εξυπηρετούν τις ανάγκες τους μόνες τους από τις αγορές.

Με άλλα λόγια, στην παρούσα φάση χωρίς Ελλάδα δεν υπάρχει ESM. Την ίδια ώρα, οι σποραδικές δηλώσεις Ευρωπαίων αξιωματούχων ότι οι αγορές θα πρέπει να εστιάσουν περισσότερο στην εξυπηρέτηση του χρέους και όχι στον λόγο του χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ, «δείχνουν» τους βασικούς άξονες στους οποίους θα στηριχθεί το σχέδιο αναδιάρθρωσης.

Η προετοιμασία του σχεδίου
Από το 2012 που ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γ. Στουρνάρας, ως υπουργός Οικονομικών τότε, απέσπασε την καταρχήν συμφωνία των Ευρωπαίων για νέα αναδιάρθρωση του χρέους, υπό προϋποθέσεις, σε τεχνοκρατικό επίπεδο, όλα τα πιθανά σενάρια ξεκίνησαν να κοστολογούνται. Σήμερα, 3 χρόνια μετά, και με όλα όσα μεσολάβησαν στο ελληνικό «μέτωπο», οι βασικοί άξονες του σχεδίου αναδιάρθρωσης, τουλάχιστον σε τεχνοκρατικό επίπεδο, έχουν μορφοποιηθεί.

Από εκεί και πέρα, λόγο έχουν οι πολιτικοί που θα επιλέξουν το μείγμα εκείνο των τεχνικών λύσεων που θα είναι πολιτικά αποδεκτό κυρίως από τα ευρωπαϊκά κοινοβούλια, αλλά και τον τρόπο που θα εφαρμόζονται τα μέτρα ελάφρυνσης. Υπενθυμίζεται ότι παλαιότερα μία από τις κυρίαρχες τάσεις στους κόλπους του Eurogroup ήταν η όποια λύση για το χρέος να υλοποιείται σε δόσεις, ανάλογα με το εάν και πότε η Ελλάδα εκπληρώνει συγκεκριμένα μέτρα που θα έχουν προσυμφωνηθεί.

Παράλληλα, κυρίαρχο ρόλο στον τρόπο που θα αξιολογείται η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους δεν θα έχει πλέον η σχέση του με το ΑΕΠ, αλλά οι ετήσιες δαπάνες εξυπηρέτησής του. Πιθανόν με την οριοθέτηση ενός πλαφόν στις ετήσιες δαπάνες της τάξης του 15% του ΑΕΠ ετησίως. Κάτι που θα αποτελέσει λύση για την Ελλάδα μόνο υπό προϋποθέσεις. Κι αυτό γιατί στην επόμενη δεκαπενταετία οι δαπάνες εξυπηρέτησης του χρέους δεν υπερβαίνουν το 15% του ΑΕΠ, δηλαδή τα 30 δισ. ευρώ, παρά μόνο για μία χρονιά, το 2022, που φθάνουν τα 33,36 δισ. ευρώ. Από τα επόμενα έτη και έως το 2030 οι ετήσιες δαπάνες δεν ξεπερνούν το 8-10% του ΑΕΠ.

Ομως εάν σε αυτό το ποσοστό περιληφθούν όχι μόνο τα δάνεια από τον Μηχανισμό Στήριξης και το ΔΝΤ αλλά και ο δανεισμός μέσω εντόκων γραμματίων και repos, τα πράγματα μπορεί να είναι καλύτερα για την Ελλάδα. Η επιμήκυνση των λήξεων είναι πιθανό να εξομαλύνει περισσότερο, συμπιέζοντας προς τα κάτω, τις ετήσιες ανάγκες. Το Δημόσιο έχει δανειστεί 15 δισ. μέσω εντόκων γραμματίων που είναι υποχρεωμένο να ανανεώνει διαρκώς, με ερώτημα πάντα το εάν οι ξένοι θα συνεχίσουν να συμμετέχουν σε αυτές τις εκδόσεις. Παράλληλα έχει προβεί σε σημαντικό εσωτερικό δανεισμό, της τάξης των 10 δισ. ευρώ, μέσω repos με τους φορείς της γενικής κυβέρνησης.

Μεταξύ των μέτρων που βρίσκονται στην κορυφή της ατζέντας των συζητήσεων σε επίπεδο τεχνοκρατών είναι:

• Επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής των δανείων από τον ESM που έχουν διατεθεί στο πλαίσιο του δεύτερου και τρίτου μνημονίου. Για τα δάνεια αυτά προβλέπεται ότι το κεφάλαιο θα αρχίσει να αποπληρώνεται από το 2023 έως και το 2043 και εξετάζεται η περίοδος αυτή να αυξηθεί ακόμα και στα 50 χρόνια.

• Επιπλέον περίοδος χάριτος για την πληρωμή τόκων στα δάνεια του ESM, που ξεκινά το 2023.

• Παρέμβαση στα επιτόκια. Η ελληνική πλευρά θα επιθυμούσε να μετατραπούν τα επιτόκια των δανείων του ESM, ει δυνατόν και των δανείων του πρώτου μνημονίου, σε σταθερά από κυμαινόμενα, έστω και σε ελαφρώς υψηλότερα επίπεδα από ό,τι είναι σήμερα.

Κάτι όμως που μακροπρόθεσμα θα έχει όφελος για τη χώρα, αφού εκτιμάται πως τα επιτόκια θα κινηθούν ανοδικά στο μέλλον. Ετσι, με τη σταθεροποίηση θα προστατεύεται η χώρα από τις διακυμάνσεις στο ύψος των επιτοκίων, προσφέροντας παράλληλα στους επενδυτές ένα συγκεκριμένο πλάνο ετήσιων δαπανών εξυπηρέτησης του χρέους για πολλά χρόνια. Κίνηση που εκτιμάται πως θα μπορούσε να δράσει καταλυτικά στη βελτίωση του κλίματος για την Ελλάδα στις αγορές και την ανάκτηση πρόσβασης του Δημοσίου στον διεθνή δανεισμό.

O ρόλος της ΕΚΤ
Με την ολοκλήρωση της τραπεζικής ανακεφαλαιοποίησης και εφόσον μέσα στον Δεκέμβριο διαμορφωθεί το πλαίσιο διαχείρισης των εταιρικών «κόκκινων» δανείων, κομβικό ρόλο στα τεκταινόμενα θα μπορεί να διαδραματίσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα του Μάριο Ντράγκι, του σημαντικότερου ίσως συμμάχου της χώρας στην Ευρωζώνη.

Ενα πρώτο βήμα μπορεί να είναι η επαναφορά της δυνατότητας να γίνονται κατ’ εξαίρεση αποδεκτοί ελληνικοί κρατικοί τίτλοι για τη χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών με πολύ χαμηλότερο κόστος, επιτρέποντας τη σταδιακή εξομάλυνση της εγχώριας τραπεζικής αγοράς και στη συνέχεια τη χρηματοδότηση της οικονομίας.

Παράλληλα, η ΕΚΤ κρατά και το κλειδί της συμμετοχής των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (Quantitave Easing), δηλαδή της έναρξης αγοράς και ελληνικών ομολόγων από την ΕΚΤ.

Κάτι που σε πρώτη φάση μπορεί να μη σηματοδοτήσει τεράστιες αλλαγές στα επίπεδα ρευστότητας.

Η βελτίωση όμως του δείκτη φερεγγυότητας της ΕΚΤ για την Ελλάδα και η απόδραση της χώρας από την «καραντίνα» στην οποία είναι εδώ και καιρό, θα μπορούσε να αποδειχθεί παράγοντας που θα αλλάξει το παιχνίδι (game changer) ως προς τη στάση των αγορών.

Στις οποίες δεν πρέπει να ξεχνάμε πως θέλει να απευθυνθεί η κυβέρνηση για νέα δάνεια το συντομότερο δυνατόν, ώστε να μπορέσει σταδιακά να ξεκινήσει η απεξάρτηση από τα δάνεια των Ευρωπαίων και του ΔΝΤ.

Ετσι, ένας συνδυασμός τέτοιων πρωτοβουλιών, υπό σειρά άλλων προϋποθέσεων, θα μπορούσε να προκαλέσει:

•  Σημαντική πτώση στα επιτόκια των ελληνικών ομολόγων, δηλαδή στο κόστος με το οποίο θα μπορέσει να δανειστεί η Ελλάδα από τις αγορές.

• Πιθανή αναβάθμιση του αξιόχρεου της ελληνικής οικονομίας από τους οίκους αξιολόγησης, υπό την προϋπόθεση βέβαια και της πολιτικής σταθερότητας στη χώρα.

ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ ΣΕ ΤΡΙΑ ΜΕΤΩΠΑ
Το «παιχνίδι» της αναδιάρθρωσης αναμένεται να παιχτεί σε τρία μέτωπα:

Τη μετατροπή όσο το δυνατόν μεγαλύτερου μέρους του χρέους σε χρέος σταθερού και όχι κυμαινόμενου επιτοκίου, τη χρονική επιμήκυνση των λήξεων των δανείων όσο το δυνατόν πιο μακριά στο μέλλον γίνεται, και την επιμήκυνση της περιόδου χάριτος, δηλαδή της περιόδου που η χώρα δεν θα πληρώνει τόκους.

Πηγή www.ethnos.gr