10η Δεκεμβρίου Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Διεθνούς Σοροπτιμισμού

Της Χριστίνας-Μαρίας Λαμπροπούλου* 

Η 25η Νοεμβρίου καθιερώθηκε από τον ΟΗΕ το 1991 ως η παγκόσμια ημέρα κατά της κακοποίησης των γυναικών. Αφορμή στάθηκε ο θάνατος των τριών «πεταλούδων», όπως έμειναν στην ιστορία, αδερφών Μιραμπάλ, οι οποίες βασανίστηκαν μέχρι θανάτου την 25η Νοεμβρίου 1960 στη Δομινικανή Δημοκρατία με εντολή του δικτάτορα Τρουχίγιο. Ο πραγματικός λόγος του θανάτου τους, η άρνηση της μίας εξ αυτών, της όμορφης Μιράντας, να συναινέσει στις σεξουαλικές ορέξεις του. Η οικογένεια Μιραμπάλ ήταν γνωστή για τις διασυνδέσεις της και για τη μόρφωση που έδωσε στις κόρες της, γεγονότα που δυσκόλευαν τον Τρουχίγιο να εκπληρώσει τα σχέδιά του. Η εμμονή και η οργή του, όμως, οδήγησαν με ύπουλο τρόπο στη βάναυση δολοφονία των αδερφών.

Η 10η Δεκεμβρίου έχει καθιερωθεί και γιορτάζεται ως η Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σε ανάμνηση της υπογραφής της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων από τη γενική συνέλευση του ΟΗΕ, με τα τριάντα άρθρα που κατοχυρώνουν τα δικαιώματα, τα οποία δικαιούται όλοι οι άνθρωποι, η οποία έλαβε χώρα σαν σήμερα, πριν από 72 χρόνια, το 1948. Η Διακήρυξη είναι ένα έγγραφο που χρησιμοποιείται και έχει γίνει αποδεκτό ως σύμβαση μεταξύ των κυβερνήσεων και των λαών τους σε ολόκληρο τον κόσμο, ενώ σύμφωνα με το βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες είναι το κείμενο που έχει μεταφραστεί στις περισσότερες γλώσσες παγκοσμίως. Μέσα σε αυτά τα άρθρα αναφέρονται μεταξύ άλλων πως όλοι οι άνθρωποι γεννήθηκαν ελεύθεροι και ίσοι όσον αφορά στην αξιοπρέπεια και τα δικαιώματά τους και δεν θα πρέπει να γίνεται καμία διάκριση εξαιτίας του πολιτικού, νομικού ή διεθνούς καθεστώτος, κάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα στη ζωή, στην ελευθερία και στην προσωπική ασφάλεια, κανείς δεν επιτρέπεται να ζει υπό καθεστώς δουλείας, κανείς δεν επιτρέπεται να υποβάλλεται σε βασανιστήρια ή σε σκληρή, απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση ή τιμωρία, όλοι είναι ίσοι απέναντι στον νόμο, αλλά και ο καθένας έχει δικαίωμα προσφυγής σε ένδικα μέσα στα αρμόδια εθνικά δικαστήρια κατά των πράξεων που παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα οποία αναγνωρίζονται από το Σύνταγμα και τον νόμο. Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι δικαιώματα όλων των ανθρώπων. Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι δικαιώματα των αντρών. Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι δικαιώματα των παιδιών. Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι δικαιώματα των ηλικιωμένων. Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι και γυναικεία δικαιώματα.

Σήμερα, όμως τα στατιστικά στοιχεία αναφορικά με τις γυναίκες και τα δικαιώματά τους, αλλά και τη βία σε όποια μορφή κι αν ασκείται εναντίον τους σοκάρουν:
-35% των γυναικών έχει δεχτεί κάποιο είδος κακοποίησης στην Ευρώπη, αλλά και έχουν υποστεί βία σε οποιαδήποτε μορφή της παγκοσμίως.
-Πάνω από 600 εκατομμύρια γυναίκες ζουν σε χώρες όπου η ενδοοικογενειακή βία δεν απαγορεύεται.
-500 εκατομμύρια γυναίκες δε γνωρίζουν ανάγνωση και γραφή.
-200 εκατομμύρια γυναικών έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση.
-129 εκατομμύρια γυναίκες έχουν υποστεί κλειτοριδεκτομή σε 29 χώρες.
-2 εκατομμύρια γυναίκες διακινούνται μέσω καναλιών εμπορίας ανθρώπων (trafficking).
-1 στα 3 ανήλικα κορίτσια των χωρών μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος παντρεύεται πριν την ενηλικίωσή του και πριν την ηλικία των 15 ετών, ενώ υπάρχουν ακόμα χώρες όπως η Σομαλία που νομοθετούν υπέρ των γάμων μεταξύ ανηλίκων.
-100:119 η αναλογία των νεογέννητων κοριτσιών προς αγοριών στην Κίνα και όχι η κανονική 100:103, κάτι που μας βάζει σε υποψίες για το γεγονός πως η βία των γυναικών ξεκινά από τη γέννησή τους.

Η έμφυλη βία παίρνει διάφορες μορφές. Μπορεί να είναι σωματική, λεκτική, ψυχολογική και χρησιμοποιεί διάφορα μέσα ακόμα και το διαδίκτυο, ενώ μπορεί να συμβαίνει οπουδήποτε και να συναντάται παντού ανεξαρτήτως οικονομικού, κοινωνικού ή μορφωτικού επιπέδου.
Αλλά και στην Ελλάδα η έμφυλη βία ξεπερνά τις στατιστικές προβλέψεις. Ειδικά στην εποχή του Covid-19 δεν φαίνεται να σκοτώνει μόνο ο κορωνοϊός, αλλά και η βία στις μέρες του εγκλεισμού που δείχνει έντονα τις διαφορές των δύο φύλων, δεδομένου ότι η βία προέρχεται από την παγιωμένη αντίληψη για την κατωτερότητα του γυναικείου φύλου. Δεν είναι τυχαίο ότι οι κλήσεις στις γραμμές βοήθειας των γυναικών αγγίζουν πρωτόγνωρα επίπεδα στο lockdown. Τον μήνα Απρίλιο η γραμμή της Γενικής Γραμματείας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων για περιστατικά ενδοιοικογενειακής βίας SOS 15900 δέχτηκε 1.769 κλήσεις έναντι 325 κλήσεων τον Μάρτιο, κάτι που δείχνει ότι τίποτα δεν είναι τυχαίο και ότι η αναγκαστική παραμονή στο σπίτι εντείνει το πρόβλημα και αυξάνει τις καταγγελίες.

Ο Διεθνής Σοροπτιμισμός είναι αφοσιωμένος σε έναν κόσμο όπου οι γυναίκες και τα κορίτσια θα πετύχουν να αναπτύξουν τις ατομικές και συλλογικές δυνατότητές τους, θα πραγματοποιήσουν τους στόχους τους και θα έχουν μια ισότιμη φωνή στη δημιουργία δυνατών και ειρηνικών κοινοτήτων, παγκοσμίως. Είναι ένας παγκόσμιος εθελοντικός οργανισμός που εργάζεται για να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των γυναικών και των κοριτσιών. Το δίκτυο εθελοντριών του απαριθμεί 90.000 περίπου μέλη σε 130 χώρες και περιοχές και δραστηριοποιείται σε τοπικό εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο. Στηριζόμενος στις αξίες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της προώθησης των γυναικείων δυνατοτήτων, της ακεραιότητας στις δημοκρατικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων, αλλά και στη φιλία με στόχο την εξάλειψη της φτώχειας και των διακρίσεων λόγω φύλου, την εξασφάλιση των πλήρων κοινωνικών και οικονομικών δυνατοτήτων των γυναικών, την εξάλειψη της διακίνησης ανθρώπων και της βίας κατά των γυναικών και κοριτσιών, την εξασφάλιση της πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας, υγιεινής, σε καθαρό πόσιμο νερό και πόρους διατροφής, την καταστολή των αποτελεσμάτων της κλιματικής αλλαγής, την αντιμετώπιση των αναγκών των γυναικών και κοριτσιών κατά τη διάρκεια και μετά τις ένοπλες συγκρούσεις και φυσικές καταστροφές, την εξασφάλιση της ίσης πρόσβασης στην εκπαίδευση και στην επαγγελματική κατάρτιση για όλη τη διάρκεια της ζωής, τη διευκόλυνση της προώθησης των γυναικών σε θέσης διοίκησης, πολιτικής και λήψης αποφάσεων.

Ξεκίνησε σχεδόν 100 χρόνια πριν, το 1921, στο Όκλαντ της Καλιφόρνια, επεκτάθηκε στη Γαλλία και στη Μεγάλη Βρετανία (1924), ενώ απέκτησε συμβουλευτική θέση στην UNICEF (1966), στο ECOSOC, στον ΟΗΕ – Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες, Πρόγραμμα Περιβάλλοντος, Οργανισμός Τροφής και Γεωργίας, Π.Ο.Υ., Διεθνής Οργανισμός Εργασίας, Ταμείο Ανάπτυξης για τις Γυναίκες (1984). Το 1975 συμμετείχε ενεργά στην 1η διάσκεψη των δικαιωμάτων της γυναίκας στο Μεξικό και το 1995 στην 4η Διάσκεψη στο Πεκίνο. Το 1950 ιδρύεται ο πρώτος όμιλος στην Αθήνα «Ιδρυτικός» και το 1960 η Σοροπτιμιστική Ένωση Ελλάδος με πρόεδρο της Πασιθέα-Ζουρούδη Σαλλιγγάρου. Ο 1ος Σοροπτιμιστικός Όμιλος Βόλου ιδρύεται το 1963 με πρόεδρο την Τζένη Αγοροπούλου. Σήμερα στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται περίπου 500 μέλη. Η 10η Δεκεμβρίου εκτός από Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει οριστεί και ως Ημέρα του Διεθνούς Σοροπτιμισμού.

Ανάμεσα στις δύο ημερομηνίες, την 25η Νοεμβρίου και τη 10η Δεκεμβρίου πραγματοποιούνται δράσεις ακτιβισμού από τον Διεθνή Σοροπτιμισμό και άλλες εθελοντικές οργανώσεις κυρίως γυναικών, γνωστές ως 16 orange days (16 πορτοκαλί ημέρες). Στον κύκλο των χρωμάτων το πορτοκαλί χρώμα είναι το χρώμα της ζεστασιάς και του ήλιου, αλλά και το χρώμα που βρίσκεται απέναντι από το μοβ και αποτελεί το αντίθετό του. Το μοβ ως χρώμα δεν συμβολίζει μόνο τη θλίψη και το πένθος, αλλά είναι και το χρώμα που έχουν τα σημάδια της βίας πάνω στο ανθρώπινο σώμα. Στόχος να υπογραμμιστεί παγκόσμια η βία κατά των γυναικών ως ένα παγκόσμιο πρόβλημα, που συμβαίνει σε όλες τις κοινωνίες και σε όλους τους πολιτισμούς.

Προκειμένου να φωτίσουμε το θέμα αυτό, οι Σοροπτιμιστικοί Όμιλοι σε ολόκληρη την Ευρώπη από το 2009 προχωρούν σε εκδηλώσεις, δράσεις και ενημερώσεις μέσω ΜΜΕ, διαδικτύου, ενώ φωτίζουν με πρωτοβουλία τους κεντρικά κτίρια και μνημεία των πόλεων με πορτοκαλί χρώμα, το οποίο συμβολίζει ένα μέλλον πιο φωτεινό και αισιόδοξο και απαλλαγμένο από την έμφυλη βία. Το φετινό θέμα της καμπάνιας, που σήμερα ολοκληρώνεται, είναι Φώτισε τον Κόσμο Πορτοκαλί: Συλλογικότητα, Χρηματοδότηση, Απάντηση, Αποτροπή.

Εφέτος στο πλαίσιο των 16 πορτοκαλί ημερών ακτιβισμού πραγματοποιήθηκαν ενημερώσεις μέσω τηλεόρασης και ραδιοφώνου από το σύνολο των ομίλων στην Ελλάδα, αναρτήσεις αφισών σε κεντρικά σημεία πόλεων, διαδικτυακές συναντήσεις με αποκορύφωμα τη διαδικτυακή συνάντηση ανοικτού τύπου της Σοροπτιμιστικής Ένωσης Ελλάδας την 28η Νοέμβριου, την οποία συντόνισε η δημοσιογράφος και πρόεδρος του 1ου Σοροπτιμιστικού Ομίλου Βόλου Ροσσάνα Πώποτα με συμμετοχή ψυχολόγων, καθηγητών πανεπιστημίου, δικαστικών, νομικών από την Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ φωτίστηκαν δημαρχεία, κτίρια και μνημεία σε ολόκληρη τη χώρα, όπως η Βουλή των Ελλήνων, ο Λευκός Πύργος, το Σιντριβάνι της Πλατείας Ομονοίας και το υπουργείο Εσωτερικών (υφυπουργείο Μακεδονίας Θράκης), και πολλά άλλα κτίρια στις πόλεις που υπάρχουν σοροπτιμιστικοί όμιλοι.

Ο 1ος Σοροπτιμιστικός Όμιλος με δράσεις, ομιλίες, ενημερώσεις και ενέργειες, εφέτος κυρίως μέσω τηλεόρασης, ραδιοφώνου, τοπικών εφημερίδων και διαδικτύου και χωρίς καμία συγκέντρωση και εκδήλωση που απαιτεί φυσική παρουσία – με πιστή τήρηση των μέτρων περιορισμού και κανόνων social distancing για αποφυγή της διασποράς του Covid-19 – έδωσε ένα ηχηρό «παρών» στην προσπάθεια να αποτραπεί και να τερματιστεί το φαινόμενο της γυναικείας κακοποίησης.

Σε χρώμα πορτοκαλί και με τη στήριξη του Ο.Λ.Β. και του διευθύνοντος συμβούλου του κ. Σωκράτη Αναγνώστου φωταγωγήθηκε την Τετάρτη 25 Νοεμβρίου το «Κορδόνι» από τον 1ο Σοροπτιμιστικό Όμιλο Βόλου και τον Όμιλο Θέτις. Το «Κορδόνι», ο λιμενοβραχίονας, στον οποίο περπατάμε όλοι οι Βολιώτες καθημερινά και όταν το διασχίζεις έχεις την αίσθηση της ελευθερίας ανάμεσα στη θάλασσα και της δυνατότητας κατάκτησης του κόσμου όλου και του ονείρου σου στο τέλος του, ας ενώσει το φως του με όλα τα άλλα σημεία των πόλεων της Ελλάδας, της Ευρώπης και του κόσμου, ας ζεστάνει τις καρδιές όλων, ας ηχήσει τις σιωπές των γυναικών που έχουν έρθει ή έρχονται αντιμέτωπες καθημερινά με τη βία και ας ευαισθητοποιήσει τον νου και την καρδιά όλων σε ένα μεγάλο, δυνατό «Όχι κατά της βίας των γυναικών» που θα φτάσει σε κάθε γωνιά του πλανήτη και θα τον φωτίσει πορτοκαλί.

*Η Χριστίνα-Μαρία Λαμπροπούλου είναι οικονομολόγος, αντιπρόεδρος 1ου Σοροπτιμιστικού Ομίλου Βόλου