Άρθρα

Ζώντας σε μια πολύγλωσση εποχή

Της Δέσποινας Παπαγιώτη*

Με 200 γηγενείς γλώσσες, η γλωσσική κληρονομιά της Ευρώπης είναι πλούσια και ποικίλη, ένα γεγονός που πρέπει να γιορτάζεται. Έτσι, η 26η Σεπτεμβρίου καθιερώθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης και την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως Ευρωπαϊκή Ημέρα Γλωσσών. Πρόκειται για μια πανευρωπαϊκή εκστρατεία υπέρ της προώθησης της εκμάθησης γλωσσών και εντάσσεται στην ευρύτερη προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Συμβουλίου της Ευρώπης για την προώθηση της πολυγλωσσίας στην Ευρώπη. Οι γενικοί στόχοι της Ευρωπαϊκής Ημέρας Γλωσσών είναι:
– Να ευαισθητοποιηθεί το κοινό για τη σημασία της εκμάθησης γλωσσών και την πολυμορφία των διαφόρων γλωσσών που μαθαίνονται, ώστε να αυξηθεί η πολυγλωσσία και η διαπολιτισμική κατανόηση,
– να προαχθεί η πλούσια γλωσσική και πολιτιστική πολυμορφία στην Ευρώπη, ώστε να διατηρηθεί και να καλλιεργηθεί,
– να ενθαρρυνθεί η διά βίου εκμάθηση γλωσσών, εντός και εκτός σχολείου, είτε με σκοπό τις σπουδές, είτε για επαγγελματικές ανάγκες, είτε για σκοπούς κινητικότητας και ανταλλαγών.

Πολλοί Ευρωπαίοι μπορεί να σκεφτούν ότι η «μονογλωσσία» είναι ο κανόνας. Ωστόσο, 6 στους 10 ανθρώπους στον κόσμο είναι δίγλωσσοι σε κάποιο βαθμό, και ένας σημαντικός αριθμός από αυτούς είναι «πολύγλωσσοι». Η «πολυγλωσσία» είναι πολύ περισσότερο μια φυσιολογική ανθρώπινη κατάσταση από ότι είναι η «μονογλωσσία». Σε κάποια μέρη της Ευρώπης, ειδικά στις Κάτω Χώρες (Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Ολλανδία) και τη Σκανδιναβία, καθώς, επίσης, και γύρω από τη Μεσόγειο η πολυγλωσσία είναι ένα γεγονός της καθημερινής ζωής όπως άλλωστε και μεταξύ πολλών λαών στην Αφρική και την Ασία όπου είναι ο κανόνας.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση ακολουθεί μια πολιτική πολυγλωσσίας, τόσο στον τρόπο λειτουργίας των θεσμών της, όσο και ως στόχο για τους πολίτες της. Η πολυγλωσσία για την ΕΕ συνδέεται με την κινητικότητα των εργαζομένων και την ευρωπαϊκή οικονομία. Η παγκοσμιοποίηση έχει ως αποτέλεσμα οι πολίτες να χρειάζεται όλο και περισσότερο να αποκτήσουν δεξιότητες ξένων γλωσσών για να εργάζονται αποτελεσματικά τόσο μέσα στην ίδια τη χώρα τους, όσο και έξω από αυτήν. Ποτέ δεν υπήρξαν περισσότερες ευκαιρίες για να εργαστεί κάποιος ή να σπουδάσει σε μια διαφορετική ευρωπαϊκή χώρα, ωστόσο, η έλλειψη γλωσσικής ικανότητας εμποδίζει πολλούς ανθρώπους να τις εκμεταλλευτούν.

Τα Αγγλικά μόνο δεν είναι πλέον αρκετά. Καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι αποκτούν τις δεξιότητες της «κοινής γλώσσας συνεννόησης», αυτό που κάνει τη διαφορά είναι η ικανότητα να μιλάει κανείς επιπρόσθετες γλώσσες. Στον κόσμο της εργασίας και της εκπαίδευσης, οι ομιλητές της Αγγλικής θα χρειαστεί να συναγωνιστούν με υποψήφιους που ήδη κατέχουν τη μητρική τους γλώσσα, επιπλέον της Αγγλικής και, όλο ένα και περισσότερο, τις απαραίτητες γνώσεις μιας τρίτης ή τέταρτης γλώσσας. Επιπλέον, οι γλωσσικές ικανότητες, πέρα από τα οικονομικά οφέλη, μας ενθαρρύνουν να είμαστε περισσότερο ανοιχτοί στους άλλους ανθρώπους και στους πολιτισμούς, ενώ προάγουν περισσότερο την πνευματική ευελιξία. Όσοι μπορούν να επικοινωνούν με αυτοπεποίθηση με τους ανθρώπους από άλλα κράτη είναι πιθανό να γίνουν πιο ανεκτικοί. Όταν κάποιος είναι μονόγλωσσος σημαίνει ότι εξαρτάται από τη γλωσσική ικανότητα και την καλή θέληση των άλλων. Μαθαίνοντας να χρησιμοποιεί μιαν άλλη γλώσσα αντανακλά μια στάση σεβασμού της ταυτότητας και του πολιτισμού των άλλων και ανεκτικότητας στη διαφορετικότητα.

Μία από τις βασικές θέσεις της Ευρωπαϊκής Ημέρας Γλωσσών είναι να ενδυναμώσει την ιδέα της εκμάθησης γλωσσών ως μια διά βίου διαδικασία. Πολλοί ενήλικες πιστεύουν ότι, έχοντας χάσει ή απορρίψει την ευκαιρία να αποκτήσουν μια νέα γλώσσα κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσής τους στο σχολείο, είναι πολύ αργά να αρχίσουν ξανά. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει, γιατί πολλοί άνθρωποι αναπτύσσουν τις γλωσσικές δεξιότητές τους, αφού τελειώσουν το σχολείο ή το πανεπιστήμιο. Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη, καθώς η εκμάθηση γλωσσών στο σχολείο θεωρείται συχνά σαν μια υποχρέωση μάλλον, παρά σαν μια ευκαιρία. Μόνο όταν αρχίσει κάποιος να εξερευνά τον έξω κόσμο, είτε για σπουδές είτε για εργασία, διαπιστώνει την αξία των άλλων γλωσσών.
Οι γλωσσικές δεξιότητες είναι μια αναγκαιότητα και ένα δικαίωμα για όλους και αυτό είναι ένα από τα πιο σημαντικά μηνύματα της Ευρωπαϊκής Ημέρας Γλωσσών.

*Η Δέσποινα Παπαγιώτη είναι πτυχιούχος Γαλλικής Φιλολογίας

Προηγούμενο ΆρθροΕπόμενο Άρθρο
Μοιραστείτε το